İsrail’de hükümetten yerleşimleri desteklemek için ek bütçe adımı

Filistinliler, Batı Şeria'daki El Halil yakınlarındaki İsrail yerleşimlerinin genişletilmesine karşı protestolarını sürdürüyor.  (EPA)
Filistinliler, Batı Şeria'daki El Halil yakınlarındaki İsrail yerleşimlerinin genişletilmesine karşı protestolarını sürdürüyor.  (EPA)
TT

İsrail’de hükümetten yerleşimleri desteklemek için ek bütçe adımı

Filistinliler, Batı Şeria'daki El Halil yakınlarındaki İsrail yerleşimlerinin genişletilmesine karşı protestolarını sürdürüyor.  (EPA)
Filistinliler, Batı Şeria'daki El Halil yakınlarındaki İsrail yerleşimlerinin genişletilmesine karşı protestolarını sürdürüyor.  (EPA)

İsrail büyük bir siyasi ve yargı krizi ile meşgul. Ancak tüm bu sorunlar sürerken Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, devlet hazinesi üzerindeki yetkilerini kullanarak Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimini teşvik etmek için iki büyük adım atmaya hazırlanıyor. Smotrich, mevcut yerleşim yerlerindeki projeleri finanse etmek için devlet bütçesinden 700 milyon şekel (yaklaşık 180 milyon dolar) tahsis edilmesine karar verdi. Ayrıca Ashiel ve Avigil adlı iki ileri karakolun alanı da genişliyor.

Savunma Bakanlığı Sivil İdaresi, İsrail hükümetinin daha önce aldığı bir karara göre El Halil Dağı'nın güneyindeki Ashiel ve Avigil adlı iki ileri karakola ilişkin yasal statü verilmesi çerçevesinde haritalar yayınladı. ABD'nin itirazı üzerine geçen Şubat ayında bu adım ertelenmek zorunda kalmıştı.

gbrt
Yerleşimciler geçen Temmuz'da Batı Şeria'daki El Halil'de bulunan Kiryat yerleşiminin yakınındaki bir karakolu işgal etti. (EPA)

İsrail'in Batı Şeria'da uyguladığı yerleşim ve toprak müsadere politikasını izleyen barış hareketlerinden İsrailli kar amacı gütmeyen kuruluş Kerem Navot şu açıklamada bulundu:

“Bu haritalar, Sivil Yönetim’in Ashiel yerleşim karakolunun alanını yerleşimciler tarafından ele geçirilen 55 dönümden 880 dönüme çıkararak 18 kat genişlettiğini gösteriyor. Yerleşim karakolu Avigil’in alanı ise yerleşimciler tarafından ele geçirilen 75 dönümden 201 dönüme çıkarılarak iki buçuk kat genişletildi.”

Söz konusu iki ileri karakol, mevcut İsrail hükümetinin resmi yerleşim birimlerine dönüştürmeye karar verdiği 10 ileri karakoldan ilkleri. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Sivil İdare, iki haritaya 21 gün içinde itiraz edilebileceğini duyurdu. Avigil ileri karakolunun haritasından, oradaki bazı binaların 918 Nolu Atış Bölgesi içinde inşa edilmesi nedeniyle ‘yasa dışı’ kalacağı anlaşılıyor.

Sivil İdare ayrıca Ashiel karakolu alanına, coğrafi temas olmamasına rağmen ‘çiftlik’ niteliğinde bir karakol dahil etti.

Ashiel ve Avigil karakolları, hükümetin herhangi bir kararı olmaksızın Batı Şeria'da Yahudi yerleşimciler tarafından gelişigüzel kurulan 146 karakoldan ikisi. Bakan Smotrich yasallaştırma sürecini hızlandırmaya çalışıyor. Netanyahu hükümeti tarafından bu karakollardan dokuzunun resmi yerleşim yerine dönüştürülmesi kararı alındı.

ferg
Nablus ile Ramallah arasındaki Eli yerleşimine giden yolda nöbet tutan İsrail güvenlik birimleri. (EPA)

Tel Aviv'deki siyasi kaynaklara göre, mevcut karakollar üzerinde tasarrufta bulunulacağı zaman duyuru yapılmadan prosedürler hayata geçiriliyor. Böylece hükümet kararı ile yeni bir yerleşim kurulmasına karar verildiğinde gelen eleştirilerin benzerlerinin gelmesinin önüne set çekiliyor. Bu bağlamda yakın zamanda iki yerleşim yeri olan Bilge Yam ve Heovel, Eli yerleşimine ait mahallelere dönüştürüldü. Bundan önce gelişigüzel ileri karakollar olan Nofei Nehemia, Zayt Ra'anan, Derekh Havot ve Bnei Kedem mevcut yerleşim yerlerinin ‘mahalleleri’ olarak ilan edilerek dönüştürüldü.

İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, işgal altındaki Batı'daki yerleşimi güçlendirmek amacıyla tahmini 700 milyon şekellik bir bütçe ayırmak için çalışıyor.  Resmi İsrail kanalı Kan 11’e göre Smotrich, bu fonları hükümet bakanlıklarının bütçelerinden aktarmaya karar verdi. Böylece Eğitim Bakanlığı bütçesinden tahmini olarak 130 milyon şekel tahsis edilecek. İçişleri Bakanlığı bütçesinden ve diğer bakanlıklardan yaklaşık 200 milyon şekel kesinti yapılacak.

gtrh
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, geçen haziran ayındaki kabine toplantısı öncesinde konuşma yaptı. (AP)

Hukukçular, yaklaşan belediye seçimleri nedeniyle Smotrich'in kararının ‘yasal sorunlar’ doğuracağını düşünüyorlar. İsrail hukuku, seçim döneminde hükümet tarafından verilen kararlarda gayrimenkule tahsis edilen fonların transferini yasaklıyor. Barış Şimdi Hareketi’nin açıklamasına göre işgal altındaki topraklarda yerleşimin yasa dışı veya kanunsuz bir faaliyet olduğunu belirten ‘uluslararası hukuka’ aykırı olarak şu an Batı Şeria'daki 145 yerleşim yeri ve 146 ileri karakolda 666 binden fazla yerleşimci yaşıyor.

 



Suriyeli iki araştırmacı, İsrailli bakanla Suveyda'daki durumun görüşülmesini eleştirdi

19 Temmuz’da İsrail bombardımanına maruz kaldıktan sonra Şam'daki Savunma Bakanlığı binası önünde dalgalanan Suriye bayrağı (AP)
19 Temmuz’da İsrail bombardımanına maruz kaldıktan sonra Şam'daki Savunma Bakanlığı binası önünde dalgalanan Suriye bayrağı (AP)
TT

Suriyeli iki araştırmacı, İsrailli bakanla Suveyda'daki durumun görüşülmesini eleştirdi

19 Temmuz’da İsrail bombardımanına maruz kaldıktan sonra Şam'daki Savunma Bakanlığı binası önünde dalgalanan Suriye bayrağı (AP)
19 Temmuz’da İsrail bombardımanına maruz kaldıktan sonra Şam'daki Savunma Bakanlığı binası önünde dalgalanan Suriye bayrağı (AP)

Suriye resmi medyası, Dışişleri Bakanı Esad eş-Şeybani'nin salı akşamı Fransa'nın başkentinde İsrail heyetiyle bir toplantı yaptığını duyurdu. Şeybani toplantıda, Suriye'nin birliğini vurguladı, bölünme projelerini reddetti, Suriye'nin iç işlerine müdahale edilmemesini istedi, Suriye'nin güneyindeki Suveyda vilayetinde ateşkesin izlenmesini ve 1974 anlaşmasının yeniden yürürlüğe konmasını talep etti. İsrail medyası, İsrail'deki Dürzi topluluğunun lideri Şeyh Muvaffak Tarif'in ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack ile Suriyeli yetkililerle güven artırıcı bir önlem olarak, Kuneytra kırsalındaki Hadar kasabasını Suveyda vilayetine bağlayan bir insani koridor kurulması olasılığını görüşmek üzere Paris'te olduğunu ortaya koymuştu.

Yedioth Ahronoth gazetesi, Şeyh Tarif'in bu talebi, ABD'nin himayesinde Suriyeli yetkililerle güven inşa etmek için bir adım olarak sunduğunu yazdı.

Şarku’l Avsat, Suriye'nin güneyindeki durumu takip eden iki Suriyeli araştırmacıyla, Şeybani'nin Paris'te İsrailli müzakereciyle yaptığı görüşme ve Suriye'deki Dürzilerin taleplerini dile getiren Muvaffak Tarif'in varlığı hakkında yorum yapmak üzere iletişime geçti.

kıjı
Cenevre müzakerelerinin baş müzakerecisi hukukçu Muhammed Sabra

Cenevre müzakerelerinde muhalefetin baş müzakerecisi olan Suriye'li avukat ve siyasetçi Muhammed Sabra, Şarku’l Avsat’a şunları söyledi:

“Hükümet, 1974 tarihli güçlerin ayrılması anlaşmasını ihlal ettiği, tampon bölgede yeni Suriye topraklarını işgal ettiği ve Suriye içinde her gün ihlallerde bulunduğu gerekçesiyle İsrail ile güvenlik görüşmeleri yapmak zorunda kalabilir. Suriye şu anda askeri yollarla kendini savunamayacak kadar yıkılmış bir ülke. Bu nedenle hükümetin bu tür görüşmeler yapmasını mazur görebiliriz, ancak bunun amacı 1974 anlaşmasını yeniden yürürlüğe koymak olmalıdır.”

dfert
Suriye Kızılayı konvoyu, tıbbi yardım, gıda ve insani yardım malzemeleriyle yüklü olarak pazar günü Suveyda vilayetine girdi. (SANA)

Ancak ne yazık ki Sabra'nın da belirttiği gibi, Suveyda konusunda Suriye ile İsrail arasında görüşmelerin yapılmasının siyasi veya ulusal hiçbir gerekçesi olamaz. Bu, hükümetin gitmemesi gereken bir noktaya doğru büyük bir ihlal ve tehlikeli bir kayma. En kötü olan ise Dışişleri Bakanlığı'nın yaptığı açıklamanın şaşkınlık ve soru işaretleri uyandırması, özellikle de İsrailli bakanla Suveyda'daki ateşkesin izlenmesi konusunda görüşülmesi ile ilgili paragraf!

Sabra sözlerini şöyle bitirdi: “Bu, hükümetin Şam-Suveyda yolunu açarak ve Suveyda ile Suriye'nin diğer bölgeleri arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin yeniden kurulmasıyla aşabileceği büyük bir siyasi hatadır.”

cdfg
Son zamanlarda Suveyda'da düzenlenen gösterilerde İsrail bayrakları dalgalandırıldı. (Sosyal medya)

Suriye'li araştırmacı ve siyasetçi Mudar Riyad ed-Debis, Şarku’l Avsat’a şunları söyledi:

“Suveyda sorunu Suriye'nin iç meselesidir. Bu sorunun bölgedeki bölgesel çıkarlarla çakışabileceği doğrudur, ancak Suriyeliler için sorunun içten çözümü, müdahaleyi, özellikle de İsrail'in iç meselelere müdahalesini önlemek için gerekli bir koşuldur.

d90p
Suriyeli araştırmacı ve siyasetçi Mudar Riyad ed-Debis

Geçiş yönetiminin davranışlarından ve bu bağlamda sorunu yönetme biçiminden önemli mesajlar çıkıyor. Örneğin, Suriye'nin güneyindeki sorunun İsrail'de çözüleceği fikrini kabul ettiğimizde, bunun stratejik anlamı, İsrail'in bu bölgede Suriye'nin iç meselelerine karar verme hakkına sahip olduğu yönündeki çabalarını pekiştirmekten başka bir şey değildir. Söz ve eylemde açık olan gerçek şu ki, Suveyda'daki Suriyelilerin beklentilerini, taleplerini ve geleceklerini ancak kendileri gibi Suriyeliler temsil edebilir.

sdfrgt
İsrail'deki Dürzi topluluğunun lideri Şeyh Muvaffak Tarif, Paris'te ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack ile birlikte (Barrack’ın X hesabı)

Ayrıca Suveyda'daki Suriyeliler politika konusunda tek bir görüşte birleşmiş değiller; aynı mezhebe mensup olmaları, aynı siyasi görüşü paylaştıkları anlamına gelmiyor. Dolayısıyla bu görüşün, aynı mezhebe mensup olan ancak düşman bir ülkenin vatandaşlığını taşıyan bir İsrailli tarafından dile getirilmesi kabul edilebilir.

Bu tuhaf ve garip bir manzara. Eğer bu resmi olarak devletin düşüncesini temsil ediyorsa, bu felaket bir teslimiyettir ve iktidarın resmi davranışlarına sızarsa sonuçları herkes için felaket olabilir. Benim tahminime göre, geçiş dönemi yönetimi bu bağlamda birçok hata yaptı. Bu hatalar, planlamadaki zayıflığı ve siyasi çalışmanın profesyonelce kurumsallaştırılmadığını ortaya koyuyor ve yönetimdeki stratejik planlamanın yokluğunu ortaya çıkarıyor.”

ty6u7ı8
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, Temmuz 2025 (DPA)

Ed-Debis, İsrail ile Suriye arasındaki resmi ilişkilerin artık sır olmaktan çıktığını, bunun ‘müzakere’ veya ‘diyalog’ olarak adlandırılamayacağını, daha çok geçiş dönemindeki iktidarın İsrail'in kötülüklerinden kaçınmak için yaptığı bir tür girişim olduğunu, ancak bu girişimlerin siyasi ve ulusal açıdan iyi düşünülmemiş olduğunu belirtti.

Ed-Debis sözlerini şöyle noktaladı: “Resmi yaklaşımda halen eksik olan ilke, iç politika alanında çalışmanın ve ulusal birlik fikrinin dış politikaya ulusal çıkarları belirlemek, ardından bunları gerçekleştirmek ve savunmak için gerekli gücü verdiği gerçeğidir. İç sorunu çözmek için dışardan başlayan yaklaşım, mutlaka yetersiz ve çok denenmiş bir yaklaşımdır; bu yaklaşıma güvenmeye devam etmemeliyiz. Aksi takdirde uzun vadede egemenlik fikrini tamamen kaybedeceğiz.”