Komplo teorilerinin suçlusu: Bill Gates

Komplo teorileri Bill Gates'i rahatsız ediyor. (Reuters)
Komplo teorileri Bill Gates'i rahatsız ediyor. (Reuters)
TT

Komplo teorilerinin suçlusu: Bill Gates

Komplo teorileri Bill Gates'i rahatsız ediyor. (Reuters)
Komplo teorileri Bill Gates'i rahatsız ediyor. (Reuters)

Microsoft'un kurucusu Bill Gates 2015 yılında, Vancouver'da sahneye çıkarak sert bir uyarıda bulunduğu konuşmasında, “Önümüzdeki birkaç on yıl içinde 10 milyon insanı öldürecek bir şeyin savaştan ziyade oldukça bulaşıcı bir virüs olma ihtimali yüksek” demişti.

Gates’in bu açıklamaları söz konusu dönemde medyada yer aldı ancak yeteri kadar ilgi çekmedi.

Bill Gates'in adı uzun süredir koronavirüs konusundan başlayıp dünyayı sakinlerinden temizlemek ve insanlara elektronik çipler yerleştirmek istediği komplo teorileri ile anılıyor. Gates, Florida ve Teksas'ta nadir sıtma vakalarının yayılmasına kadar maymun çiçeği virüsü de dahil olmak üzere ‘hastalıklara karşı aşıyı zorunlu hale getirmeye çalışmakla’ suçlandı.

Bill Gates sıtmayı mı yayıyor?

Son zamanlarda bir grup sosyal medya kullanıcısı, Florida ve Teksas'ta bildirilen nadir sıtma vakalarının, Bill Gates tarafından desteklenen ve ABD'de genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin salınmasını içeren bir hastalık kontrol girişiminden kaynaklandığını iddia etti.

Şarku’l Avsat’ın AP’den aktardığına göre Bill ve Melinda Gates Vakfı, iddia edildiği üzere ABD’de bu yönde değiştirilmiş sivrisinek salma projesini finanse etmiyor. Uzmanlar da Florida'daki bu girişimde kullanılan sivrisinek türlerinin sıtmayı aktarma kabiliyetine sahip olmadığını söylüyor.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) bu hafta, ABD’nin son iki ayda sivrisinekler tarafından yayılan beş sıtma vakasına tanık olduğunu, bunun hastalığın 20 yıl içinde ilk kez yerel olarak yayıldığı anlamına geldiğini bildirdi. Florida'da dört, Teksas'ta ise bir vaka tespit edildi.

Gates'i hedef alan asılsız iddiaların ve komplo teorilerinin bol olduğu sosyal medyada, bazı kullanıcılar durumunda Gates'in desteklediği sivrisineklerle ilgili çalışmaların bir şekilde sorumlu olduğu ileri sürüldü.

X (eski adıyla Twitter) platformu kullanıcılarından biri, sıtmanın Bill Gates'in genetiği değiştirilmiş sivrisinekler üzerinde deneyler yaptığı iki eyalet olan Florida ve Teksas'ta keşfedildiğini ifade etti.

Bir baka paylaşımda ise, “Bill Gates tarafından finanse edilen Oxitec, Florida ve Teksas'aa milyarlarca sivrisinek saldı. Sıtma, 20 yıl sonra ilk kez Florida ve Teksas'ta görülüyor” dedi.

Gerçek çarpıtma teorisi

Gates Vakfı Sözcüsü, Gates Vakfı'nın sıtmayla mücadele için fon ve destek sağladığını ancak ABD'de sivrisinek salınımıyla ilgili herhangi bir çalışmaya fon sağlamadığını söyledi.

Sözcü, vakfın, hastalık kontrol girişimi kapsamında Florida'da değiştirilmiş sivrisinekleri serbest bırakan biyoteknoloji şirketi Oxitec'i desteklediğini belirtti. Ancak bir şirket sözcüsü, şirketin ABD'deki çalışmalarının Gates Vakfı tarafından finanse edilmediğini aktardı.

Oxitec ve uzmanlar, şirketin çalışmasının sıtmanın yayılmasından sorumlu olabileceği fikrinin basit olduğunu çünkü değiştirilmiş sivrisineklerin sıtmayı bulaştıran türde olmaması sebebiyle imkansız olduğunu savunuyor.

Bill Gates maymun çiçeğinin yayılacağını öngörmüştü

Geçtiğimiz yıl sosyal medyada, Bill Gates Vakfı ve Münih Güvenlik Konferansı tarafından Mart 2021'de ‘maymun çiçeği’ hastalığı hakkında bir rapor yayınlandığı yönünde komplo teorisini destekleyen yazılar yayıldı. Bunlarda, maymun çiçeğinin 15 Mayıs 2022'de yayılmaya başlayacağı, 3,2 milyar kişiye bulaşacağı ve 270 milyon insanı öldüreceği kaydedilmişti.

Yazar Bruce Y. Lee, Forbes'ta yayımlanan raporunda, maymun çiçeğinin ABD'de yayılmasıyla birlikte bu salgınla ilgili komplo teorilerinin de başlamasının an meselesi olduğunu belirterek Bill Gates'ten bahsetti. O dönem X’de  #BillGatesBioTerrorist hashtagi gündemdeydi.

Koronavirüs ve komplo teorisi

2021'de Gates, koronavirüs salgını sırasında sosyal medyada kendisi hakkında çıkan çok sayıda ‘çılgın’ ve ‘kötü niyetli’ komplo teorisinden etkilendiğini söyledi.

First Draft News'den Roy Smith ise açıklamasında “Bill Gates'i çevreleyen birçok komplo var. İnsanların komplo teorileriyle iğnelediği bir vudu bebeği gibi. Her zaman halk sağlığının yüzü olduğu için bu şaşırtıcı değil” ifadelerini kullandı.

sdfr
Gates, insanların komplo teorileriyle iğnelediği yumrukladığı bir vudu bebeğine benzetildi (X)

New York Times'ın Zignal Laboratuvarları iş birliğiyle yaptığı araştırmaya göre Gates'i koronavirüsüyle bağlantılı olmakla suçlayan teoriler televizyonda ve sosyal medyada 1,2 milyon kez dile getirildi.

Miami Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü ve komplo teorileri üzerine bir kitabın yazarı olan Profesör Joseph Uncinski, bunun yalnızca Gates'in zengin ve ünlü olmasından kaynaklandığını düşünüyor.

BBC’ye konuşan Uncinski, “Komplo teorileri iktidardaki insanları korkunç şeyler yapmakla suçlamak anlamına gelir. Teoriler genel olarak benzer, isimleri değişir” dedi.

Yahoo'nun YouGov iş birliğiyle yürüttüğü araştırmaya göre ABD’lilerin dörtte birinden fazlası ve Cumhuriyetçilerin yüzde 44'ü Bill Gates'in insanların derisinin altında elektronik çipler yetiştirmek için koronavirüs aşısını kullanmak istediğine inanıyor.

freg
Bill Gates. (X)

Niçin Gates?

Forbes raporuna göre Gates, bulaşıcı hastalık ve salgın hastalıkların daha iyi önlenmesi ve bunlara yanıt verilmesi için aşılamayı ve yeni aşıların geliştirilmesini destekledi. Dolayısıyla, kanıtlanmamış ilaçları satmaya çalışan aşı karşıtı kampanyalar, bunu büyük bir hedef haline getirebilir.

Rapora göre bu mesajlardan bazılarının, Rus kaynaklarından gelen aşı karşıtı mesajlar gibi toplumu ve hükümetleri istikrarsızlaştırmaya çalışan kişilerden gelme ihtimali yüksek.



'İlkel şifreli mesajlar’ savaş zamanlarında hayatta kalmak için kullanılmaya devam ediyor

Sinvar, tünellerin dışındaki dünya ile elle yazılmış şifreli mesajlar aracılığıyla iletişim kuruyor (Getty Images)
Sinvar, tünellerin dışındaki dünya ile elle yazılmış şifreli mesajlar aracılığıyla iletişim kuruyor (Getty Images)
TT

'İlkel şifreli mesajlar’ savaş zamanlarında hayatta kalmak için kullanılmaya devam ediyor

Sinvar, tünellerin dışındaki dünya ile elle yazılmış şifreli mesajlar aracılığıyla iletişim kuruyor (Getty Images)
Sinvar, tünellerin dışındaki dünya ile elle yazılmış şifreli mesajlar aracılığıyla iletişim kuruyor (Getty Images)

İnci Mecdi

ABD Merkezî İstihbarat Teşkilatı’nın (CIA) El Kaide lideri Usame bin Ladin'i 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra 2011 yılında İslamabad'da bulması ve Bin Ladin’in ABD Donanması Özel Hareket Kuvvetleri (Navy SEALs) tarafından öldürmesi neredeyse on yıl sürdü. El Kaide lideri Afganistan dağlarında ve ötesindeki ceplerde izini kaybettirmenin bir yolunu bulmuştu. Bazen videoların içine gizlenen mesajlar ve şifrelerle dünyanın en tehlikeli terör örgütünü oradan yönetti.

Ölümünden sonra Pakistan'daki gizli bir karargâhta bulunan mektuplarına göre Bin Ladin, dış dünyaya mesaj göndermek için çoğunlukla kuryeleri kullanıyordu. Çünkü şifreli e-postaların, takip edilmesini engellemeye yeteceğine inanmıyordu. Aynı geleneksel iletişim yöntemi, İsraillilerin Hamas Hareketi’nin bazı liderlerinin, son olarak da Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'nin geçtiğimiz temmuz ayında İran'ın başkenti Tahran'da kaldığı konutta tasfiye edilmesine rağmen, neden Hamas lideri Yahya es-Sinvar'a ulaşamadıklarını açıklayabilir.

Elle yazılan mektup ve notlar

ABD merkezli gazete Wall Street Journal (WSJ), Sinvar'ın İsrail'in kendisini takip edememesi ve nerede saklandığını bulamaması için telefon görüşmeleri, cep telefonu mesajları ve diğer dijital iletişim araçları, hatta şifrelenmiş olanlar da dahil olmak üzere dış dünyayla iletişim kurmak için teknolojiyi kullanmaktan büyük ölçüde kaçındığını ve ‘tünellerde saklanırken Hamas’ın operasyonlarını yönetmek için karmaşık bir kod sistemi ve elle yazılan notlar’ kullandığını ortaya çıkardı.

Mısır, Katar ve ABD’nin arabuluculuğunda 31 Temmuz öncesinde yürütülen ateşkese yönelik müzakerelerde bulunan Hamas Siyasi Büro Başkanı Heniyye'nin öldürülmesinden ve Sinvar'ın Hamas’ın başına geçmesinden sonra Sinvar’ın, Heniyye ile nasıl iletişim kurduğuna dair soru işaretleri oluştu. WSJ’ye göre Sinvar mektuplarını el yazısıyla yazıyor ve Hamas'ın güvenilir bir üyesine iletiyor. O da mesajı, bazıları sivil de olabilen bir kuryeler zinciri ile yerine ulaştırıyor. Mektuplardaki yazılar genellikle şifreli oluyor. Farklı zamanlarda ve koşullarda farklı alıcılar için farklı kodlardan oluşuyor. Bu sistem, Sinvar ve diğer Hamas üyeleri tarafından İsrail hapishanelerinde kaldıkları sırada geliştirildi. Son olarak mektup, Gazze'deki bir Arap aracıya ya da telefonla yahut başka yollarla yurtdışındaki Hamas üyelerine ileten bir Hamas ajanına ulaşıyor.

WSJ’ye göre İsrail'in başta Hamas'ın askeri kanadının kurucularından Salih el-Aruri'yi Beyrut’ta düzenlediği suikast olmak üzere, Sinvar’ın yakın çevresinden kişileri bulup öldürmeyi başarmasından bu yana Sinvar'ın iletişim yöntemleri daha tedbirli ve karmaşık hale geldi. WSJ’ye konuşan Arap aracılara göre Aruri'nin ölümünden bu yana Sinvar neredeyse tamamen elle yazılan mektuplara ve sözlü iletişime geçti. Bazen ses kayıtlarını küçük bir yardımcı çemberi aracılığıyla dağıtıyor.

İsrail askeri istihbaratının Filistin işlerinden sorumlu eski başkanı Michael Milstein, İsrail ordusunun Sinvar'ı bulamamasının ana nedenlerinden birinin tüm şahsi hareketlerini çok sıkı bir şekilde koruması olduğuna inanıyor.

Gazze'de yaşayan Uluslararası Kriz Grubu (ICG) araştırmacısı Azmi Kişavi, Sinvar’ın Hamas’ın eski iletişim yöntemlerine geri döndüğünü söyledi. ICG’den başka araştırmacılar da Sinvar'ın Hamas üyeleri ve dış dünya ile iletişim kurmaya yönelik mevcut ilkel yaklaşımının, Hamas'ın ilk günlerinde kullandığı ve Sinvar'ın 1988 yılı ve sonrasında İsrail hapishanelerinde tutukluyken bizzat benimsediği bir sisteme dayandığını söyledi.

Sinvar hapse atılmadan önce İsrail'le iş birliği yaptığından şüphelenilen kişileri yakalamak üzere Hamas'ın Mecd adlı iç güvenlik teşkilatını kurmuştu. Mecd, İsrail hapishanelerinde de çalışmalarını sürdürdü. İsrail casusuna dönüşen eski bir Hamas üyesi tarafından yazılan ‘İbn Hamas’ (Hamas’ın oğlu) adlı kitaba göre Mecd’in hapishanelerde ‘es-Sevaid’ adı verilen ve şifreli mesajları bir koğuştan diğerine dağıtan ajanları vardı.

Yine aynı kitapta, es-Sevaid’lerin el yazısıyla yazılmış mektupları ekmeğin içine sarıp top haline getirip kuruttuktan sonra beyzbol oyuncuları gibi bu ekmek toplarını hapishanenin bir koğuşundan diğerine fırlatarak ‘Özgürlük savaşçılarından mektup var!’ diye bağırdıkları yazıyor.

Sabit telefon

Aralarında CIA Başkanı William Burns'ün de bulunduğu ABD'li üst düzey yetkililer, haziran ayında İsrail ve Hamas'ı ateşkese varmaya zorlamak için Ortadoğu'ya gittiler. Burns, Katar’ın başkenti Doha'da Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman bin Casim es-Sani ve Mısır İstihbarat Başkanı Abbas Kamil ile görüşmeler yaptı. Ardından Hamas yetkililerine bir anlaşma yapmaları için baskı uygulamak üzere Heniyye ile bir araya geldi.

İsrail, Hamas'ın tünellerde sabit hatlı bir telefon sistemi kurduğunu en az on yıldır biliyor. Şarku’l Avsat’ın Indepenedent Arabia’dan aktardığı analize göre İsrail’in Hamas ile arasında 2018 yılında günlerce sürecek bir çatışmaya yol açan başarısız operasyonu, İsrail ordusunun Hamas’ın telefon ağına girme girişimiydi.

Arabulucular, Gazze Şeridi’ndeki mevcut savaşın başlarında İsrail ile Hamas arasında İsrail'in Gazze Şeridi'ni işgalini önleyecek bir rehine anlaşması yapmaya çalışıyorlardı. Hamas'ın silahlı kanadı İzzettin el-Kassam Tugayları’nın üyeleriyle görüşmek ve şifreli mesajlar iletmek üzere Gazze'ye haberciler gönderdiler.

WSJ’ye konuşan aracılar, Sinvar'ın Hamas'ın sabit hat ağındaki aracılarla tünellerde telefon görüşmeleri yaptığını, gün ve saati belirlemek için kodlar kullandığını söylediler. Aracıların aktardığına göre telefon görüşmelerinin ayarlanması için Sinvar, mesajlarda takma isimlerin yanı sıra bazen gerçek kimliğini gizlemek için hapishanede birlikte kaldığı kişilerin isimlerini de kullandı.

İletişim kurmanın yaygın yolları

Gözlemcilere göre son yirmi yılda teröristler ve organize suçlular için mevcut seçeneklerin sayısı arttı. Tabii ki sıradan, yasalara saygılı vatandaşların birbirleriyle iletişim kurma olanakları da dijital teknolojideki büyümeye paralel olarak gelişti. Ancak radikal teröristler, izlenebilir bir 'dijital ayak izi' bırakmanın ve asıl göndericinin kimliğinin tespit edilmesini tehlikelerinin tamamen farkındalar. ABD istihbaratının, mesaj ve verileri elden teslim eden kuryelere güvenen Usame bin Ladin'in izini bulması da bu yüzden bu kadar uzun sürdü.

Dijital olsalar da anonim olarak satın alınabilen, cep telefonuna takılan, bir kez kullanılıp atılan ucuz ve yasal sim kartları gibi iletişim kurmanın yaygın yolları da var. Bu sim kartları Rusya ve Çin'deki şirket yöneticileri tarafından da cep telefonlarının hacklenmesine karşı bir önlem olarak kullanılıyor. Bununla birlikte sosyal medyada, sohbet odalarında ve oyunlarda da şifreli dil kullanılabilir. Bu yüzden e-oyun oynayanlar arasındaki yazışmalarda mesajları gizlemenin giderek yaygınlaşan bir yolu olarak karşımıza çıkıyor.

Terör eylemlerinin planlayıcıları da hedeflerini müzakere ederken kod ya da metaforlar kullanarak iletişim kurarlar. Örneğin, ABD’de gerçekleşen 11 Eylül saldırısının planlayıcılarından Muhammed Atta ve Remzi bin eş-Şibh, Dünya Ticaret Merkezi'nden ‘İmara’ (mimari), ABD Savunma Bakanlığı’ndan (Pentagon) ‘funun’ (sanat) ve Beyaz Saray'dan ‘siyase’ (siyaset) olarak bahsetmişlerdir.

Uydu telefonları, Mısır'daki 25 Ocak devrimi sırasında, hapishaneden kaçan Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan-ı Müslimin) üyelerinin iletişim kurmak için Thuraya mobil uydu telefonları kullandıkları söylentisiyle gündeme gelmişti. Bu telefonlar şifreleme teknolojisine sahip olsa da gizli dinlemeye karşı savunmasız bir yapıya sahip. Terör örgütlerinin liderleri, uzak ve az nüfuslu bölgelerde bile bu telefonların kullanımına karşı uzun zamandır temkinli davranıyor. Ancak gözlemcilere göre bu telefonlar, terör örgütlerinin liderleri arasında popüler bir iletişim aracı olmaya devam ediyor ve takip edilmelerini zorlaştırıyor.