UAEA’dan İran’a uluslararası müfettişlerin girişine izin ver çağrısı

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Müdürü Rafael Grossi (AP)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Müdürü Rafael Grossi (AP)
TT

UAEA’dan İran’a uluslararası müfettişlerin girişine izin ver çağrısı

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Müdürü Rafael Grossi (AP)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Müdürü Rafael Grossi (AP)

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Müdürü Rafael Grossi dün (Pazartesi) İran’a, bir dizi üst düzey Birleşmiş Milletler (BM) müfettişinin ülkeye girişini engelleme kararını yeniden gözden geçirme çağrısında bulundu. İran’ın iş birliği yapmamasının ağır sonuçlar doğuracağını belirtti.

UAEA cumartesi günü yaptığı açıklamada, Tahran’ın onayladığı bir adımla İran’ın, kendisini ‘UAEA ile iş birliği atmosferini bozmak ve siyasi amaçlara hizmet etmek için Yönetim Kurulu’nu istismar etmekle suçlayan’ Batılı ülkelere tepkisi kapsamında bazı müfettişlerinin kimlik bilgilerine yönelik onayını geri çektiği bildirildi.

UAEA Genel Müdürü Grossi Fransız haber ajansı AFP’ye yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Bu kararın yeniden düşünülmesini istemek zorundayız. UAEA ile iş birliği yapmadıkları sürece istedikleri güvenceyi ve uluslararası toplumun desteğini alamayacaklar.”

Grossi ayrıca, 2022’den bu yana Rus kuvvetleri tarafından işgal edilen Ukrayna Zaporijya nükleer santrali çevresindeki askeri faaliyetlerin artacağı konusunda da uyarıda bulundu.

Grossi “Bölgedeki askeri operasyonlar artıyor. Müfettişlerim askeri hareketliliğin düzeyinin açık olduğunu bildirdi. Bu hareketlilik önemli bir durum ve giderek artıyor. Nükleer kaza olmadan geçen her gün bizim için güzel bir gündür” dedi.

Haziran ayının başından bu yana Ukrayna güçleri, 2022 yılında işgalin başladığından bu yana Rus kuvvetleri tarafından kontrol edilen bölgeleri geri almak amacıyla, Zaporijya yakınındaki bölge de dahil olmak üzere ülkenin doğu ve güneyinde karşı saldırıya başladı.

Kiev, Ukrayna’ya elektrik sağlamak amacıyla 6 bin megawatt kapasiteli Avrupa’nın en büyük nükleer santrali olan Zaporijya nükleer santrali kontrolünü yeniden ele geçirmenin önemini vurguladı.

Grossi, istasyona yapılacak herhangi bir doğrudan saldırının veya harici güç kaynaklarının kesintiye uğramasının nükleer bir kazaya yol açabileceğine dikkat çekti.

Konuşmasında Grossi “Yani yapmamız gereken, durumun  dramatik bir şekilde daha da kötüleşmemesini engellemek” şeklinde konuştu.

Grossi, Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’un son Rusya ziyaretine ve Başkan Vladimir Putin ile yaptığı görüşmelere değinerek, Moskova’nın nükleer teknolojiyi Pyongyang’la paylaşmayacağına olan güvenini dile getirdi.

Kim geçen hafta Rusya’ya yaptığı bir tur ile Batı’nın nükleer silahlı Pyongyang’ın Ukrayna’daki savaş için Moskova’ya silah sağlayabileceği yönündeki endişelerinin artmasına neden oldu. Ziyareti sırasında Kim’e Rusya’nın uzay füzesi ve denizaltı endüstrisi hakkında bilgi verildi.

Grossi “Kişisel olarak bu tür toplantıların nükleer silahların yayılması riskine yol açtığına inanmak için hiçbir sebebim ve kanıtım yok” ifadelerini kullandı.

Bunların yanı sıra Grossi, Çin’in protestoları ve bölge sakinlerinin endişeleri gölgesinde, UAEA’nın Japonya’nın Fukuşima nükleer santralinden arıtılmış suyun boşaltılması sürecini izlemeye devam edeceğinin sözünü verdi.

Bu bağlamda “Durumu günlük olarak takip ediyoruz. Şu ana kadar her şey yolunda.  Biz hiçbir şeyi olduğu gibi kabul etmiyoruz. Oraya gidip araştırıyoruz ve sonra her şeyi olduğu gibi açıklıyoruz” ifadelerini kullandı.

Japonya, 24 Ağustos’ta, on yıldan fazla bir süre önce meydana gelen tsunaminin felç etmesinden sonra Fukuşima fabrikasında toplanan yaklaşık 1,34 milyon ton kirli suyu Pasifik Okyanusu’na boşaltmaya başladı.

2011 yılında çöken ve dünyanın en büyük nükleer felaketlerinden birine neden olan üç reaktörün soğutulması için 540 olimpik yüzme havuzuna eşdeğer su kullanıldı.

Japonya ısrarla drenaj sürecinin güvenli olduğunu belirtirken, Çin denizi ‘kanalizasyon’ drenajı olarak kullanmakla suçlayarak komşusundan tüm deniz ürünlerine yönelik ithalatın yasaklanmasına karar verdi.



En eski yırtıcı kuş türleri keşfedildi: T-Rex'le beraber yaşamışlar

Adını Charles Darwin'den alan Avisaurus darwini, muhtemelen küçük memelileri avlıyordu (Ville Sinkkonen)
Adını Charles Darwin'den alan Avisaurus darwini, muhtemelen küçük memelileri avlıyordu (Ville Sinkkonen)
TT

En eski yırtıcı kuş türleri keşfedildi: T-Rex'le beraber yaşamışlar

Adını Charles Darwin'den alan Avisaurus darwini, muhtemelen küçük memelileri avlıyordu (Ville Sinkkonen)
Adını Charles Darwin'den alan Avisaurus darwini, muhtemelen küçük memelileri avlıyordu (Ville Sinkkonen)

Bugüne kadar bulunan en eski iki yırtıcı kuş türü keşfedildi. Şahin büyüklüğündeki kuşlar, T-Rex'le beraber yaşamıştı.

Bilim insanları ABD'nin Montana eyaletinde Kretase Dönemi'ne ait fosiller buldu. 66 milyon yıl önce sonra eren bu dönem, uçamayan dinozorların sonunu getirerek yeni bir çağ açmıştı.

Fosillerin bulunduğu Hell Creek Formasyonu'nda daha önce T-Rex'ten Triceratops'a çeşitli dinozor türlerinin kalıntıları ortaya çıkmıştı. 

Hakemli dergi PLOS One'da dün (9 Ekim) yayımlanan araştırmayı yürüten ekip, kuşların ve bazı dinozorların ayaklarında görülen tarsometatarsus adlı kemiğin fosillerini buldu.

Kemikleri inceleyen araştırmacılar üç ayrı yeni kuş türü tanımladı. Bunlardan ikisi bugüne kadarki en eski yırtıcı kuş türünü temsil ederken, onlarla aynı dönemde yaşayan Magnusavis ekalakaensis adlı üçüncü türün yaşantısı hakkında henüz yeterli bilgi edinilemedi.

Araştırmacılar Avisaurus darwini adını verdikleri bir türün, büyük bir şahin kadar olduğunu ve kanat boyunun 1,3 metreye ulaştığını tahmin ediyor. 

Henüz ismi belirlenmeyen fakat yine Avisaurus cinsine ait diğer türse bundan biraz daha küçüktü. 

67 milyon yıl önce yaşadığı hesaplanan yırtıcı kuşların ayak kemiklerinin, tıpkı bugünün şahin, baykuş ve kartalları gibi avlarını yakalamalarını, zapt etmelerini ve taşımalarını sağlayacak yapıda olduğu saptandı.

Bu iki türün kertenkele ve kuşlar gibi küçük hayvanlarla beslenmiş olması muhtemel. Araştırmacılar kuşların, ayaklarındaki kemikler sayesinde, boyutlarından beklenebilenden daha büyük hayvanları taşıdığından şüpheleniyor.

Tarsometatarsus örneklerinde şahin ve baykuşlara benzer güçlü bir kas bağlantı noktasının avları kavrayıp taşımayı sağladığı düşünülüyor. Ayrıca bu kemiklerde, yırtıcı kuşlarda görülen ve taşınan avı zapt etmeye yarayan yapılar da tespit edildi.

ABD'deki Chicago Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan Alex Clark, ortak yazarı olduğu çalışma hakkında "Ayak kemiklerindeki ipuçlarına dayanarak bu kuşların günümüzdeki bir şahin veya baykuşa benzer şekilde avı yakalayıp taşıyabildiğini düşünüyoruz" diyor: 

Evrimleşen ilk yırtıcı kuşlar olmayabilirler fakat bu fosiller, bilinen en eski yırtıcı kuş örneklerini temsil ediyor.

Bugüne kadar bilinen en eski yırtıcı kuşlar, dinozorların yok olmasının ardından memelilerin yükseldiği Senozoyik Dönem'in başlangıcından milyonlarca yıl sonrasına tarihlenmişti.

Çalışmada tespit edilen türler, halen yaşayan herhangi bir kuşun atası değil. İki yırtıcı türün ait olduğu enantiornithes grubu, Dinozorlar Çağı'nı bitiren meteor çarpmasıyla birlikte yeryüzünden silinmişti. 

Clark, "Hayvanları yırtıcı benzeri davranışlarla donatan morfoloji, muhtemelen birkaç kez evrimleşti" diyor.

Yeni çalışma, milyonlarca yıl önceki ekosistemlerin yanı sıra Dinozorlar Çağı'nı bitiren kitlesel yok oluşu da daha iyi anlamaya katkı sunabilir. 

Çalışmanın ortak yazarı Jingmai O'Connor'a göre bulgular, bu olaydan neden sadece bazı kuş türlerinin sağ çıktığını öğrenmede kritik önem taşıyabilir.

Independent Türkçe, Popular Science, Reuters, PLOS One