Polonya "referandum" ve "Almanya" gündemleriyle seçim atmosferine girdi

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA
TT

Polonya "referandum" ve "Almanya" gündemleriyle seçim atmosferine girdi

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA

Polonya'da seçimlere iki aydan az bir zaman kala gündemi, iktidar partisi ve ortaklarının ana muhalefetin lideri Donald Tusk'a yönelttiği ithamlar ve halka 4 sorunun sorulacağı referandum meşgul ediyor.

Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, 8 Ağustos'ta yaptığı açıklamada, ülkenin 15 Ekim'de parlamento seçimlerine gideceğini duyurdu.

Seçim kampanyası, Rusya bağlantılı Wagner paralı askerlerinin Polonya'nın komşusu olan Belarus'a geldiği ve hibrit saldırıların konuşulduğu bir dönemde başladı.

Ülkenin, güneydoğu sınırındaki müttefiki Ukrayna ile de tahıl ithalatı nedeniyle gerilim zaman zaman artıyor.

İktidar partisi, doğu sınırlarındaki kargaşa göz önüne alındığında kendisini ulusal çıkarlar konusunda güçlü göstermek istiyor. Hükümet, Belarus sınırında güvenliği arttırmak için daha fazla asker görevlendirdi. Bölgede 2 bin olan asker sayısının 10 bine çıkarılacağı duyuruldu.

Bu arada, Polonya ordusu da hızla modernize ediliyor ve bu konudaki "gövde gösterisi" 15 Ağustos'ta bir askeri geçit töreniyle yapıldı.

Polonya'nın coğrafi konumu, Ukrayna'ya verdiği destek ve 2 milyona yakın Ukraynalıyı yerleşik olarak kabul etmesi, savaşın başından bu yana ABD Başkanı Joe Biden'ın ülkeyi iki kez ziyaret etmesini sağladı.

Varşova'nın Ukrayna'ya yardımları nedeniyle aldığı övgü, Batı'dan aldığı "demokrasi" eleştirilerini bir nebze azalttı.

Hükümetin 7 Ağustos'ta çocuklu ailelere yönelik devlet yardımını yükseltmesi de popülerliğini artırdı. İlk döneminde 18 yaşından küçük her çocuk için aylık 500 zloti (123 dolar) nakit ödeme yapan hükümet, bunu 800 zlotiye (196 dolar) çıkaran yasayı hayata geçirdi.

- Muhalefet lideri Tusk hedefte

Seçimlere iki aydan az bir zaman kala iktidar partisi ve ortakları ana muhalefetin lideri Tusk'a Avrupa Birliği (AB) yanlısı olmak ve Almanya'dan emir almak gibi ithamlarda bulunuyor.

İktidardaki Hukuk ve Adalet Partisi'nin lideri Jarosław Kaczynski 14 Ağustos'taki açıklamasında "Tusk, Polonya'daki kötülüğün kişileşmiş halidir, saf kötülüktür." dedi.

Başbakan Mateusz Morawiecki de 13 Ağustos'ta "Tusk, Polonya'nın güvenliğine yönelik en büyük tehdittir" demiş ve Tusk'un "Brüksel elitinin bir elçisi" olduğunu öne sürmüştü.

Son olarak Morawiecki 16 Ağustos'ta yaptığı açıklamada Tusk'u yeniden hedefe alarak, "(Manfred) Weber'i, Almanları dinleyecekler." ifadesini kullandı.

- Referandumda sorulacak 4 soru

Haziranda Kaczynski tarafından ilk kez açıklanan referandum fikri, başlangıçta Polonyalılardan AB'nin planladığı yeni göç anlaşmasını reddetmelerini istemeye odaklanmış olsa da halka sorulacak 4 soruyla şekillendi.

Parlamento seçimleriyle birlikte yapılacak referandumda, "Devlet işletmelerinin Polonyalıların ekonominin stratejik sektörleri üzerindeki kontrolünü kaybetmesine yol açacak şekilde yabancı kuruluşlara satışını destekliyor musunuz?", "Şu anda kadınlar için 60 ve erkekler için 65 olan emeklilik yaşının yükseltilmesinden yana mısınız?", "Avrupa bürokrasisi tarafından dayatılan zorunlu göç mekanizmasına uygun olarak binlerce yasa dışı göçmenin kabul edilmesini destekliyor musunuz?" ve "Polonya'nın Belarus sınırındaki bariyerin kaldırılmasını destekliyor musunuz?" sorularına Polonyalıların vereceği yanıt merak ediliyor.

Muhalefet bu soruların anlamsız olduğunu, hiç kimsenin emeklilik yaşının yükseltilmesini ya da Belarus sınırındaki bariyerin kaldırılmasını istemeyeceğini belirtiyor. Ancak iktidar, soruların halka sorulması konusunda ısrarcı davranıyor.

İktidar partisinin referandum sorularını açıklamak için yayınladığı dört videoda da yine Tusk ön plana çıkıyor. İlkinde Kaczynski, "Almanlar ortak mülkümüzü satmak için Tusk'u Polonya'ya yerleştirmek istiyorlar." dedi.

İkincisinde ise ilk söylenen kelime "Tusk" olurken, iktidar partisinin başkan yardımcısı Beata Szydlo emeklilik yaşını yükseltenin Tusk hükümeti olduğunu belirtti.

Üçüncü olarak Morawiecki, Tusk'un Polonya'nın sığınmacıları kabul etmesini gerektiren eski bir AB planına verdiği desteğe dikkati çekti.

Dördüncü videoda Savunma Bakanı Mariusz Blaszczak "Tusk ve ekibini" Polonya'nın doğusundaki askeri birlikleri lağvetmek ve Belarus sınırına duvar örülmesine karşı çıkarak Polonya'yı Rus saldırganlığına karşı savunmasız bırakmakla suçladı.

- Tusk'un yanıtları

Donald Tusk bu açıklamalara halkla buluşmalarında ve sosyal medya üzerinden düzenli olarak sert yanıtlar veriyor.

İktidar döneminde ülkede büyük bir göç dalgası yaşandığını belirten Tusk, Hukuk ve Adalet Partisi'nin sorduğu soruları onların icraatları ile cevaplıyor.

Tusk, ilk referandum sorusuna yanıt olarak, geçen yıl devlete ait petrol varlıklarının Suudi ve Macar alıcılara satışını örnek gösterdi. Tusk, devlet enerji devi Orlen'in başkanı ve iktidarın yakın müttefiki Daniel Obajtek'in gülen bir fotoğrafını paylaştı.

Kendisinin ülkenin en güçlü muhalefet lideri olduğunu ve hükümetin değişmesi gerektiğini belirten Tusk, 4 Haziran'da başkent Varşova'da 500 binden fazla kişinin katılımıyla demokrasi yürüyüşü gerçekleştirmişti.

Muhalefet kanadındaki son gelişme ise öne sürdüğü tarım politikaları ve kırsal kesimdeki karşılığı ile bilinen Michal Kolodziejczak'ın 16 Ağustos'ta Sivil Koalisyona katılması oldu.

- Son yapılan anketlerde iktidar partisi birinci sırada

Anketler, 2015'ten bu yana Polonya'yı yöneten muhafazakar Hukuk ve Adalet Partisi'ni birinci sırada gösteriyor.

Yapılan son ankette, Hukuk ve Adalet Partisi'nin liderlik ettiği iktidardaki Birleşik Sağ koalisyonu yüzde 38 oy aldı. Ankette, ana muhalefet partisi Sivil Koalisyon yüzde 28 ile ikinci sırada yer aldı. Üçüncü sırayı yüzde 14 ile aşırı sağcı Konfederasyon Partisi alırken, onu yüzde 8 ile Sol Parti ve yüzde 5 ile Polonya 2050 Partisi takip etti.Diğer gruplar ise yüzde 5'lik parlamento barajının altında kaldı. Polonya 2050 Partisi'nin seçimlerde Polonya Halk Partisi ile "Üçüncü Yol" olarak adlandırılan bir koalisyon kurarak oylarını artırması bekleniyor.

Seçime kadar çeşitli koalisyon görüşmelerinin yapılması ve oy pusulalarının son ana dek değişiklik göstermesi bekleniyor.



Savaşlar ve anlaşmalar ABD’si: Karmaşık bir dünyayı basitleştirmek

 6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
TT

Savaşlar ve anlaşmalar ABD’si: Karmaşık bir dünyayı basitleştirmek

 6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)

Refik Huri

ABD, “uluslar inşa etme” başlıklı savaş döneminden Ukrayna, Gazze ve İran nükleer dosyasında acil uzlaşılar dönemine geçişi tamamlıyor. Her iki durumda da ABD dünyadaki komplikasyonları anlamaktan aciz gibi görünüyor.

Savaşlar döneminde, Başkan George W. Bush başkanlığında neo-muhafazakarlar, el-Kaide’nin New York'taki Dünya Ticaret Merkezi’ne yönelik saldırısını Afganistan'ı, ardından Irak’ı istila etme, Taliban ile Başkan Saddam Hüseyin rejimlerini devirme, dönemin ulusal güvenlik danışmanı Condoleezza Rice’ın, “Yeni Ortadoğu” olarak adlandırdığı planı gerçekleştirmeye çalışarak dünyayı zorla değiştirme hırsları için kullandılar.

Başkan Donald Trump'ın varmaya çalıştığı uzlaşılar döneminde ise itici güç anlaşmalar politikasıdır. Dünya Trump'ın ve etrafındaki oligarşinin gözünde savaş alanı değil, bir borsadır. Ukrayna, Gazze ve nükleer dosyada zor uzlaşılar için müzakereleri yürüten kişi ise krizler, savaşlar, jeopolitik ve stratejik çatışmalar dünyasında deneyimsiz olan gayrimenkul geliştiricisi Steve Witkoff'tur.

Beyaz Saray'daki karar alıcıya gelince, temsilcisinden daha deneyimli değil ve kararlarında içgüdü ile basit algıya güveniyor, bu şekilde ABD'yi değiştirmek istedi ve karmaşık bir dünyaya tosladı. Kendilerine hizmet eden anlaşmalara açık olsalar bile, ideoloji tarafından yönlendirilen üç oyuncu ile canlı yayında dilediği iyi dilekler ve iyi niyetli çağrılarla başa çıkmaya çalıştı. Bunlardan ilki, yorumcu Nahum Barnea tarafından “iki ayak üzerinde yürüyen bir yanlış anlama” olarak tanımlanan Binyamin Netanyahu’dur. İkincisi, İmam Humeyni'nin dediği gibi, ABD'ye düşmanlığı devrimin temellerinden biri saymaya bağlı kalan, İslam Cumhuriyeti'nin güçlü bir devlet ve Devrim Muhafızları’nın anayasaya göre ihraç etme görevini üstlendiği bir devrim olduğunda ısrar eden İran'ın Dini Lideri Ali Hamaney’dir. Sonuncusu, istihbarattan Kremlin liderliğine yükselen, ABD, Avrupa ve Soğuk Savaş’ın sona ermesi, Sovyetler Birliği'nin devrilmesinden sonra “tarihin sonu” olduğunu hayal ederek muzaffer gibi davranan herkesten Rusya’nın intikamını almaya başlayan tecrübeli Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’dir.

ABD Taliban’ı devirdikten sonra en uzun Amerikan savaşı haline gelen Afganistan'da 18 yıl boyunca savaştı ve “uluslar inşa etme” planını uygulamaya çalıştı.  General Stanley Allen McChrystal’ın dediği gibi, ABD, “geleneksel yollarla devrimci hedeflere ulaşmak istedi.” Yine ABD’nin en önemli komutanlarından olan McChrystal’a göre “başarı ölçeği öldürdüğümüz Taliban unsurlarının sayısı değil, aksine koruduğumuz nüfus sayısıdır.” Bir görgü tanığına göre, ABD’den yardımlar alanlar ve gündüz polikliniklerinde tedavi edilenler, geceleri ona karşı savaşıyorlardı. ABD, eski istihbarat direktörü Richard Helms'in şu sözlerini okumadı: “Ortadoğu politikaları ile ilgili tüm saçmalıkları unutun ve yüzyıllık ömürleri olan hususlara, dini mezhepler, aşiretler, kabileler ve etnik kökenlere dikkat edin.” Yine ABD, “Bir Afgan'ı kiralayabilirsiniz ama satın alamazsınız” diyen kişinin tavsiyesini dikkate almadı ve savaş Taliban’ın iktidara dönmesi ve kendisinin Kabil'den aşağılayıcı bir biçimde çekilmesiyle sona erdi.

ABD Irak'ı da kısa bir fırtınalı savaşın ardından işgal etti, Saddam Hüseyin rejimini devirdi ama çok geçmeden sokaklarında boğuldu. Terör diye adlandırdığı eylemlerle şiddetli bir direnişle karşı karşıya kaldı. Demokrasinin Irak'tan bölgeye yayılarak onu kaplayacağını hayal etti. Richard Perle'in dediği gibi saf bir şekilde “Saddam'ın devrilmesinin İranlıları Mollalar diktatörlüğünden kurtulmaya motive edeceğine” inandı. Ama bunun yerine Irak'ı “şer ekseni” içinde yer alan İslam Cumhuriyeti'ne altın bir tabakta sundu.

ABD anayasa uzmanı Noah Feldman'ın “hızlı seçimler yapmak demokrasiye hizmet etmeye kendisini adamamış, yanlış kişileri iktidara getirir” sözünü görmezden geldi. Irak'ın mutlak yöneticisi olarak atanan, ordunun ve Baas Partisi'nin dağıtılmasını emreden bilgisiz Paul Bremer da en azından şu itirafta bulundu: “Zaferden sonra Irak'taki güvenlik tehditlerine karşı koymaya hazır değildik.” Irak hükümetinin Amerikan güçlerinin yardımına ihtiyacı olmasına rağmen, Suriye'de Esed rejiminin devrilmesinden sonra İran’ın taraftarlarının bu güçlerin ülkeden hızla çekilmesi talebinin gerileyeceğini gösteren hiçbir şey yok. Artık Ahmet eş-Şara’nın başkanlığı konusunda rahatlamış olan Amerikan güçleri de kendisine karşı eylemlerde bulunan İran ve Suriye rejimleri arasında sıkışmış değil.

Steve Coll, “Aşil Tuzağı: Saddam Hüseyin, CIA ve ABD’nin Irak İşgalinin Kökenleri” kitabında: “Saddam'ın dayısı, eğitimcisi ve öğretmeni Hayrullah Kifah’ın, ailenin felsefesini ‘Allah üç şeyi yaratmamalıydı; Persler, Yahudiler ve sinekler’ şeklinde özetlediğini” anlatır.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline gelince, Başkan Vladimir Putin bunu NATO’nun Rusya sınırlarına yaklaşmasına ve neo-Nazilerin Kiev’i kontrol etmesine karşı kendini savunmak olarak tasvir ediyor. Ukraynalı gazeteci Illia Ponomarenko ise “Sana nasıl olduğunu göstereceğim” kitabında böyle olmadığına inanıyor ve şöyle diyor: “Ukrayna savaşının NATO ve hayali Batı tehditleriyle hiçbir ilgisi yok. Aksine, bu işgal, devleti Rus halkının çıkarlarına değil, kendi çıkarlarının hizmetine sunan bir diktatörün deliliğiyle ilgilidir.” Şarku'l Avsat'ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre buna ilave olarak, Putin Gürcistan'dan iki bölgeyi koparıp aldı, oğul Bush ve Obama ile bağları iyi olduğunda da Kırım'ı ilhak etti.

Kimse Trump'ın üç karmaşık sorunu çözecek anlaşmalarda nasıl başarılı olabileceğini bilmiyor. Bu sorunların ilki, İran'ın uranyum zenginleştirmesini ve yaptırımlara katlandıktan, nükleer eşikteki devlet olmak için milyarlarca dolar harcadıktan sonra nükleer silah sahibi olmasını önlemektir. İkincisi, Putin’in üçüncü yılında olmasına rağmen halen “özel operasyon” olarak adlandırdığı kapsamlı savaşı durdurmayı kabul etmesi için Cumhurbaşkanı Zelenskiy’yi, Kırım ve çoğu şu anda Rusya tarafından işgal edilmiş dört bölgenin kaybını kabul etmeye zorlamaktır. Üçüncüsü, Netanyahu’yu, savaşı bitirmeye ve Hamas hareketi ile İsrail'deki aşırı radikal hükümet arasındaki bir anlaşmayla rehineleri geri getirmenin bedeli olarak yıktığı Gazze'den çekilmeye zorlamaktır. Ama İsrail’in aşırı radikal hükümeti, Filistin devletini reddediyor ve Batı Şeria'yı ilhak etmekte diretiyor, eski rejimin silahlarının yok edilmesinden, onunla imzalanan güçleri ayırma anlaşması bölgesinin işgalinden sonra Suriye'deki yeni durumdan memnun, ayrıca Lübnan'daki Hizbullah'a şiddetli darbeler indirmeye de devam ediyor.

İronik olan, bu anlaşmalarda varsayılan başarının sadece statükoyu kabul etme ve “hakkın gücünden güç ile dayatılan hakka geçiş”ten ibaret olmasıdır.

Pascal De Sutter “Bizi Yönetenler” kitabında şöyle der: “En çılgın insanlara, kibirli ve yalancılara oy veriyoruz, çünkü hataları bize kendimiz hakkında güven veriyor. Bu yüzden bizim gibi olanlara oy veriyoruz.” ABD de bu konuda ilk değil, aksine listenin sonunda.

*Bu analiz Şarkul Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.