Askeri yetkililerin Fransız hükümetine Nijer'de bulunan güçlerini geri çekmesi için verdiği sürenin üzerinden bir hafta geçti; ancak bugüne kadar herhangi bir sonuç alınamadı.
Niamey'deki Fransız Büyükelçisi’nin geri çekilmesi talebinin üzerinden daha uzun bir süre geçmesine rağmen sessizliğini koruyan Paris, 26 Temmuz'da Cumhurbaşkanı Muhammed Bazoum'u deviren Askeri Meclis’in taleplerine kulak tıkamaya devam ediyor.
Fransa'nın Niamey Büyükelçisi Sylvain Itte, elektriği kesilen ve kuşatma altındaki büyükelçilik ofisinde kontrole tabi tutuluyor. Giriş çıkışlar sıkı bir şekilde kontrol ediliyor.
Çoğunluğu Niamey Havalimanı'nın askeri bölümünde konuşlu Fransız askeri kuvveti, terör örgütleriyle mücadelede Nijer ordusuyla saha işbirliğini durdurmuş durumda. Her iki tarafın askeri yetkilileri arasında devam eden iletişimin sonucu bekleniyor.
Paris’teki mevcut veriler, Nijer Ordusu Genelkurmay Başkanı'nın bin 500 kişiden oluşan Fransız kuvvetlerinin komutanını yeniden konuşlandırma dosyasını görüşmek üzere bu ayın başında Nijer'deki Zinder şehrinde ağırladığını gösteriyor.
Paris'in kararını bekleyen Nijerliler, Nijer'deki askeri üssün yakınlarında gösteriler düzenlemeye ve oturma eylemlerine devam ediyor. Askeri hükümetin Fransa'dan ayrılma konusundaki ısrarına yönelik halk desteği sürüyor.
Bugün Fransızların uymayı reddettikleri yönündeki siyasi açıklamaları ile geri çekilme hususunda Fransız ve Nijerli askeri yetkililer arasındaki iletişimin çatışması dikkat çekiyor. Bugün dahi üst düzey Fransızlar yetkililer, Askeri Meclis’i ve hükümeti tanımadıklarını, dolayısıyla onlarla işbirliği yapmayı reddettiklerini vurguluyor.
Fransız Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Yeni Delhi'de düzenlenen G20 Liderler Zirvesi kapsamındaki basın toplantısında yaptığı açıklamada, Fransız kuvvetlerinin yeniden konuşlandırılması konusunu kendisini rehin tutan yetkililerle değil, ancak Cumhurbaşkanı Bazoum ile işbirliği halinde ve kendisinin talebi üzerine gerçekleşeceğini duyurdu. Ayrıca Fransa’nın Nijerli darbecilerin açıklamalarında hiçbir meşruiyet tanımadığını tekrarladı. Paris, darbenin başından bu yana bu tutumuna bağlılığını sürdürüyor.
Fransa, anayasal düzenin yeniden sağlanması, Bazoum ve ailesinin serbest bırakılması ve anayasal görevlerini yerine getirmesine olanak sağlanması için askeri müdahale dahil olmak üzere Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu'nun (ECOWAS) karar verdiği her şeyi destekliyor.
Fransa, darbe planlayıcılarına sivil yönetime dönmeleri için altı aylık bir geçiş süresi tanınarak siyasi-diplomatik bir çözüm sağlanması yönünde Cezayir'in önerdiği plan veya Nijerya Devlet Başkanı Bola Tinubu'nun teklif ettiği dokuz aylık bir süre hakkında yorumda bulunmadı. Paris'teki Avrupalı diplomatik kaynaklar, Mali ve Burkina Faso'da yaşadığı başarısızlığın ardından Nijer'de ordunun iradesine boyun eğmeyi kendisi için siyasi ve askeri bir yenilgi olarak gören Fransa’nın kendisini bir ikilem içinde bulduğunu söylüyor. Ancak Fransız kuvvetlerinin Niamey’de kalması kolay değil. Zirâ Nijerliler bu kuvvetlerin ülkelerinden ayrılmasını istiyor.
Fransa'nın ECOWAS’ın planlarına yönelik tutumu da kar sağlayacak gibi görünmüyor. ECOWAS, son çare olarak askeri seçeneğe başvurmaya karar vermişti. Ardından ordu komutanları iki kez toplanarak hazırlıklarını teyit etmiş, askeri ve lojistik verileri incelemişti. Altı ülke askeri müdahaleye dahil olma yönündeki isteklerini dile getirdi, ancak durum istikrarsızlığını koruyor. Nijerya Devlet Başkanı'nın darbecileri ortadan kaldırmak için zora başvurma konusunda katı ve kararlı olması üzerine durum değişti, darbecilere altı ay süre tanınarak barışçıl bir çıkış yolu teklif etme noktasına gelindi.
Paris'te hakim olan görüş, her geçen günün orduya hizmet ettiği, iktidara gelmelerine olanak sağladığı yönünde. Albay Ahmed er-Rahman, Cumartesi akşamı yaptığı açıklamada Paris’i ECOWAS ile işbirliği içinde Nijer'e karşı askeri harekata hazırlık amacıyla birçok Batı Afrika ülkesine kuvvet konuşlandırmakla suçladı. Askeri Meclis’in açıklamasında, Fildişi Sahili, Benin ve Senegal'e uçak, helikopter ve zırhlı araçların taşınması, Cotonou (Benin) limanına askeri bir geminin yönlendirilmesi gibi Fransa'nın hareketliliğine ilişkin ayrıntılar verildi.
Niamey'in iddialarını derhal yalanlayan bir Fransız askeri kaynağı, “Nijer'de askerilerin açıkladıkları her şey asılsız, askeri hazırlık yok, müdahale etme isteği de yok” ifadelerinde bulundu. Askeri Meclis, Fransız gücünün Nijer topraklarındaki varlığının meşruiyetini kaybetmeye başladığına inanıyor. Niamey'e göre Fransız Büyükelçisi statüsünü kaybederken Paris'e tanınan süre ise doldu. Niamey, Büyükelçiyi ülkeyi terk etmesi gereken ve herhangi bir diplomatik dokunulmazlıktan yararlanamayan sıradan bir Fransız vatandaşı olarak görüyor.
Her gün kanallarda “Macron, ülkemizden defol”, “Fransız kuvvetleri yurtdışına gitsin” gibi Fransız kuvvetlerinin çekilmesini talep eden sloganlar atan göstericilerin ve oturma eylemlerinin görüntüleri yayınlanıyor.
Paris'in içinde bulunduğu durum, Avrupa Birliği (AB) dahilinde ve Washington'la ilişkilerinde maruz kaldığı diplomatik ve siyasi izolasyondan, ECOWAS'ta yaşanan iç bölünmelerden ayrı düşünülemez. ABD tarafındaki hayal kırıklığı ise büyük görünüyor. Washington, Bazoum'un serbest bırakılması çağrısını sürdürürken, diplomatik-siyasi çözümün mevcut tek çözüm olduğunu vurguluyor.
Paris'te bazıları, Nijerli liderin yeni ılımlılığının ardında Nijer'deki askeri üslerini korumakla ilgilenen Washington'un olduğunu düşünüyor. Yaklaşık bin kişiden oluşan ABD kuvvetleri 101, 102 ve 103 olmak üzere üç üssü işgal ediyor. Bunlardan en önemlisi Agadez şehri yakınında bulunan ikincisi üs. Buradan gözetim ve müdahale operasyonları için insansız hava araçları ve uçaklar kalkıyor.
Pentagon geçtiğimiz Perşembe günü, Fransız kuvvetleriyle paylaştığı üs 101'den, yeniden konuşlanma süreci kapsamında olarak ayrıldığını, oradan çekilmediğini duyurdu. Nijer'de gerçekleştirilecek bir Afrika askeri operasyonunu finanse etmeyi reddeden AB, tek çözümün siyasi çözüm olduğunu vurguluyor. Dolayısıyla Paris'te durum giderek kritikleşirken ECOWAS'ı müdahaleye zorlayacak çözüm ise ufukta görünmüyor.
8 Ağustos 2025'te Haseke'de düzenlenen “Bileşenlerin Birliği” Konferansı (North Press)
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ve Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Şam, 7 Ağustos 2025 (AFP)
Suriye Savunma Bakanı Murhaf Ebu Kasra ve Türkiye Savunma Bakanı Yaşar Güler, 13 Ağustos 2025'te Ankara'da savunma anlaşması belgelerini imzalıyor (Dışişleri)
Süveyda’da yaşanan çatışmalar sırasında aşiret savaşçıları,17 Temmuz 2025 (Reuters)