Nijer ordusu Fransız kuvvetlerinin çekilmesine yönelik talebini sürdürüyor

Cumartesi günü Niamey’deki Fransız askeri üssün önündeki protestolar (AFP)
Cumartesi günü Niamey’deki Fransız askeri üssün önündeki protestolar (AFP)
TT

Nijer ordusu Fransız kuvvetlerinin çekilmesine yönelik talebini sürdürüyor

Cumartesi günü Niamey’deki Fransız askeri üssün önündeki protestolar (AFP)
Cumartesi günü Niamey’deki Fransız askeri üssün önündeki protestolar (AFP)

Nijer’deki askeri konseyin, Fransa’nın Niamey Büyükelçisi Sylvain Itte’nin ülkeden ayrılması için verdiği süre, her iki taraftan da herhangi bir adım atılmadan geçti.

Nijer’in başkenti Niamey’de Cumartesi günü Fransız askeri üssü önünde toplanan on binlerce protestocu, geniş halk desteğine sahip olan askeri darbenin ardından Fransız güçlerinin çekilmesini talep etti.

Fransa, bazı Afrika ülkeleri ve Birleşmiş Milletler (BM), askeri konseyin meşruiyetini tanımıyor.

26 Temmuz’da gerçekleşen darbe, 2020’den bu yana sekiz darbeye tanık olan Batı ve Orta Afrika’da askeri yönetime geçişten korkan dünya güçlerinin endişelerini artırdı.

Batı Afrika’daki eski sömürgeleri üzerindeki nüfuzu son yıllarda azalan Fransa, bu darbelerden en çok etkilenen ve kendisine yönelik eleştirilerin arttığı ülke konumunda.

Komşu Mali ve Burkina Faso, bu iki ülkede yaşanan iki darbe sonrasında Fransız güçlerini sınır dışı ederek, bölgede çok sayıda cana mal olan terörle mücadeledeki rollerini azalttı.

Fransa karşıtlığı

Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığı habere göre, Nijer’de darbeden bu yana Fransız karşıtı duygular yükseliyor. Ancak geçen hafta Fransa’nın Niamey Büyükelçisi Sylvain Itte’nin ülkeden ayrılması için verilen süreyi görmezden gelmesiyle bu durum daha da kötüleşti.

Askeri konsey, polise onu sınır dışı etme talimatı verildiğini bildirdi.

BFGRYH
Cumartesi günü askerler göstericilerle Niamey’deki Fransız üssüne giden yol arasında duruyor (EPA)

Fransız askeri üssü önünde toplanan protestoculardan Yakup Issoufou, “Bugün kendimizi feda etmeye hazırız. Çünkü gururluyuz. Kaynaklarımızı yağmaladılar, biz bunun farkındayız. Yani gidecekler” dedi.

Öte yandan Fransa, devrik Cumhurbaşkanı Muhammed Bazoum ile dostane ilişkiler sürdürüyor ve Nijer’de yaklaşık bin 500 asker konuşlandırmış durumda.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Cuma günü yaptığını açıklamada, “Cumhurbaşkanı Bazoum ile her gün konuşuyorum. Biz onu destekliyoruz. Darbeyi gerçekleştirenleri tanımıyoruz. Alacağımız kararlar, her ne olursa olsun, Bazoum ile yapacağımız görüş alışverişine dayanacaktır” dedi.

Afrika ve Avrupa’nın endişeleri

Nijer’deki askeri konsey, Macron’un açıklamalarını ‘bölücü söylem’ olarak nitelendirerek, Fransa’yı eski sömürgesiyle olan yeni sömürgecilik ilişkisini sürdürmeye çalışmakla suçladı.

Nijer darbesinden endişe duyan tek ülke Fransa değil.

Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), Niamey’e yaptırım uyguladı ve son çare olarak askeri müdahaleye başvurma tehdidinde bulundu.

ABD ve diğer Avrupa ülkelerinin de ülkede konuşlanmış kuvvetleri bulunuyor.

SDVFEGR
Cumartesi günkü gösteride Rus bayrağı taşıyan göstericiler (AFP)

ECOWAS’ın dönem başkanlığını yürüten Nijerya’nın Devlet Başkanı Bola Tinubu, sivil yönetime dönüş için dokuz aylık bir geçiş döneminin bölge yetkilerini tatmin edebileceğini söyledi.

Nijer cuntası, daha önce üç yıllık bir zaman çizelgesi önermişti.



Üç Senaryo… Pakistan Hindistan'ın savaş uçaklarını nasıl düşürdü?

Hindistan Hava Kuvvetleri'ne ait Rafale uçağının bir hava gösterisi sırasında çekilmiş fotoğrafı (Reuters)
Hindistan Hava Kuvvetleri'ne ait Rafale uçağının bir hava gösterisi sırasında çekilmiş fotoğrafı (Reuters)
TT

Üç Senaryo… Pakistan Hindistan'ın savaş uçaklarını nasıl düşürdü?

Hindistan Hava Kuvvetleri'ne ait Rafale uçağının bir hava gösterisi sırasında çekilmiş fotoğrafı (Reuters)
Hindistan Hava Kuvvetleri'ne ait Rafale uçağının bir hava gösterisi sırasında çekilmiş fotoğrafı (Reuters)

Hindistan'ın kuzeyindeki Akalia Kalan köyü sakinleri 7 Mayıs günü erken saatlerde art arda gelen patlama sesleri üzerine yataklarından fırladılar. Dışarı çıktıklarında bir alev topunun başlarının üzerinden geçerek yakındaki bir tarlaya düştüğünü gördüler. Enkazın bir savaş uçağı olduğu açıkça görülebiliyordu. İki Hintli pilot daha önce uçaktan fırlatılmış ve yakındaki tarlalarda yaralı olarak bulunmuşlardı.

Şarku’l Avsat’ın The Economist'ten aktardığına göre Hindistan henüz resmi olarak doğrulamadı ama bu uçak mayıs ayında Pakistan'la dört gün süren çatışmalar sırasında kaybolan savaş uçaklarından biriydi.

Hindistan hükümeti Pakistan'ın, üçü yeni Fransız Rafale jetleri olmak üzere altı savaş uçağını düşürdüğü iddiasına şüpheyle yaklaşıyor. Ancak yabancı askeri yetkililer, en az biri Rafale olmak üzere beş Hint uçağının imha edildiğine inanıyor. Hintli askeri yetkililer rakamları doğrulamayı reddederken, bazı uçakların kaybolduğunu kabul ediyorlar.

Söz konusu itiraflar, Çin'in Pakistan'ın en büyük silah tedarikçisi olması nedeniyle önemli. Bu, gelişmiş Çin savaş uçakları ve füzelerinin Batılı ve Rus muadillerine karşı kullanıldığı ilk çatışmaydı. ABD ve müttefikleri, Çin'in Tayvan'a karşı olası bir savaşta aynı silahların birçoğunu kullanabileceği için bu konuyla yakından ilgileniyor.

İlk raporlar belirleyici faktörün Pakistan-Çin yapımı J-10 savaş uçakları ve PL-15 havadan havaya füzelerinin üstünlüğü olduğunu gösteriyordu. Hindistan onları hafife almış gibi görünüyor.

Ayrıca Çin, Pakistan'a gerçek zamanlı erken uyarı ve hedefleme verileri sağlayarak dengeyi değiştirmiş olabilir.

Ancak savaşın ilerleyen safhalarında Hindistan'ın elde ettiği başarı göz önüne alındığında, belki de en büyük sorun Hindistan'ın o ilk gece savaş uçaklarını nasıl kullandığıdır. En son ve en tartışmalı değişimlerden biri haziran ayında, Hindistan medyasının Hindistan'ın Cakarta'daki Savunma Ataşesi Yüzbaşı Shiv Kumar'ın ay başında bir seminerde yaptığı konuşmanın kaydını yayınlamasıyla yaşandı.

Kumar, Hindistan'ın bazı uçaklarını kaybettiğini, çünkü siyasi liderliğinin hava kuvvetlerine Pakistan'ın hava savunma sistemlerini vurmamalarını emrettiğini söyledi. Bunun yerine ilk gün sadece militan mevzilerini hedef aldılar. Kumar, “Kayıptan sonra taktiklerimizi değiştirdik ve askeri tesislerine yöneldik” dedi.

Bu gelişme, Hindistan Genelkurmay Başkanı Anil Chauhan'ın mayıs ayı sonunda bir televizyon röportajında Hindistan'ın çatışmanın ilk gecesinde ‘taktiksel hatalar’ nedeniyle bazı uçaklarını kaybettiğini itiraf etmesinin ardından geldi.

Chauhan, Hindistan'ın iki gün sonra hatalarını düzelttiğini ve tüm savaş uçaklarının yeniden uçmasına izin vererek Pakistan'daki hedefleri uzaktan vurduğunu kaydetti. Hindistan çatışmanın ilerleyen safhalarında füzelerinin Pakistan'ın hava savunmasını aşması ve bazı askeri üslerini vurmasıyla daha büyük başarılar elde etti.

Yabancı yetkililer arasındaki bir teoriye göre Hindistan ilk gün Rafale savaş uçaklarını uzun menzilli Meteor havadan havaya füzelerle donatmadı. Muhtemelen Pakistan savaş uçaklarının ulaşamayacağını ya da Pakistan'ın ilk tepkisinin daha az şiddetli olacağını düşündü.

Bir başka neden de Hindistan'ın savaş uçaklarının Pakistan'ın yeni silahlarından korunmak için uygun elektronik karıştırma ekipmanına, güncellenmiş yazılıma ya da ilgili verilere sahip olmamasıdır.

Üçüncü ve daha geniş bir açıklama ise Hindistan'ın, Pakistan'ın Hint planlarını nasıl tespit edebileceğini, verileri savaş uçaklarına nasıl aktarabileceğini ve füzeleri hedeflerine nasıl yönlendirebileceğini anlamak için gereken ‘görev verilerinden’ yoksun olmasıdır.

Ancak Yüzbaşı Kumar'ın öne sürdüğü gibi savaş uçakları siyasi liderlerin sadece militanları vurma emri nedeniyle tehlikeye girdiyse, sorumluluk daha çok Narendra Modi hükümetine aittir.

Rafale'nin Fransız üreticisi Dassault, İsveçli Saab, Boeing ve Lockheed Martin ile birlikte Hindistan'ın silah anlaşmalarındaki başlıca rakibi. Ancak bazı Hintli askeri figürler Rafale'nin son çatışmada iyi performans göstermediğine dikkat çekti. Diğerleri ise Dassault'nun Rafale'nin kaynak kodunu paylaşmakta isteksiz davranarak Hindistan'ın uçağı kendi ihtiyaçlarına göre özelleştirmesini engellediğinden şikayetçi.

Anlaşmazlıktan bu yana Çinli diplomatların Rafale'yi diğer potansiyel alıcılara küçümsediği ve onları bunun yerine Çinli savaş uçakları almaya çağırdığı bildiriliyor.

Dassault yöneticileri, Mısır, Endonezya, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de dahil olmak üzere Rafale uçağı satın alan ülkelerin yanı sıra gelecekteki potansiyel müşterilere güven vermek istiyor.

Dassault Aviation Yönetim Kurulu Başkanı Eric Trappier, Pakistan'ın üç Rafale jetini düşürdüğü iddialarını “Kesinlikle doğru değil” diyerek reddetti.

Trappier, bir Fransız dergisine verdiği ve 11 Haziran'da yayınlanan röportajda, “Tüm ayrıntılar bilindiğinde, gerçek birçok kişiyi şaşırtabilir” ifadesini kullandı. Trappier ayrıca, Rafale'in ‘Çin'in şu anda sunduğu her şeyden çok daha iyi’ olduğunu söyledi.

Fransız hükümeti de bir Rafale'in savaşta ilk kez kaybedilmesi konusunda açıklama yapması için baskı altında. Fransız parlamentosunun bir üyesi olan Marc Chavanne, mayıs ayı sonunda hükümete yazılı bir soru önergesi sunarak Hint Rafale jetlerindeki Spectra elektronik harp sisteminin Pakistan yapımı PL-15 havadan havaya füzeleri tespit edemediği ya da karıştıramadığı yönündeki endişelerini dile getirmişti.