İsrail Başbakanı Netanyahu'nun doğalgaz boru hattı planı: İstikamet Türkiye üzerinden Avrupa!

Tel Aviv kaynakları: Duyuru, adeta Ankara ziyareti için kırmızı halı sermek

Akdeniz’deki Leviathan sahasından doğal gaz sondaj platformu (Sosyal Medya)
Akdeniz’deki Leviathan sahasından doğal gaz sondaj platformu (Sosyal Medya)
TT

İsrail Başbakanı Netanyahu'nun doğalgaz boru hattı planı: İstikamet Türkiye üzerinden Avrupa!

Akdeniz’deki Leviathan sahasından doğal gaz sondaj platformu (Sosyal Medya)
Akdeniz’deki Leviathan sahasından doğal gaz sondaj platformu (Sosyal Medya)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, hükümetinin çeşitli bakanlıklarından oluşturulan profesyonel bir çalışma grubuna İsrail’in mevcut doğalgaz ihracatı için alternatifler üzerinde çalışmaya başlaması talimatını verdi. Gözden geçirilen seçeneklerden birinin, İsrail’in en büyük açık deniz doğalgaz sahası olan Leviathan’dan Türkiye’ye deniz altından bir boru hattının uzatılması olduğu ifade edildi. Söz konusu hamlenin Netanyahu’nun Ankara ziyareti için ‘kırmızı halı sermek’ anlamına gelebileceği dile getirildi.

Netanyahu’nun yardımcılarının değindiği masadaki planlar arasında, tam da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın istediği gibi, Türkiye ile İsrail arasında benzeri görülmemiş bir iş birliği projesi yer alıyor. Plana göre, İsrail, Leviathan sahasından çıkan doğalgazı Türkiye’ye, ardından da Rus boru hattına bağımlılığın azaltılması amacıyla güney Avrupa ülkelerine yönlendirilecek.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre, önerilen boru hattı, Türkiye-Avrupa ana boru hattını, İsrail’deki ve Mısır ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi komşu bölgelerdeki bol doğalgaz rezervlerine bağlamayı amaçlıyor.

Girişim, bölgenin Rus gazına olan bağımlılığı azaltmayı amaçladığı bir dönemde Avrupa için uygulanabilir alternatif doğalgaz kaynakları oluşturmaya çalışıyor.

Tel Aviv’deki kaynaklar, ekip kurma kararının Binyamin Netanyahu’nun başkanlık ettiği bir toplantıda alındığını söyledi. Toplantıya İsrail Enerji Bakanı Israel Katz, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, İsrail Ulusal Güvenlik Danışmanı Tzachi Hanegbi ve doğalgaz ihracatlarını iki katına çıkarmalarına müsaade edilmesi için ısrarla çaba gösteren doğalgaz kuyusunun sahibi şirketlerin temsilcileri katıldı.

17 Ağustos 2023’te Netanyahu, Enerji Bakanı Israel Katz (soldan üçüncü) ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich (soldan ikinci) ile Tel Aviv bölgesinde yeni bir demiryolu hattının açılış töreninde (EPA)
17 Ağustos 2023’te Netanyahu, Enerji Bakanı Israel Katz (soldan üçüncü) ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich (soldan ikinci) ile Tel Aviv bölgesinde yeni bir demiryolu hattının açılış töreninde (EPA)

Geçtiğimiz hafta İsrail Enerji Bakanı Katz, Tamar sahasından Mısır’a doğalgaz ihracatını artırmayı kabul etmişti.

Ankara son yıllarda, İsrail’e boru hattını Türkiye üzerinden geçirmesi için çağrıda bulunmuş, ancak İsrail böyle bir hareketin, projenin, Türkiye’nin komşuları Güney Kıbrıs ve Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’deki sınırlarından geçmesi planlandığı için iki ülke ile ilişkilerine zarar vereceğinden endişe ediyordu.

Netanyahu’nun, iki ülke arasındaki ilişkilerde son dönemde yaşanan sıcaklığın etkisiyle önümüzdeki haftalarda Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir araya gelmesi bekleniyor. Netanyahu, geçen ay kalp pili taktırma ameliyatı olmak zorunda kaldığı için 28 Temmuz’da yapılması planlanan görüşmenin ertelenmesini talep etmişti.

Mart 2022’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsrailli mevkidaşı Isaac Herzog ile Ankara’da düzenlediği basın toplantısından bir kare (AFP)
Mart 2022’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsrailli mevkidaşı Isaac Herzog ile Ankara’da düzenlediği basın toplantısından bir kare (AFP)

Tel Aviv’deki gözlemciler bu ziyaret ile Netanyahu’nun çalışma grubunun kurulduğunu duyurmasını birbiriyle ilişkilendiriyorlar. Siyasi kaynaklara göre Netanyahu, Erdoğan’ın bu hattın Avrupa’ya ulaşması için Türkiye’nin önemli bir görev üstlenmek istediğini biliyor. Ancak İsrail’in geçmişte birkaç kez konuyu incelediğini açıklaması ve daha sonra meselenin gündemden düşmesi göz önüne alınırsa, şu anda konuşulanlar sadece ‘konunun incelenmesi’ ile sınırlı. Kaynaklara göre Netanyahu Türkiye’den bir takım fiili adımların atılması yönünde bir talep gelmesini beklemek zorunda.



UCM kararı, İsrail'e ambargo uygulanmasını sağlayabilir mi?

STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)
STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)
TT

UCM kararı, İsrail'e ambargo uygulanmasını sağlayabilir mi?

STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)
STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)

Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM), Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama emrinin yankıları sürüyor. 

İsrail'in köklü gazetelerinden Haaretz'in savunma analisti Amos Harel'in kaleme aldığı yazıda, UCM kararının İsrail'e karşı silah ambargosu taleplerini artırabileceğine dikkat çekiliyor.  

Gazetenin görüştüğü Kudüs merkezli düşünce kuruluşu İsrail Demokrasi Enstütüsü'nden Eran Şamir-Borer, UCM'nin kararını eleştirirken, sürecin bu noktaya varmasında Tel Aviv yönetiminin yol açtığına işaret ediyor. 

Analist, İsrail'de Gazze savaşıyla ilgili bağımsız bir inceleme yürütülse UCM'nin böyle bir karar vermek durumunda kalmayacağını savunarak şunları söylüyor: 

Devlet hiçbir şey yapmadı, kafasını kuma gömdü.

Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki Aksa Tufanı operasyonuyla patlak veren Gazze savaşında muhalefet kanadı, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu liderliğindeki radikal sağcı koalisyonun kararlarının incelenmesi için defalarca komisyon kurulmasını talep etmişti. Ancak Netanyahu, araştırma komisyonu kurulmasına savaş bitene kadar karşı olduğunu söylemişti. 

İsrail'in ekonomi gazetelerinden Globes'taki analizde UCM kararının, İsrail'in Gazze işgalini eleştirenlerle Tel Aviv'e silah satışının yasaklanmasını isteyenlerin elini güçlendirdiği yorumu paylaşılıyor. 

Haberde, İsrail'in askeri teçhizatının yüzde 30'unun Almanya tarafından gönderildiği hatırlatılıyor. UCM kararının, Berlin hükümetinin İsrail'e silah tedariki konusundaki ısrarcılığının zayıflamasına yol açabileceği değerlendirmesi yapılıyor. 

UCM'nin merkezi Hollanda'nın Lahey şehrinde yer alıyor. Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, mahkemenin tutuklama emrini uygulayacaklarını duyurmuştu. 

Ancak sivil toplum kuruluşları (STK), Hollanda'nın İsrail'e silah gönderen ülkeler arasında yer aldığına dikkat çekerek ambargo talebiyle Lahey'de hükümete karşı dün dava açtı. Mahkeme, talebe ilişkin kararını 13 Aralık'ta açıklayacak.

Diğer yandan Times of Israel, UCM kararından önce de son dönemde İsrail'e silah tedarikinin durdurulması çağrılarının arttığına işaret ediyor. Haberde, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın İsrail'e ambargo talep ettiği mektubu 1 Kasım'da Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği'ne gönderdiği hatırlatılıyor. Ortak mektupta aralarında Rusya ve Çin'in de yer aldığı 52 ülkenin imzası var. 

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da geçen ayki açıklamasında Gazze savaşının sonlandırılması için İsrail'e silah ambargosu çağrısı yapmıştı. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Macron'a destek verirken, Netanyahu açıklamaya tepki göstermişti. 

İsrail'in en büyük silah tedarikçisi olan ABD, UCM'yi kuran Roma Statüsü'ne taraf değil. ABD Başkanı Joe Biden, UCM kararını "rezalet" diye nitelerken, Netanyahu mahkemeyi "Yahudi düşmanlığıyla" suçlamıştı. İsrail de üye devletler arasında yer almıyor ve UCM'nin yargı yetkisini tanımıyor.

Independent Türkçe, Haaretz, Globes, Times of Israel, AP