Komplo teorilerinin suçlusu: Bill Gates

Komplo teorileri Bill Gates'i rahatsız ediyor. (Reuters)
Komplo teorileri Bill Gates'i rahatsız ediyor. (Reuters)
TT

Komplo teorilerinin suçlusu: Bill Gates

Komplo teorileri Bill Gates'i rahatsız ediyor. (Reuters)
Komplo teorileri Bill Gates'i rahatsız ediyor. (Reuters)

Microsoft'un kurucusu Bill Gates 2015 yılında, Vancouver'da sahneye çıkarak sert bir uyarıda bulunduğu konuşmasında, “Önümüzdeki birkaç on yıl içinde 10 milyon insanı öldürecek bir şeyin savaştan ziyade oldukça bulaşıcı bir virüs olma ihtimali yüksek” demişti.

Gates’in bu açıklamaları söz konusu dönemde medyada yer aldı ancak yeteri kadar ilgi çekmedi.

Bill Gates'in adı uzun süredir koronavirüs konusundan başlayıp dünyayı sakinlerinden temizlemek ve insanlara elektronik çipler yerleştirmek istediği komplo teorileri ile anılıyor. Gates, Florida ve Teksas'ta nadir sıtma vakalarının yayılmasına kadar maymun çiçeği virüsü de dahil olmak üzere ‘hastalıklara karşı aşıyı zorunlu hale getirmeye çalışmakla’ suçlandı.

Bill Gates sıtmayı mı yayıyor?

Son zamanlarda bir grup sosyal medya kullanıcısı, Florida ve Teksas'ta bildirilen nadir sıtma vakalarının, Bill Gates tarafından desteklenen ve ABD'de genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin salınmasını içeren bir hastalık kontrol girişiminden kaynaklandığını iddia etti.

Şarku’l Avsat’ın AP’den aktardığına göre Bill ve Melinda Gates Vakfı, iddia edildiği üzere ABD’de bu yönde değiştirilmiş sivrisinek salma projesini finanse etmiyor. Uzmanlar da Florida'daki bu girişimde kullanılan sivrisinek türlerinin sıtmayı aktarma kabiliyetine sahip olmadığını söylüyor.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) bu hafta, ABD’nin son iki ayda sivrisinekler tarafından yayılan beş sıtma vakasına tanık olduğunu, bunun hastalığın 20 yıl içinde ilk kez yerel olarak yayıldığı anlamına geldiğini bildirdi. Florida'da dört, Teksas'ta ise bir vaka tespit edildi.

Gates'i hedef alan asılsız iddiaların ve komplo teorilerinin bol olduğu sosyal medyada, bazı kullanıcılar durumunda Gates'in desteklediği sivrisineklerle ilgili çalışmaların bir şekilde sorumlu olduğu ileri sürüldü.

X (eski adıyla Twitter) platformu kullanıcılarından biri, sıtmanın Bill Gates'in genetiği değiştirilmiş sivrisinekler üzerinde deneyler yaptığı iki eyalet olan Florida ve Teksas'ta keşfedildiğini ifade etti.

Bir baka paylaşımda ise, “Bill Gates tarafından finanse edilen Oxitec, Florida ve Teksas'aa milyarlarca sivrisinek saldı. Sıtma, 20 yıl sonra ilk kez Florida ve Teksas'ta görülüyor” dedi.

Gerçek çarpıtma teorisi

Gates Vakfı Sözcüsü, Gates Vakfı'nın sıtmayla mücadele için fon ve destek sağladığını ancak ABD'de sivrisinek salınımıyla ilgili herhangi bir çalışmaya fon sağlamadığını söyledi.

Sözcü, vakfın, hastalık kontrol girişimi kapsamında Florida'da değiştirilmiş sivrisinekleri serbest bırakan biyoteknoloji şirketi Oxitec'i desteklediğini belirtti. Ancak bir şirket sözcüsü, şirketin ABD'deki çalışmalarının Gates Vakfı tarafından finanse edilmediğini aktardı.

Oxitec ve uzmanlar, şirketin çalışmasının sıtmanın yayılmasından sorumlu olabileceği fikrinin basit olduğunu çünkü değiştirilmiş sivrisineklerin sıtmayı bulaştıran türde olmaması sebebiyle imkansız olduğunu savunuyor.

Bill Gates maymun çiçeğinin yayılacağını öngörmüştü

Geçtiğimiz yıl sosyal medyada, Bill Gates Vakfı ve Münih Güvenlik Konferansı tarafından Mart 2021'de ‘maymun çiçeği’ hastalığı hakkında bir rapor yayınlandığı yönünde komplo teorisini destekleyen yazılar yayıldı. Bunlarda, maymun çiçeğinin 15 Mayıs 2022'de yayılmaya başlayacağı, 3,2 milyar kişiye bulaşacağı ve 270 milyon insanı öldüreceği kaydedilmişti.

Yazar Bruce Y. Lee, Forbes'ta yayımlanan raporunda, maymun çiçeğinin ABD'de yayılmasıyla birlikte bu salgınla ilgili komplo teorilerinin de başlamasının an meselesi olduğunu belirterek Bill Gates'ten bahsetti. O dönem X’de  #BillGatesBioTerrorist hashtagi gündemdeydi.

Koronavirüs ve komplo teorisi

2021'de Gates, koronavirüs salgını sırasında sosyal medyada kendisi hakkında çıkan çok sayıda ‘çılgın’ ve ‘kötü niyetli’ komplo teorisinden etkilendiğini söyledi.

First Draft News'den Roy Smith ise açıklamasında “Bill Gates'i çevreleyen birçok komplo var. İnsanların komplo teorileriyle iğnelediği bir vudu bebeği gibi. Her zaman halk sağlığının yüzü olduğu için bu şaşırtıcı değil” ifadelerini kullandı.

sdfr
Gates, insanların komplo teorileriyle iğnelediği yumrukladığı bir vudu bebeğine benzetildi (X)

New York Times'ın Zignal Laboratuvarları iş birliğiyle yaptığı araştırmaya göre Gates'i koronavirüsüyle bağlantılı olmakla suçlayan teoriler televizyonda ve sosyal medyada 1,2 milyon kez dile getirildi.

Miami Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü ve komplo teorileri üzerine bir kitabın yazarı olan Profesör Joseph Uncinski, bunun yalnızca Gates'in zengin ve ünlü olmasından kaynaklandığını düşünüyor.

BBC’ye konuşan Uncinski, “Komplo teorileri iktidardaki insanları korkunç şeyler yapmakla suçlamak anlamına gelir. Teoriler genel olarak benzer, isimleri değişir” dedi.

Yahoo'nun YouGov iş birliğiyle yürüttüğü araştırmaya göre ABD’lilerin dörtte birinden fazlası ve Cumhuriyetçilerin yüzde 44'ü Bill Gates'in insanların derisinin altında elektronik çipler yetiştirmek için koronavirüs aşısını kullanmak istediğine inanıyor.

freg
Bill Gates. (X)

Niçin Gates?

Forbes raporuna göre Gates, bulaşıcı hastalık ve salgın hastalıkların daha iyi önlenmesi ve bunlara yanıt verilmesi için aşılamayı ve yeni aşıların geliştirilmesini destekledi. Dolayısıyla, kanıtlanmamış ilaçları satmaya çalışan aşı karşıtı kampanyalar, bunu büyük bir hedef haline getirebilir.

Rapora göre bu mesajlardan bazılarının, Rus kaynaklarından gelen aşı karşıtı mesajlar gibi toplumu ve hükümetleri istikrarsızlaştırmaya çalışan kişilerden gelme ihtimali yüksek.



Avustralya, gençlerin sosyal ağları kullanmasına yönelik yasağı uygulamaya koyuyor

Hesaplar siliniyor ve binlerce genç sosyal medyaya veda ediyor (AFP)
Hesaplar siliniyor ve binlerce genç sosyal medyaya veda ediyor (AFP)
TT

Avustralya, gençlerin sosyal ağları kullanmasına yönelik yasağı uygulamaya koyuyor

Hesaplar siliniyor ve binlerce genç sosyal medyaya veda ediyor (AFP)
Hesaplar siliniyor ve binlerce genç sosyal medyaya veda ediyor (AFP)

Avustralya bugün, 16 yaşın altındaki gençler için sosyal medya platformlarına yönelik yasağı uygulamaya başladı.

Avustralya İletişim Bakanı Annika Wells yaptığı açıklamada, yeni yasanın gençleri ve çocukları erken yaşta sosyal medya kullanımının olumsuz etkilerinden ve dijital maruz kalmanın artan risklerinden korumayı amaçladığını belirtti.

Bu görselde Elon Musk'ın ve "X" logosunun 3 boyutlu yazıcıyla üretilmiş minyatür bir modeli yer alıyor (Reuters)

Bu görselde Elon Musk'ın ve "X" logosunun 3 boyutlu yazıcıyla üretilmiş minyatür bir modeli yer alıyor (Reuters)

Dünya çapında öncü niteliğindeki bu karar yürürlüğe girerken, Elon Musk'ın X şirketi de Avustralya'nın aldığı karara olan bağlılığını açıkladı.

Şirket yaptığı açıklamada, "Bu bizim tercihimiz değil, Avustralya yasalarının gerektirdiği şey" dedi.

X, Avustralya yasağının nasıl uygulanacağına dair açıklama yapan karardan etkilenen 10 sosyal medya platformundan sonuncusuydu

Facebook, YouTube ve TikTok dahil olmak üzere tüm platformlar, 16 yaşın altındaki kullanıcılara ait hesapları kaldırmak için adımlar atmayı kabul etti.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre platformlar, uyumluluğu sağlamak için "makul" önlemler almadıkları takdirde 33 milyon dolara kadar para cezasıyla karşı karşıya kalacak.

Kararın uygulanmasından bir gün önce Başbakan Anthony Albanese, kararın alınmasının nedenlerini açıklayarak, sosyal medyanın tacizciler tarafından bir silah olarak kullanıldığını (...) ve aynı zamanda endişe kaynağı, dolandırıcılar için bir araç ve daha da kötüsü, çevrimiçi (cinsel) tacizciler için bir araç olduğunu söyledi.


Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Kentucky Eyalet Üniversitesi'nde meydana gelen silahlı saldırıda bir kişi hayatını kaybetti, bir kişi de yaralandı.

Kentucky Eyalet Üniversitesi kampüsünde silahlı saldırının ardından bir polis aracı (AP)
Kentucky Eyalet Üniversitesi kampüsünde silahlı saldırının ardından bir polis aracı (AP)
TT

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Kentucky Eyalet Üniversitesi'nde meydana gelen silahlı saldırıda bir kişi hayatını kaybetti, bir kişi de yaralandı.

Kentucky Eyalet Üniversitesi kampüsünde silahlı saldırının ardından bir polis aracı (AP)
Kentucky Eyalet Üniversitesi kampüsünde silahlı saldırının ardından bir polis aracı (AP)

Kentucky Eyalet Üniversitesi'nde dün meydana gelen silahlı saldırıda bir kişi öldü, bir kişi de ağır yaralandı. Yerel polis, şüpheli silahlı saldırganın gözaltına alındığını bildirdi.

Yetkililer, sosyal medyada yaptıkları açıklamada, eyaletteki yerel polis ve ilçe yetkililerinin, aktif bir silahlı saldırgan olduğuna dair ihbarların ardından kampüsü kısa süre içinde güvenlik altına aldığını belirtti. Polis Departmanı olayla ilgili daha fazla ayrıntı vermedi.

Tarihsel olarak siyahi öğrencilerin eğitim gördüğü bir üniversite olan Kentucky Eyalet Üniversitesi'nin bir sözcüsü yorum yapmaktan kaçındı, ancak üniversitenin daha sonra bir açıklama yapacağını söyledi.

New York Times, bir üniversite sözcüsüne atıfta bulunarak, şüphelinin öğrenci olmadığını, ancak ölen ve yaralananların her ikisinin de öğrenci olduğunu ve silahlı saldırının üniversite yurtlarının dışında gerçekleştiğini bildirdi.


Deniz gücü olarak Çin, ABD'nin çevreleme stratejisini bozacak mı?

Güney Çin Denizi üzerinde keşif uçuşu yapan bir Çin donanma helikopteri (Arşiv – AP)
Güney Çin Denizi üzerinde keşif uçuşu yapan bir Çin donanma helikopteri (Arşiv – AP)
TT

Deniz gücü olarak Çin, ABD'nin çevreleme stratejisini bozacak mı?

Güney Çin Denizi üzerinde keşif uçuşu yapan bir Çin donanma helikopteri (Arşiv – AP)
Güney Çin Denizi üzerinde keşif uçuşu yapan bir Çin donanma helikopteri (Arşiv – AP)

Çin, 600 yıl aradan sonra deniz gücüne yeniden açılıyor. Coğrafi konumu gereği hem kara hem deniz ülkesi olarak sınıflandırılan Çin’in kara sınırları 14 ülke ile 22 bin 117 kilometre, deniz sınırları ise 18 bin kilometre uzunluğunda.

15. yüzyılda Çin, yaklaşık 300 savaş gemisinden oluşan en büyük donanmaya sahipti (günümüzde bu sayı 370). O dönemde Çin’in denizlerdeki hâkimiyeti tartışmasızdı; hem Pasifik hem de Hint Okyanusu’nda etkin bir güç olarak öne çıkıyordu. İlginç olan, o dönemin deniz komutanı Zheng He’nin Han etnisitesinden olmamasıydı. Müslüman ve Moğol kökenli olan Zheng He, o dönemde Hac görevini de yerine getirmişti. Zheng He’nin okyanus seferlerinin amacı halkları boyunduruk altına almak değildi. Seferler daha çok vergi toplamak ve kültürel alışverişi sağlamak üzerine kuruluydu; gemilerinde askerlerin yanı sıra tercümanlar ve doktorlar da bulunuyordu.

O dönemde okyanuslar, sömürgeciliği kolaylaştıran bir araç değil; uygarlıkları birbirine bağlayan bir köprü işlevi görüyordu. Ancak bu, gücün kullanılmadığı anlamına gelmiyordu; güç, ‘yumuşak güçle’ birlikte var oluyordu. Zheng He, son seferinde hayatını kaybetti ve cenazesi denize bırakıldı. Onun ardından Ming Hanedanı, denizlerdeki etkinliğini azaltma kararı alarak kuzeyden gelebilecek Moğol tehlikesine odaklandı.

dfrgt
Çin ve Tayvan bayrakları (Reuters)

Dünya değişti ve Çin birçok krizden geçti; özellikle Batı’nın ve komşusu Japonya’nın yol açtığı ‘Aşağılanma Yüzyılı’ bu dönemin en çarpıcı örneklerindendi. Bu süreçten sonra Napolyon’un sözleri gündeme geldi: “Çin uyuyor, bırakın uyusun; çünkü uyandığında dünyayı sarsacak.”

Çin, zamanla kıyı savunması veya ‘önleme yoluyla caydırma stratejisi’ (Green Navy-Denial) anlayışından uzaklaşarak, uzak mesafelerde operasyon yapması öngörülen ‘mavi su donanması’ (Blue Navy) stratejisine geçti.

Stratejik etki

Çin’in güçlü bir deniz gözüne sahip olması mantıklı görünüyor. Çünkü deniz güvenliği ve deniz geçiş noktalarının (Choke Points) kontrolü hâlâ büyük ölçüde Amerikan donanmasının insafına bağlı. Bu durum özellikle Güney Çin Denizi ve Malakka Boğazı için geçerli. Çin, enerji ihtiyacının yüzde 80’ini bu boğaz üzerinden karşılıyor ve toplam ticaretinin yüzde 66’sı da buradan geçiyor. Bazı strateji uzmanlarına göre Çin, bu sıkışmış durumdan iki yolla çıkmaya çalışıyor: Birincisi, ABD ile deniz rekabeti; ikincisi ise Kuşak ve Yol Girişimi’ne dayalı strateji. Söz konusu girişim, Çin’i Amerikan deniz hâkimiyetinden kurtarırken, aynı zamanda ülkeyi en önemli rakibi Rusya’nın insafına bırakıyor. Peki Çin, ulusal güvenliğini bir rakibinin eline bırakmayı kabul edecek mi?

b
Mayıs 2024'te gizli bir yerde yapılan denemeler sırasında Çin’in üçüncü uçak gemisi Fujian'ı gösteren videodan alınan ekran görüntüsü (AFP)

ABD’nin Büyük Okyanus’taki stratejisi, Çin’i coğrafi olarak kuşatma üzerine kurulu. Bu strateji, güney Japonya’dan Tayvan üzerinden Malezya’ya uzanan Birinci Ada Zinciri (First Island Chain) ve temel ağırlık merkezi olarak Guam Deniz Üssü’ne dayanan İkinci Ada Zinciri’ne dayanıyor. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Tayvan’ı ana topraklara katmayı 2027 yılı için öngörüyorsa, Çin donanmasının buna uygun araçlara sahip olması gerekiyor; bu araçların başında uçak gemileri geliyor.

Fujian uçak gemisi

Çin’in üçüncü uçak gemisi, diğerlerinden farklı olarak tamamen Çin yapımı ve üstün teknolojiye sahip. Gemide, uçakları fırlatmak için elektromanyetik (Electromagnetic) katapult sistemi kullanılıyor. ABD’nin çoğu uçak gemisinin aksine nükleer enerjiyle çalışmıyor, ancak katapult sistemi bakımından USS Gerald R. Ford ile benzerlik gösteriyor. Gemide 50’den fazla uçak barındırılabiliyor; bunlar arasında hayalet uçaklar, erken uyarı uçakları (örneğin KJ-600) ve çok sayıda insansız hava aracı (İHA) da bulunuyor. Uçak gemisi, yakıt ikmali yapmadan denizde 45 gün boyunca görev yapabiliyor.

cdfrgt
ABD Başkanı Donald Trump ve Japonya Başbakanı Sanae Takaichi, 28 Ekim 2025 tarihinde Tokyo'da düzenlenen ABD-Japonya ticaret anlaşmasının imza töreninde (Reuters)

Zayıflıklar ve sınırlamalar

Askeri uzmanlar, Çin’in bu başarısını son derece önemli buluyor; çünkü uçak gemisine sahip olmak, bir ülkenin küresel düzeydeki konumunu ve gücünü yansıtıyor. 21. yüzyıldaki savaşlarda bunun tersinin kanıtlanması mümkün olsa da, uçak gemisi Çin’e sahillerden uzak denizlerde ileri düzeyde varlık gösterme imkânı sağlıyor. Üzerindeki uçaklar sayesinde hızlı bir askeri müdahale olanağı da sunuyor. Bu uçak gemisi, diğer iki gemiyle birlikte Tayvan çevresinde görev yaptığında, ABD’nin deniz planlarını ve bölgedeki diğer ülkelerin stratejilerini zorlayabilir. Ancak gemi tek başına çalışamıyor; bunun için deniz üslerine ihtiyaç var ve Çin’in çevresindeki birçok ülke ile deniz sınırı sorunları bulunduğundan bu üsler mevcut değil. Buna ek olarak, deniz savaşları konusundaki deneyim ve birikim de kritik bir faktör. 1775’te kurulan ABD donanması, özellikle 2. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş dönemlerinde yaklaşık 249 yıl boyunca tecrübe kazandı. ABD’nin 11 uçak gemisi bulunuyor; hepsi nükleer enerjiyle çalışıyor ve özellikle toplu operasyonlar, hızlı konuşlanma ve uygulama gibi kabiliyetlere sahip. 21. yüzyılda ise teknoloji hızla ilerlediği için, uçak gemisinin korunması büyük önem taşıyor; zira gemiler büyük ve hareketleri nispeten yavaş.

Güvenlik ikilemi

Güvenlik ikilemi şu prensibe dayanıyor: Güvenliğini artırdıkça, başkasının güvenliğini tehdit edersin. Bu nedenle, yeni bir tehdide uyum sağlamak için kendi güvenliğini geliştirmek gerekir. Kendi güvenliğini artırdığında ise diğerinin güvenliği tehlikeye girer ve o da güvenliğini yeniden güçlendirmek zorunda kalır; süreç böyle devam eder. Çin’in uçak gemisi Fujian da bu prensipten muaf değil; gemi, özellikle Tayvan çevresinde Doğu Asya’daki stratejik dinamikleri hareketlendirdi.

thy
Güney Kore'nin Busan kentindeki bir deniz üssünde bulunan USS George Washington uçak gemisi (Arşiv – EPA)

Japonya Başbakanı Sanae Takaichi’ye, Çin’in Tayvan’a saldırması hâlinde nasıl bir tutum izleneceği sorulduğunda şu yanıtı verdi: “Bu, varoluşu tehdit eden bir durumdur.” Japonya’nın 2015 Güvenlik Yasası’na göre bu ifade, kaçınılmaz bir askeri karşılık anlamına geliyor. Coğrafyanın jeopolitiği belirlemesi, Japonya’nın 14 bin 125 adadan oluşması, deniz hatlarının ulusal güvenlik açısından yaşamsal olması ve ülkenin Birinci Ada Zinciri’nin en kritik düğüm noktası konumunda bulunması nedeniyle, Çin’in Tayvan’ı ele geçirme girişimi hem Japonya’nın ulusal güvenliğine doğrudan tehdit oluşturacak hem de hayati deniz hatlarını tehlikeye atacaktır. Örneğin Japonya, sıvılaştırılmış doğal gazın yüzde 99’unu deniz yoluyla ithal ediyor; çünkü deniz, en ucuz ve en etkili güzergâh.

Bu nedenle, Çin’in artan askeri faaliyetlerine karşılık Japonya, özellikle seyir füzeleri ve hipersonik füzeler başta olmak üzere silah envanterini modernize etmeye başladı. Uzmanlara göre, eğer bir çatışma çıkarsa bu savaş büyük ölçüde deniz merkezli olacak.

Aynı çerçevede, Çin’in deniz gücü modernizasyonu nedeniyle ABD de Pasifik’teki ana askeri ağırlık merkezi olan Guam Deniz Üssü’nü, 360 derece kapsama sağlayan hava savunma sistemleriyle güçlendirdi.

Çin’in yaklaşımının, Mao Zedong’un ‘kalem ve silah’ doktrinine dayandığı belirtiliyor. Buna göre ‘kalem’, ulusal ve uluslararası kamuoyunu hazırlamak için; ‘silah’ ise kalemin yetersiz kaldığı noktada devreye girmek için kullanılıyor. Aynı zamanda Çin, büyük düşünür Sun Tzu’nun ‘düşmanın stratejisini hedef alma’ ilkesine dayanarak doğrudan çatışmadan kaçınan bir yöntem izliyor. Bu bağlamda Pekin, ‘salami stratejisi’ yerine ‘cabbage stratejisini’ benimsiyor. Cabbage stratejisi, elde edilen her kazanımın sağlamlaştırılması ve geri döndürülemez biçimde bir sonrakine geçilmesine dayanıyor.

Ancak bütün bu teorik analizlere rağmen asıl yanıt sahada verilecek. Dolayısıyla kritik soru şu: Çin ordusu ve donanması muhtemel savaş sahnesi için gerçekten hazır mı?

*Bu makale Şarku’l Avsat için bir askeri analist tarafından kaleme alındı.