Wagner'e yakın kaynaklar: Prigojin’e ait olan uçağı Rusya düşürdü

Rusya'nın Tver bölgesinde özel bir jetin düşmesi sonucu 10 kişinin öldüğü bildirildi

Çarşamba günü özel uçağın bu bölgede düştüğünün duyurulmasının ardından Rusların ve dünyanın gözleri Moskova ile St. Petersburg'un ortasında bulunan Tver şehrine çevrildi (AFP)
Çarşamba günü özel uçağın bu bölgede düştüğünün duyurulmasının ardından Rusların ve dünyanın gözleri Moskova ile St. Petersburg'un ortasında bulunan Tver şehrine çevrildi (AFP)
TT

Wagner'e yakın kaynaklar: Prigojin’e ait olan uçağı Rusya düşürdü

Çarşamba günü özel uçağın bu bölgede düştüğünün duyurulmasının ardından Rusların ve dünyanın gözleri Moskova ile St. Petersburg'un ortasında bulunan Tver şehrine çevrildi (AFP)
Çarşamba günü özel uçağın bu bölgede düştüğünün duyurulmasının ardından Rusların ve dünyanın gözleri Moskova ile St. Petersburg'un ortasında bulunan Tver şehrine çevrildi (AFP)

Rusya Acil Durumlar Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Moskova’dan St. Petersburg’a giden özel uçağın Tver bölgesinde düştüğü belirtildi.

Uçakta yer alan 3 kişilik mürettebat dahil 10 kişinin öldüğü bilgisine yer verilen haberlerde, ilgili ekiplerin bölgede çalışmalar yürüttüğü kaydedildi.

Wagner'e yakın kaynaklar: Uçağı Rusya düşürdü

Rus basınında yer alan bazı haberlerde, uçağın Rus özel güvenlik şirketi Wagner'in kurucusu Yevgeniy Prigojin’e ait olduğu öne sürülürken;  Rus haber ajansı TASS, Tver’de düşen ve 10 kişinin öldüğü özel jette Wagner’in kurucusu Yevgeniy Prigojin’in de bulunduğunu bildirdi.

Öte yandan, Wagner’e yakınlığıyla bilinen bazı Telegram kanallarında, uçağın Rus ordusuna ait savunma sistemleri tarafından düşürüldüğü öne sürüldü.

Kaza mahallinde sekiz ceset bulundu

Rus devlet haber ajansı RIA Novosti'nin Rus Acil Servis yetkililerine dayandırdığı haberine göre, Tver bölgesindeki kaza mahallinde sekiz ceset bulundu.

Başka bir uçakta mı?

Rus yetkililere yakın olduğu bilinen Telegram kanalı Readovka, Prigojin'in ölümüyle ilgili haberlerin "erken" olduğunu söyleyerek "Yevgeni Prigojin başka bir uçakta olabilir" ifadelerini kullandı.

Rusya'da düşen Embraer Legacy tipi özel yolcu uçağı olduğu kaydedildi. Moskova’dan St. Petersburg’a giden uçağın, Tver Bölgesi’nin Kujenkino köyü yakınlarına düştüğü ve olay yerinde arama kurtarma ekiplerinin çalıştığı bildirildi.

Kazayla ilgili komisyon kuruldu

Rus havacılık otoritesi, kazayla ilgili yeni bir açıklama yayınlayarak, "kazanın koşullarını ve nedenlerini araştıracak" özel bir komisyon kurduğunu duyurdu. Açıklamada kazanın nedeni hakkında herhangi bir yorum yapılmadı ancak komisyonun kara kutu kayıtları da dahil olmak üzere delilleri araştıracağı belirtildi.

Rus devlet televizyonu: Prigojin yolcu listesinde

Rus devlet televizyonu Rossiya-24, uçak kazasıyla ilgili kısa bir haber yayınladı ve Yevgeny Prigozhin'in yolcu listesinde yer aldığını bildirdi. Ancak herhangi bir yeni ayrıntı vermedi. Yetkililerin uçakta üç pilot ve yedi yolcu bulunduğunu söylediği aktarıldı.

ABD'den açıklama

ABD'li yetkililer de Prigojin'in düşen uçakta olduğuna dair kanıtları olmadığını kaydederken, Beyaz Saray Başkan Biden'a Rusya'daki uçak kazası hakkında bilgi verildiğini açıkladı. 

ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Adrienne Watson kazaya ilişkin yaptığı açıklamada, "Doğrulanırsa kimse şaşırmamalı" dedi. "Ukrayna'daki feci savaş, özel bir ordunun Moskova'ya yürümesine yol açtı ve görünüşe göre şimdi de buna" diye konuştu.

Rogov: Sadece Prigojin değil, Dimitri Utkin de uçaktaydı

Rusya'da yaşana uçak kazaısyla ilgili kendi Telegram kanalından açıklama yapan Biz Rusya`yla Birlikteyiz Hareketi yetkilisi Vladimir Rogov Wagner yetkilileriyle görüştüğünü ve uçakta Prigojin`in yanı sıra askeri birliğin komutanı Dimitri Utkin'in olduğunu öğrendiğini söyledi. Rogov "Uçaktakilerin tamamı hayatını kaybetmiştir, setiz kişinin cesedine ulaşılmıştır, hayatını kaybedenlerin arasında Yevgeni Prigojin de bulunuyor" dedi.

Kaza mahalline müfettişler gönderildi

Üst düzey kolluk kuvvetleri organı Rusya Soruşturma Komitesi, hava taşımacılığı güvenlik kurallarının ihlali şüphesiyle uçak kazasıyla ilgili soruşturma açıldığını duyurdu. Kaza mahalline müfettişlerin gönderildiği belirtildi.

O sırada Putin canlı yayında

Dünyanın gündemini işgal eden kaza sırasında Rus televizyonu, Sovyetler Birliği'nin Nazi Almanyası'na karşı kazandığı zaferin 80. yıldönümünü anma amacıyla Kursk bölgesinde Rusya lideri Vladimir Putin'in canlı görüntülerini yayınladı.

Putin, Kursk bölgesindeki Ponıri kasabasında eski Sovyet birliklerinin Kursk Muharebesi'nde Nazilere karşı kazandığı zaferin 80. yıl dönümü münasebetiyle düzenlenen törende konuştu.

Kursk Muharebesi'nin yaklaşık 2 ay sürdüğüne işaret eden Putin, bu savaştaki ana olayın Prohorovka’daki büyük ölçekli tank savaşı olduğunu, orada bir karşı muharebede yüzlerce tankın cephenin dar bir bölümünde birleştiğini, altlarındaki toprağın kelimenin tam anlamıyla yandığını söyledi.

Putin, zafer için savaşanları unutmayacaklarını belirterek “Bugün burada, efsanevi Kursk topraklarında, 1943 yazında Nazilerle savaşan Kursk Muharebesi kahramanlarının şanına layık olan kahramanlarımıza, askerlerimize, özel askeri operasyon katılımcılarına yüksek devlet ödülleri takdim edilecek.” diye konuştu.

Tüm askerlerin cesurca ve kararlılıkla savaştığını kaydeden Putin, “anavatana bağlılık ve askeri yemine sadakatin özel askeri operasyonun tüm katılımcılarını birleştirdiğini” dile getirdi.

Putin, Rus askerlerine seslenerek “Hizmetleriniz için teşekkür ediyorum, sizlerle gurur duyuyorum.” ifadesini kullandı.

Uçak MNT-Areo şirketine ait

Rusya Federal Hava Taşımacılığı Ajansı (Rosaviatsiya), Tver’de düşen uçağın “MNT-Aero” adlı şirkete ait olduğunu, kazanın nedenlerine ilişkin soruşturmanın, kurulan özel bir komisyon tarafından yürütüldüğünü bildirdi. Öte yandan Flightradar24'e göre, aniden düşen uçağın konumuna dair veriler Moskova'nın yaklaşık 256 kilometre kuzeybatısında kesiliyor.

Biden'den uçak kazası yorumu: Rusya'da Putin'in dahil olmadığı çok az şey var

 ABD Başkanı Joe Biden, Rusya'nın Tver bölgesinde düşen özel uçak kazasıyla ilgili, "Rusya'da uçak kazasında ne olduğunu bilmiyorum ama şaşırmadım." dedi. Rusya'daki uçak kazasında "Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in bu olayın arkasında olup olmadığının" sorulması üzerine Biden, "Rusya'da Putin'in dahil olmadığı çok az şey var. Ancak bunun cevabını bilecek kadar bilgim henüz yok." diye konuştu.

Biden, "Rusya'da uçak kazasında ne olduğunu bilmiyorum ama şaşırmadım." ifadelerini kullandı.

Ne olmuştu?

Prigojin, beraberindeki paralı savaşçılarla 24 Haziran'da Rus yönetimine karşı silahlı isyan başlatmıştı. İsyan, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko'nun araya girmesiyle sona ermişti.



Savaşlar ve anlaşmalar ABD’si: Karmaşık bir dünyayı basitleştirmek

 6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
TT

Savaşlar ve anlaşmalar ABD’si: Karmaşık bir dünyayı basitleştirmek

 6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)

Refik Huri

ABD, “uluslar inşa etme” başlıklı savaş döneminden Ukrayna, Gazze ve İran nükleer dosyasında acil uzlaşılar dönemine geçişi tamamlıyor. Her iki durumda da ABD dünyadaki komplikasyonları anlamaktan aciz gibi görünüyor.

Savaşlar döneminde, Başkan George W. Bush başkanlığında neo-muhafazakarlar, el-Kaide’nin New York'taki Dünya Ticaret Merkezi’ne yönelik saldırısını Afganistan'ı, ardından Irak’ı istila etme, Taliban ile Başkan Saddam Hüseyin rejimlerini devirme, dönemin ulusal güvenlik danışmanı Condoleezza Rice’ın, “Yeni Ortadoğu” olarak adlandırdığı planı gerçekleştirmeye çalışarak dünyayı zorla değiştirme hırsları için kullandılar.

Başkan Donald Trump'ın varmaya çalıştığı uzlaşılar döneminde ise itici güç anlaşmalar politikasıdır. Dünya Trump'ın ve etrafındaki oligarşinin gözünde savaş alanı değil, bir borsadır. Ukrayna, Gazze ve nükleer dosyada zor uzlaşılar için müzakereleri yürüten kişi ise krizler, savaşlar, jeopolitik ve stratejik çatışmalar dünyasında deneyimsiz olan gayrimenkul geliştiricisi Steve Witkoff'tur.

Beyaz Saray'daki karar alıcıya gelince, temsilcisinden daha deneyimli değil ve kararlarında içgüdü ile basit algıya güveniyor, bu şekilde ABD'yi değiştirmek istedi ve karmaşık bir dünyaya tosladı. Kendilerine hizmet eden anlaşmalara açık olsalar bile, ideoloji tarafından yönlendirilen üç oyuncu ile canlı yayında dilediği iyi dilekler ve iyi niyetli çağrılarla başa çıkmaya çalıştı. Bunlardan ilki, yorumcu Nahum Barnea tarafından “iki ayak üzerinde yürüyen bir yanlış anlama” olarak tanımlanan Binyamin Netanyahu’dur. İkincisi, İmam Humeyni'nin dediği gibi, ABD'ye düşmanlığı devrimin temellerinden biri saymaya bağlı kalan, İslam Cumhuriyeti'nin güçlü bir devlet ve Devrim Muhafızları’nın anayasaya göre ihraç etme görevini üstlendiği bir devrim olduğunda ısrar eden İran'ın Dini Lideri Ali Hamaney’dir. Sonuncusu, istihbarattan Kremlin liderliğine yükselen, ABD, Avrupa ve Soğuk Savaş’ın sona ermesi, Sovyetler Birliği'nin devrilmesinden sonra “tarihin sonu” olduğunu hayal ederek muzaffer gibi davranan herkesten Rusya’nın intikamını almaya başlayan tecrübeli Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’dir.

ABD Taliban’ı devirdikten sonra en uzun Amerikan savaşı haline gelen Afganistan'da 18 yıl boyunca savaştı ve “uluslar inşa etme” planını uygulamaya çalıştı.  General Stanley Allen McChrystal’ın dediği gibi, ABD, “geleneksel yollarla devrimci hedeflere ulaşmak istedi.” Yine ABD’nin en önemli komutanlarından olan McChrystal’a göre “başarı ölçeği öldürdüğümüz Taliban unsurlarının sayısı değil, aksine koruduğumuz nüfus sayısıdır.” Bir görgü tanığına göre, ABD’den yardımlar alanlar ve gündüz polikliniklerinde tedavi edilenler, geceleri ona karşı savaşıyorlardı. ABD, eski istihbarat direktörü Richard Helms'in şu sözlerini okumadı: “Ortadoğu politikaları ile ilgili tüm saçmalıkları unutun ve yüzyıllık ömürleri olan hususlara, dini mezhepler, aşiretler, kabileler ve etnik kökenlere dikkat edin.” Yine ABD, “Bir Afgan'ı kiralayabilirsiniz ama satın alamazsınız” diyen kişinin tavsiyesini dikkate almadı ve savaş Taliban’ın iktidara dönmesi ve kendisinin Kabil'den aşağılayıcı bir biçimde çekilmesiyle sona erdi.

ABD Irak'ı da kısa bir fırtınalı savaşın ardından işgal etti, Saddam Hüseyin rejimini devirdi ama çok geçmeden sokaklarında boğuldu. Terör diye adlandırdığı eylemlerle şiddetli bir direnişle karşı karşıya kaldı. Demokrasinin Irak'tan bölgeye yayılarak onu kaplayacağını hayal etti. Richard Perle'in dediği gibi saf bir şekilde “Saddam'ın devrilmesinin İranlıları Mollalar diktatörlüğünden kurtulmaya motive edeceğine” inandı. Ama bunun yerine Irak'ı “şer ekseni” içinde yer alan İslam Cumhuriyeti'ne altın bir tabakta sundu.

ABD anayasa uzmanı Noah Feldman'ın “hızlı seçimler yapmak demokrasiye hizmet etmeye kendisini adamamış, yanlış kişileri iktidara getirir” sözünü görmezden geldi. Irak'ın mutlak yöneticisi olarak atanan, ordunun ve Baas Partisi'nin dağıtılmasını emreden bilgisiz Paul Bremer da en azından şu itirafta bulundu: “Zaferden sonra Irak'taki güvenlik tehditlerine karşı koymaya hazır değildik.” Irak hükümetinin Amerikan güçlerinin yardımına ihtiyacı olmasına rağmen, Suriye'de Esed rejiminin devrilmesinden sonra İran’ın taraftarlarının bu güçlerin ülkeden hızla çekilmesi talebinin gerileyeceğini gösteren hiçbir şey yok. Artık Ahmet eş-Şara’nın başkanlığı konusunda rahatlamış olan Amerikan güçleri de kendisine karşı eylemlerde bulunan İran ve Suriye rejimleri arasında sıkışmış değil.

Steve Coll, “Aşil Tuzağı: Saddam Hüseyin, CIA ve ABD’nin Irak İşgalinin Kökenleri” kitabında: “Saddam'ın dayısı, eğitimcisi ve öğretmeni Hayrullah Kifah’ın, ailenin felsefesini ‘Allah üç şeyi yaratmamalıydı; Persler, Yahudiler ve sinekler’ şeklinde özetlediğini” anlatır.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline gelince, Başkan Vladimir Putin bunu NATO’nun Rusya sınırlarına yaklaşmasına ve neo-Nazilerin Kiev’i kontrol etmesine karşı kendini savunmak olarak tasvir ediyor. Ukraynalı gazeteci Illia Ponomarenko ise “Sana nasıl olduğunu göstereceğim” kitabında böyle olmadığına inanıyor ve şöyle diyor: “Ukrayna savaşının NATO ve hayali Batı tehditleriyle hiçbir ilgisi yok. Aksine, bu işgal, devleti Rus halkının çıkarlarına değil, kendi çıkarlarının hizmetine sunan bir diktatörün deliliğiyle ilgilidir.” Şarku'l Avsat'ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre buna ilave olarak, Putin Gürcistan'dan iki bölgeyi koparıp aldı, oğul Bush ve Obama ile bağları iyi olduğunda da Kırım'ı ilhak etti.

Kimse Trump'ın üç karmaşık sorunu çözecek anlaşmalarda nasıl başarılı olabileceğini bilmiyor. Bu sorunların ilki, İran'ın uranyum zenginleştirmesini ve yaptırımlara katlandıktan, nükleer eşikteki devlet olmak için milyarlarca dolar harcadıktan sonra nükleer silah sahibi olmasını önlemektir. İkincisi, Putin’in üçüncü yılında olmasına rağmen halen “özel operasyon” olarak adlandırdığı kapsamlı savaşı durdurmayı kabul etmesi için Cumhurbaşkanı Zelenskiy’yi, Kırım ve çoğu şu anda Rusya tarafından işgal edilmiş dört bölgenin kaybını kabul etmeye zorlamaktır. Üçüncüsü, Netanyahu’yu, savaşı bitirmeye ve Hamas hareketi ile İsrail'deki aşırı radikal hükümet arasındaki bir anlaşmayla rehineleri geri getirmenin bedeli olarak yıktığı Gazze'den çekilmeye zorlamaktır. Ama İsrail’in aşırı radikal hükümeti, Filistin devletini reddediyor ve Batı Şeria'yı ilhak etmekte diretiyor, eski rejimin silahlarının yok edilmesinden, onunla imzalanan güçleri ayırma anlaşması bölgesinin işgalinden sonra Suriye'deki yeni durumdan memnun, ayrıca Lübnan'daki Hizbullah'a şiddetli darbeler indirmeye de devam ediyor.

İronik olan, bu anlaşmalarda varsayılan başarının sadece statükoyu kabul etme ve “hakkın gücünden güç ile dayatılan hakka geçiş”ten ibaret olmasıdır.

Pascal De Sutter “Bizi Yönetenler” kitabında şöyle der: “En çılgın insanlara, kibirli ve yalancılara oy veriyoruz, çünkü hataları bize kendimiz hakkında güven veriyor. Bu yüzden bizim gibi olanlara oy veriyoruz.” ABD de bu konuda ilk değil, aksine listenin sonunda.

*Bu analiz Şarkul Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.