'Rehine diplomasisi' Batı ülkeleri için giderek büyüyen bir açmaz haline geldi

İran asıllı ABD vatandaşları Siamak Namazi, İmad Şarki ve Murad Tahbaz, İran tarafından serbest bırakıldıktan sonra 18 Eylül’de kendilerini Doha'daki Doha Uluslararası Havalimanı'na   götüren Katar uçağından iniyorlar (AFP)
İran asıllı ABD vatandaşları Siamak Namazi, İmad Şarki ve Murad Tahbaz, İran tarafından serbest bırakıldıktan sonra 18 Eylül’de kendilerini Doha'daki Doha Uluslararası Havalimanı'na götüren Katar uçağından iniyorlar (AFP)
TT

'Rehine diplomasisi' Batı ülkeleri için giderek büyüyen bir açmaz haline geldi

İran asıllı ABD vatandaşları Siamak Namazi, İmad Şarki ve Murad Tahbaz, İran tarafından serbest bırakıldıktan sonra 18 Eylül’de kendilerini Doha'daki Doha Uluslararası Havalimanı'na   götüren Katar uçağından iniyorlar (AFP)
İran asıllı ABD vatandaşları Siamak Namazi, İmad Şarki ve Murad Tahbaz, İran tarafından serbest bırakıldıktan sonra 18 Eylül’de kendilerini Doha'daki Doha Uluslararası Havalimanı'na götüren Katar uçağından iniyorlar (AFP)

Sylvie Arnault, oğlu Louis Arnault’ın geçtiğimiz yıl eylül ayında İran'da tutuklandığını öğrendiğinde adeta yıkıldı. Tıpkı Çin, İran, Rusya ve Venezuela hapishanelerinde çürüyen ve serbest kalmaları diplomatik bir çıkmaz haline gelen onlarca Batılı ülke vatandaşının yakını gibi önce buna inanamadı, ardından çaresizlik ve adaletsizlik duygusunu yaşadı.

Fransız Haber Ajansı AFP’ye konuşan Sylvie Arnault, “Bunun ne kadar süreceğini bilmiyoruz. İranlıların neyi beklediğini bilmiyoruz. Muhtemelen hiçbir zaman da bilemeyeceğiz” ifadelerini kullandı. Louis Arnault gibi tutuklanan kişiler genellikle casusluk yapmakla ya da devlete karşı komplo kurmakla suçlanıyorlar. Ancak bu suçlamaları kabul etmeyip masum olduklarını savunuyorlar.

Tutukların ülkeleri, vatandaşlarının takas için kullanılmak amacıyla ‘keyfi’ olarak tutuklamalarını kınayan sert açıklamalar yapıyor. Öyle ki Fransa ‘devlet rehinesi’ ifadesini bile kullanıyor. Sylvie Arnault, “İlk başta bunun siyaseten yapıldığını düşünmek istemedim. Fakat zaman geçti ve hiçbir gelişme olmadı” diye konuştu.

Yabancı uyruklu tutukluların serbest bırakılması, çözülmesi yıllar alabilecek ve büyük tavizler verilmesini gerektirebilecek diplomatik bir açmaz haline geldi.

ABD, Evin Cezaevi'nde tutuklu bulunan 5 ABD vatandaşının serbest bırakılması ve İran’ın Güney Kore'de dondurulan ve İran adına Katar'a aktarılan 6 milyar dolarlık fonlara uygulanan blokajın kaldırılması karşılığında pazartesi günü çoğunluğu İran’a uygulanan yaptırımları ihlal etmekle ilgili suçlamalardan dolayı tutuklanıp cezaevine konan beş İran vatandaşını serbest bıraktı. Serbest bırakılan ABD vatandaşları, dün İran topraklarından ayrılarak Katar’a ulaştılar.

İran tarafından serbest bırakılan ABD vatandaşları Siamak Namazi ve Murad Tahbaz, 18 Eylül’de Katar’daki Doha Uluslararası Havaalanı’nda böyle karşılandılar (AFP)
İran tarafından serbest bırakılan ABD vatandaşları Siamak Namazi ve Murad Tahbaz, 18 Eylül’de Katar’daki Doha Uluslararası Havaalanı’nda böyle karşılandılar (AFP)

Belçikalı insani yardım görevlisi Olivier Vandecasteele, İran'da 15 ay tutuklu kaldıktan sonra geçtiğimiz mayıs ayı sonlarında, Belçika'da 2021'de ‘terör saldırısı planladığı’ suçlamasıyla yargılanarak 21 yıl hapse mahkum edilen İranlı diplomat Esedullah Esedi’nin serbest bırakılması karşılığında serbest bırakıldı.

Venezuela'da tutuklu 7 ABD vatandaşı, 2022’nin ekim ayında Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro'ya yakın iki kişinin serbest bırakılması karşılığında salıverilmişti.

“Farazi mahkeme”

Takas için verilen tavizler, yoğun şekilde eleştiriliyor. Rehineler konusunda bir kitap kaleme alan Paris Siyasi Bilimler Akademisi’nden (Sciences Po) Prof. Etienne Denia, ‘hükümetlerin çıkmazlarının klasik bir durum olduğunu belirterek “Fonlar üzerindeki blokajı kaldırarak bir şekilde suçu ödüllendiriyorlar ve devletleri rehine diplomasisine devam etmeye teşvik ediyorlar” dedi.

Prof. Denia, özellikle Moskova, Tahran ve Pekin'in ‘tutukladıkları kişinin kimliğini önceden bilmeyen silahlı grupların aksine’ insanları milliyetlerine göre hedef almaları nedeniyle eleştirilerin ‘haklı’ olduğunu savundu.

Öte yandan güvenlik danışmanı ve dünya genelinde rehinelerin serbest bırakılması için kampanyalar düzenleyen bir aktivist olan Daren Nair, ‘devlet rehinesi’ vakalarının sayısının son yıllarda arttığını vurguladı.

Bundan 10 yıl önce yurt dışında alıkonulan ABD vatandaşlarının çoğunun Suriye, Yemen, Somali gibi ülkelerdeki devlet dışı yapıların elinde olduklarına dikkati çeken Nair, bugün ise rehinelerin çoğunun İran, Venezuela, Rusya ve Çin’de yetkililer tarafından alıkonulduklarını söyledi.

ABD’li basketbolcu Brittney Griner, Rusya'da havaalanında bavulunda kenevirden elde edilen yağ bulunduğu gerekçesiyle tutuklanmış ve birkaç ay tutuklu kalmıştı. Griner, ABD'de tutuklu bulunan Rus silah tüccarı Viktor Bout'un serbest bırakılması karşılığında 2022 yılı sonlarında salıverilmişti.

Wall Street Journal (WSJ) çalışanı ABD’li gazeteci Evan Gershkovich ise mart ayından bu yana Moskova'da tutuklu bulunurken Rusya tarafından 16 yıl hapis cezasına çarptırılan ABD'li eski deniz piyadesi Paul Whelan 2020 yılından bu yana ceza evinde kalıyor.

Journalism Protection Initiative (Gazetecileri Koruma Komitesi/CPJ) kurucusu Joel Simon, genel olarak, gerçeklerin de gösterdiği gibi, bir rehineyi evine geri göndermenin tek yolunun müzakere olduğunu ifade etti. Simon, “Rehin alan kişilerle diyalog kurulmadığı takdirde, rehine muhtemelen öldürülecek ya da uzun bir süre boyunca alıkonulacak yahut hapishanede çürümeye terk edilecek” şeklinde konuştu.

Prof. Denia, terör örgütlerinin rehin aldığı kişilerin takas sürecinin ‘daha çarpık’ işlemesi nedeniyle, özellikle ‘devlet rehineleri’ vakalarında hükümetin görevinin son derece karmaşık olduğuna dikkati çekerken Rusya, İran ve Çin’in ‘yasal bir süreç benimsediklerini, farazi mahkemeler düzenlediklerini, rehineleri gerçek cezaevlerinde tuttuklarını’ ve perde arkasında müzakereler yapıldığını söyledi.

Bunun çok önemli bir nokta olduğunun altını çizen Prof. Denia, belirsizliğin her zaman tutuklamaları yapan ülkelerin çıkarına olduğunu kaydetti. Prof. Denia’ya göre eğer mesele bilgi toplayan ya da güvenlik alanında çalışan gazeteciler veya araştırmacılarla ilgiliyse bu elbette onları casus yapmasa da otoriter rejimlerin harekete geçmeleri için yeterli bir sebep olduğunun altını çizdi.

“Piramidin tepesi”

Blandine Briere, geçtiğimiz mayıs ayında İran tarafından serbest bırakılan iki Fransızdan biri olan erkek kardeşi Benjamin Briere’in masum olduğundan hiçbir zaman şüphe duymadı.

Şarku’l Avsat’ıın AFP’den aktardığı habere göre konuşan Blandine Briere, ‘devlet rehinesi’ ifadesinin ilk kez 2020 yılının mayıs ayında kardeşi Benjamin Briere’in tutuklanmasının ardından kullanıldığına işaret ederek “Biz sıradan insanlarız” dedi. Blandine Briere, bu tutuklamalarla ilgili açıklamaların müzakerecilerin görevini zorlaştırdığına inandığını da sözlerine ekledi.

Blandine Briere, rehinelerin ailelerinin her zaman ‘son derece dikkatli’ davrandığını ve atılan adımların tutukların serbest bırakılmasını geciktirebileceğinin ya da hızlandırabileceğinin farkında olduklarını belirtti. Ailelerin genellikle hükümetin tavsiyelerine uyduklarını ifade eden Briere, ancak bunun yanında ‘gerçek risklerin’ neler olduğunu öğrenmek istediklerini de sözlerine ekledi.

Diğer yandan Daren Nair, ‘piramidin tepesindeki isimlere’ yaptırımlar uygulanmadığı sürece ‘rehine diplomasisinin’ sona ermeyeceğini düşünüyor.

Rehine diplomasisine başvuran ülkelerde ‘gücün en tepede toplandığını’ söyleyen Nair, “Davaya bakan hakime ya da orta seviyedeki bir memura yaptırım uygulanması yeterli etkiyi yaratmayacaktır” ifadelerini kullandı.



Fransa'nın Niamey Büyükelçisi Itte, Nijer'den ayrıldı

(AA)
(AA)
TT

Fransa'nın Niamey Büyükelçisi Itte, Nijer'den ayrıldı

(AA)
(AA)

Nijer'de 26 Temmuz'da başa geçen askeri yönetimin 25 Ağustos'ta Büyükelçi Itte'ye ülkeyi terk etmesi için 48 saat süre vermesinden yaklaşık 1 ay sonra Büyükelçi ülkeden ayrıldı.

Fransız RFI radyosunun haberine göre, Büyükelçi Itte, sabah saatlerinde Çad'ın başkenti Encemine'ye gitmek üzere Nijer'in başkenti Niamey'de uçağa bindi.

Paris'e dönmek için Encemine'den uçağa binecek olan Itte'nin ilerleyen saatlerde Fransa'ya ulaşması bekleniyor.

Fransa ile Nijer arasında "büyükelçi" krizi

Nijer'de 26 Temmuz'da başa geçen askeri yönetim, 25 Ağustos'ta Fransa'nın Niamey Büyükelçisi Itte'ye ülkeyi terk etmesi için 48 saat süre tanımış ancak Büyükelçi Itte, ülkeden ayrılmamıştı.

Fransa, "askeri cuntanın Fransız elçinin gitmesini talep edebilecek bir otorite olmadığını" belirtmiş ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 15 Eylül'de yaptığı açıklamada, Büyükelçi Itte'nin "rehin alındığını", Büyükelçiliğe gıda girişine izin verilmediğini dile getirmişti.

Macron 25 Eylül'de yaptığı açıklamada ise Büyükelçi Itte'nin Fransa'ya geleceğini bilgisini paylaşmıştı.


Bangladeş'te dang hummasında vaka sayıları, resmi verilerin 5 katı olabilir iddiası

Bangladeş'te dang hummasından hayatını kaybedenlerin sayısı 778'e çıktı (AA)
Bangladeş'te dang hummasından hayatını kaybedenlerin sayısı 778'e çıktı (AA)
TT

Bangladeş'te dang hummasında vaka sayıları, resmi verilerin 5 katı olabilir iddiası

Bangladeş'te dang hummasından hayatını kaybedenlerin sayısı 778'e çıktı (AA)
Bangladeş'te dang hummasından hayatını kaybedenlerin sayısı 778'e çıktı (AA)

Ülkede hızla yayılan dang hummasının sağlık sistemi üzerindeki etkisini artırdığına işaret eden doktorlar, AA muhabirine yaptıkları açıklamada, bu etkiyle mücadele için birinci ve ikinci seviye sağlık tesislerinin geliştirilmesi gerektiğini kaydetti.

Bangladeş'in bazı il ve ilçelerindeki yetersizlikler nedeniyle hastalar başkent Dakka'ya yönelirken hükümetin, ülkenin diğer bölgelerinden başkente hasta sevk edilmemesi emri yayımladığı belirtiliyor.

Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünden (DGHS) Dr. Shahadat Hossain, yakın zamanda yapılan bir ankete göre, ülkedeki dang hummasında vaka sayılarının hükümetin paylaştığı verilerin 4 ya da 5 katı olabileceğini ileri sürdü.

Hossain, vaka sayısının fazla olmasına karşın ölü sayısının aynı oranda yüksek olmadığını vurgulayarak can kayıplarının yaklaşık yüzde 20'sinin bildirilmemiş olabileceğine işaret etti.

Kendilerinin sadece hastaneye başvuran vakalar ile burada gerçekleşen ölümleri kayda aldıklarına dikkati çeken Hossain, son dönemlerdeki vakaların yarısından fazlasının başkent Dakka'nın dışından olduğunu vurguladı.

Kırsalda hastanelerin kapasite ve uzman personel eksikliği var

Bangladeş sağlık sisteminin dang hummasıyla mücadelede yerel seviyede kapasite ve uzman personel eksikliği olduğu ifade ediliyor.

Ülkenin ünlü hekimlerinden Dr. Abu Jamil Faisel, salgının etkisinin düşürülmesi için ülke genelinde hastanelerdeki kapasitenin ve müdahale gücünün artırılması çağrısından bulundu.

Faisel, salgına uygun bir kampanya geliştirilmemesi halinde milyonlarca dolarlık harcamaların dang hummasıyla mücadelede etkisinin olmayacağı uyarısı yaptı.

Viroloji ve halk sağlığı uzmanı Dr. Muhammed Mushtuq ise Bangladeş'in sağlık sisteminde reforma gitmesi gerektiğini söyledi.

Mushtuq, "Birinci ve ikinci derece sağlık hizmetlerini geliştirmemiz gerekiyor. Tüm ilçe, belde ve kırsal bölgelerdeki hastanelerin gerekli hizmetlere, testlere sahip olması gerekiyor. Bir hastaya dang humması testi erken yapılırsa, dang humması veya diğer hastalıklar nedeniyle olası ölümleri önleyebiliriz dedi.

Muson yağmurları sona erene kadar dang humması vakalarına ilişkin durumun düzelmeyeceğinden korktuğunu kaydeden Mushtuq, aralıklı yağmurların salgını daha da kötüleştireceği için durumun ekim ayına kadar devam edebileceğini dile getirdi.

Dünya Bankası, ağustosta, Bangladeş'e sağlık tesislerinin geliştirilmesi ve söz konusu salgın nedeniyle 200 milyon dolarlık krediye onay vermişti.

Yılbaşından bu yana ülkede dang humması nedeniyle 928 kişi hayatını kaybederken 180 bin kişi ise hastanelik oldu.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise dang hummasının bir tedavisinin bulunmadığını ancak vakaların tespitinin can kaybı sayısını düşürebileceğini ifade ediyor.

Dang humması

Tropikal ve subtropikal bölgelerde görülen dang humması, insanlara sivrisinekler aracılığıyla bulaşıyor. Kuluçka döneminden sonra genel olarak hafif ateşe yol açan hastalık, bazı vakalarda ölüme neden oluyor.

Vaka sayıları, genellikle yağış dönemleri olarak bilinen mart, haziran, eylül ve aralık aylarında artış gösteriyor.

Bilim insanları, yüksek sıcaklık ve uzun süren yağışların sıtma ve dang humması taşıyan sivrisineklerin artmasına sebep olduğunu belirtiyor.

Bu hastalığa yol açan sivrisinek türünün su birikintilerinde larva oluşturması nedeniyle muhtemel üreme alanlarının sürekli ilaçlanması gerekiyor.

Bangladeş'te daha önce dang humması nedeniyle bir yıl içinde gerçekleşen en fazla ölüm 2022'de 281 olarak kayıtlara geçmişti.


Sudan'daki savaş, hurma hasadını tehdit ediyor

(AFP)
(AFP)
TT

Sudan'daki savaş, hurma hasadını tehdit ediyor

(AFP)
(AFP)

Huzeyfe Yusuf'un çalışmalarına Hindistan'da devam etmesi gerekiyordu, ancak Sudan'daki savaş onun için başka bir yol çizdi.

Genç adam artık memleketinde hurma hasadıyla uğraşıyor. Çiftçiler ise çıkan ürünü pazarlayamayacaklarından korkuyor.

Hartum'un 350 kilometre kuzeyinde bulunan Kerime kasabasında, su rezervleriyle dolu arazilerde eşit aralıklarla dikilmiş binlerce hurma ağacı bulunuyor.

Tüm kuzey Sudan'da olduğu gibi Kerime'de de hasat mevsimi Eylül ayı başlarında başladı. Ancak daha güneydeki el-Gadarif gibi diğer bölgelerde arazi bu yıl çorak kaldı.

Fatih el-Bedevi, Kerime'deki bahçesinde hasadı tamamladı. Ancak ürünleri pazarlayabileceğinden emin değil.

Hurmaları toplamak için yalın ayaklı birisi bacağına bağladığı bir iple ağaca çıkar ve demetleri keser.

Aşağıda bekleyen erkekler ise büyük beyaz bir çarşaf sererek düşen hurmaları toplar.

Sudan'da hurma hasadı.

Savaş her şeyi değiştirdi

Bunların arasında 15 Nisan'da patlak veren savaştan kaçmadan önce Hartum'da çalışmaya gelen 26 yaşındaki radyolog Huzeyfe Yusuf'ta var ve biraz para kazanmak için kuzeydeki ailesiyle beraber çalışıyor.

Yusuf AFP'ye verdiği demeçte, "Yüksek lisans için Hindistan'a gitmem gerekiyordu, ancak savaş, planlarımı değiştirmek zorunda bıraktı" dedi.

Sudan, ordu komutanı Abdulfettah el-Burhan ile Hızlı Destek Güçleri Komutanı Muhammed Hamdan Daklu arasındaki savaşın patlak vermesinden bu yana kaosa sürüklendi.

Sivil toplum kuruluşu ACLED'e göre savaşlar 7 bin 500'den fazla kişinin ölümüne neden oldu. 5 milyondan fazla insan ise yerinden edildi.

Birleşmiş Milletler'e (BM) göre savaş, ülkedeki sanayinin parçalanmasına neden oldu. GSYİH'nın yüzde 40'ına katkıda bulunan ve Sudan'da işlerin yüzde 80'ini sağlayan tarım sektörünü olumsuz etkiledi.

Devletin yokluğu

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre hurma, birçok Arap ülkesinde olduğu gibi Sudan'da da günlük bir besindir.

Ekonomi için hayati önem taşır. Dünyadaki hurma üreticileri listesinde yedinci sırada yer alan Sudan, her yıl 460 bin ton hurma pazarlar.

Ülke genelinde çiftçiler finansman sağlayamıyor, tüccarlar mallarını piyasalarda elden çıkaramıyor ve büyük tarım-sanayi şirketleri ülkede çalışmayı bıraktı.

Geçen mayıs ayında Sudan'daki en büyük istihdam kaynağı olan Hacer Tarım Endüstrileri Grubu ülkedeki faaliyetlerinin ve yatırımlarının askıya alındığını açıklarken, çalışmaya devam edenler çok büyük zorluklarla karşı karşıya kaldı.

Savaştan önce Hartum ticaretin merkeziydi, ancak savaşlar zaten zayıf olan ekonominin yapısını değiştirdi ve Sudan'ın ekonomik akciğeri olan başkenti tahrip etti.

Bedevi, "Coğrafi yakınlığı ve büyük talebi nedeniyle üretimimizin büyük kısmını Hartum'da satardık, ancak savaşla bu artık mümkün değil. Bizde alternatif pazarlar bulmaya çalışıyoruz" dedi.

Çiftçi ve cerrah Ahmed Ali, devlet yardımının kaliteli bir üretim elde etmek için gerekli olduğuna inanıyor. 45 yaşındaki Ali, Kerime'deki fabrikasına devletin yatırım yapacağını umuyor.

Ancak 5 aydır memurların maaşını ödemeyen Sudan, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle ana buğday tedarikçilerini kaybettiğinden beri ülkedeki nüfusuna temel gıda sağlamakta zorlanıyor. BM, yaklaşık 6 milyon Sudanlının kıtlığın eşiğinde olduğu konusunda uyardı.

Independent Arabia - Independent Türkçe


Hillary Clinton'dan Putin'e alaycı NATO yorumu: "Bunu kendi ellerine yaptın Vladimir"

(Reuters)
(Reuters)
TT

Hillary Clinton'dan Putin'e alaycı NATO yorumu: "Bunu kendi ellerine yaptın Vladimir"

(Reuters)
(Reuters)

NATO'nun genişlemesiyle ilgili endişeleri nedeniyle Vladimir Putin'le alay eden Hillary Clinton salı günü, Rusya Devlet Başkanı'nın Ukrayna'yı istila ederek "bunu kendi elleriyle yaptığını" söyledi.

Eski ABD Dışişleri Bakanı "Ukrayna'da demokrasiyi savunmak, NATO'yu genişletmek; laf aramızda, üzgünüm Vladimir, bunu kendi ellerinle yaptın" diyerek kahkaha ve alkışlara yol açtı.

ABD Dışişleri Bakanlığı'nda yaptığı konuşmada resmi portresini açan Clinton, gösterişli Benjamin Franklin Devlet Yemek Salonu'nda görevdeki ve eski yetkililere hitap etti.

Clinton şöyle ekledi: 

'Kimse NATO'ya katılmaya zorlanmıyor. Onlar NATO'ya katılmayı seçiyor ve istiyor' diye hep söylüyoruz.

Üst düzey lider, 2016 ABD başkanlık seçimlerinde kendisini mağlup eden Cumhuriyetçi eski ABD Başkanı Donald Trump'ın politikalarını da topa tuttu.

Clinton, Trump'ın müttefikleri yabancılaştırma mirası nedeniyle Washington'ın, Rusya'nın istilasını savuşturması için Ukrayna'ya sağladığı yardıma destek toplama becerisiyle ilgili soru işaretleri doğmuş olabileceğini de sözlerine ekledi.

Eski ABD Dışişleri Bakanı, "Müttefiklerimiz ve dostlarımızla pek çok köprüyü yaktığımız için böyle bir şüphe duyuluyor olabilir" dedi.

"Başkalarını uzaklaştıran değil, gerçekten bize yakınlaştıran bir dış politikayı yeniden tesis etmenin son derece zor olduğu düşünülürdü. Gerçekten de öyleydi ama başarıldı" diyen Clinton, "Amerika'nın itibarını yeniden kazanmasını sağladığı" için halefi olan Dışişleri Bakanı Antony Blinken'a teşekkür etti.

Clinton, kendisinin ABD'nin üst düzey diplomatı olduğu Obama yönetiminin önceliklerinin çoğunu, mevcut Biden yönetiminin de sürdürdüğünü söyledi.

Biden ve Obama'nın ortak önceliklerinden bahsederken "NATO'yu genişletmek, Rus saldırganlığına karşı koymak ve Çin'in meydan okumalarını yönetmek" gibi müşterek kaygılara değinen Clinton, NATO'nun Avrupa'daki genişlemesinden uzun süredir şikayet eden ve Ukrayna'yı istilasının sorumlusu olarak bunu gösteren Rusya Devlet Başkanı'nı alaya aldı.

Eski üst düzey yetkili, büyütülmüş bir Amerikan bayrağı fonunda uzaklara bakarken resmedildiği portreyi görmeyeli uzun zaman olduğunu söyleyerek espri yaptı.

"Kovid ve önceki yönetim sırasında bitmesini istemeyişim derken" diye konuştuğu sırada izleyicilere anlamlı bir bakış atarak kahkahalara yol açan Clinton sözlerini, "Uzun zaman oldu. Ve muhtemelen ben de hepiniz kadar şaşıracağım" diye bitirdi.

Independent Türkçe


İran, üçüncü askeri görüntüleme uydusunu uzaya fırlattı

"Nur-3" adı verilen uydu, yer küreden 450 kilometre mesafedeki yörüngeye yerleşti (AA)
"Nur-3" adı verilen uydu, yer küreden 450 kilometre mesafedeki yörüngeye yerleşti (AA)
TT

İran, üçüncü askeri görüntüleme uydusunu uzaya fırlattı

"Nur-3" adı verilen uydu, yer küreden 450 kilometre mesafedeki yörüngeye yerleşti (AA)
"Nur-3" adı verilen uydu, yer küreden 450 kilometre mesafedeki yörüngeye yerleşti (AA)

İran İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanı İsa Zarepur, sosyal medya hesabından paylaştığı mesajında, Devrim Muhafızları Ordusu Hava-Uzay Kuvvetleri tarafından geliştirilen askeri görüntüleme uydusunun, "Kasıd" (Haberci) adlı uydu taşıyıcı roket kullanılarak fırlatıldığını belirtti.

İranlı Bakan, "Nur-3" adı verilen uydunun yer küreden 450 kilometre mesafedeki yörüngeye yerleşme aşamasının başarıyla sonuçlandığını aktardı.

İlk yerli üretim uydusunu Şubat 2009'da uzaya gönderen İran, "Nur-1" adı verilen ilk askeri uydusunu Nisan 2020'de fırlatmıştı. İran, Mart 2022'de de "Nur-2"nin 500 kilometre mesafedeki yörüngeye yerleştirdiğini açıklamıştı.

İran'ın, daha önce uydu yerleştirme girişimlerinin bazıları başarısız olmuştu.

ABD ve Batılı müttefikleri, İran'ın balistik füze faaliyetlerinin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) 2231 sayılı kararına aykırı olduğunu, İran'ın "Orta Doğu ve Avrupa'yı tehdit eden kıtalar arası balistik füze programını uydu faaliyetlerinin arkasına gizlediğini" iddia ediyor.

Tahran yönetimi ise geliştirilen füzelerin konvansiyonel olduğunu ve nükleer anlaşmayı destekleyen 2231 sayılı BMGK kararına uygun olduğunu savunuyor.


Azerbaycan ordusu, Karabağ'daki antiterör operasyonunda 192 şehit verdi

Karabağ bölgesi ile Ermenistan arasındaki tek kara bağlantısı olan Laçin Koridorunun girişinde Azerbaycan kontrol noktası (AFP)
Karabağ bölgesi ile Ermenistan arasındaki tek kara bağlantısı olan Laçin Koridorunun girişinde Azerbaycan kontrol noktası (AFP)
TT

Azerbaycan ordusu, Karabağ'daki antiterör operasyonunda 192 şehit verdi

Karabağ bölgesi ile Ermenistan arasındaki tek kara bağlantısı olan Laçin Koridorunun girişinde Azerbaycan kontrol noktası (AFP)
Karabağ bölgesi ile Ermenistan arasındaki tek kara bağlantısı olan Laçin Koridorunun girişinde Azerbaycan kontrol noktası (AFP)

Azerbaycan Sağlık Bakanlığından yapılan açıklamada, operasyonda Savunma Bakanlığından 180, İçişleri Bakanlığından 12 personelin şehit olduğu bildirildi.

Karabağ'daki patlama ve yangında ölenlerin sayısı 68'e yükseldi

Şehit düşen 11 askerin kimliklerinin adli tıp uzmanlarının yapacağı genetik inceleme sonrasında belirleneceği aktarılan açıklamada, operasyonda 511 askerin ise yaralandığı kaydedildi.

Açıklamada, operasyon süresince Ermenistan ordusunun ateşi sonucu 1 sivilin yaşamını yitirdiği, 1 sivilin ise yaralandığı belirtildi.

Azerbaycan ordusu, 19 Eylül'de Karabağ'da anayasal düzeni tesis etmek amacıyla antiterör operasyonu başlatmıştı.

Karabağ'daki yasa dışı Ermeni silahlı güçler, yaklaşık 24 saat süren operasyon sonrasında silah bırakmıştı.


Avustralya: DEAŞ’lı kadın ve çocukların Suriye kamplarından geri gönderilmesine yönelik bir düzenleme yok

Roj kampındaki çocuklar (Şarku’l Avsat)
Roj kampındaki çocuklar (Şarku’l Avsat)
TT

Avustralya: DEAŞ’lı kadın ve çocukların Suriye kamplarından geri gönderilmesine yönelik bir düzenleme yok

Roj kampındaki çocuklar (Şarku’l Avsat)
Roj kampındaki çocuklar (Şarku’l Avsat)

Avustralya hükümeti, Federal Mahkeme'ye, DEAŞ’lı kadın ve çocukların Suriye’deki gözaltı kamplarından ülkelerine geri gönderilmesine ilişkin ‘hiçbir düzenleme’ olmadığını bildirdi. Hükümet tarafından yayımlanan bir raporda, Avustralya'daki Çocukları Kurtarın Vakfı’nın (Save the Children), hali hazırda Suriye'nin kuzeydoğusundaki kamplarda alıkonulan 11 Avustralyalı kadın ve 20 çocuğunun koruyucusu olarak görev yaptığı belirtildi.

Vakıf mahkemede, Avustralya'nın Avustralyalıların gözaltına alınması üzerinde fiili kontrolü olduğunu, Suriye kamplarındaki kadın ve çocuklara yönelik daha önce başarılı sınır dışı operasyonları yürüttüğü ve Suriye'deki yetkililerin Avustralyalıların geri gönderilmesine onay verdiğine dikkati çekti. Söz konusu Avustralyalılar, çoğu 4 yıldır Suriye'nin kuzeydoğusundaki Roj mülteci kampında tutuklu bulunan, ölen veya hapsedilen DEAŞ savaşçılarının eşleri ve çocukları. Hali hazırda hiçbir kadın suçlanmadı ancak bazı kadınlar Avustralya'ya döndüklerinde suçlamalarla karşı karşıya kalabilir.

zxsacd
Avustralya Başbakanı Anthony Albanese dün düzenlediği basın toplantısında (AP)

Pek çok çocuk kampta doğdu ve kamp dışındaki yaşamı bilmiyor. Kızıl Haç, yaşam koşullarının ‘korkunç’ olduğunu, hastalıkların ve yetersiz beslenmenin yaygın olduğunu ve güvenlik durumunun ‘son derece değişken’ olduğunu söylüyor. The Guardian’ın haberine göre, Save the Children avukatı Peter Morrissey dün sabah mahkeme önünde, “Avustralyalıların sağlıkları, güvenlikleri ve onurları her türlü standarda göre ciddi şekilde tehlikede” ifadelerini kullandı.

Melbourne Federal Mahkemesinde Yargıç Mark Moshinsky tarafından yapılan duruşmanın ilk gününde, Savunma Bakanlığı ve askeri yetkililer, Avustralya'nın DEAŞ’a karşı uluslararası koalisyonun bir parçası olarak Suriye'deki rolünün devam ettiğini ve Avustralya'nın vatandaşlarının tutukluluğu üzerindeki sorumluluğunu dinledi. Avustralya Büyükelçisi Marc Innes-Brown tarafından yazılan bir bildiride, Suriye'nin kuzeydoğusundan gelen mültecilerin geri gönderilmeden sorumlu makamın Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi olduğu belirtildi.

Geçtiğimiz yılın Ekim ayında, Avustralyalıların Roj kampından ülkelerine geri gönderilmesine yönelik son operasyondan iki hafta sonra Brown üst düzey hükümet yetkililerine hitaben, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nin dış ilişkiler yetkilileriyle diğer kadın ve çocukların geri gönderilmesi planını görüştüğünü ifade etti. Ancak Brown davada ifadeye çağrılmadı.

sacdf
Suriye'nin kuzeydoğusunda yer alan Haseke kırsalındaki el Hol kampındaki günlük yaşam (Şarku’l Avsat)

İngiliz Milletler Topluluğu'ndan gelen raporlarda, Suriye'nin kuzeyindeki Roj kampında gözaltına alınan Avustralyalı kadın ve çocukların ‘kendi özgür iradeleriyle ülkeye gittikleri’ ve Avustralya'nın kadın ve çocukları ‘Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ne teslim etmediği’ belirtildi. The Guardian'ın haberine göre hükümet, Avustralyalıların serbest bırakılması ve Avustralya'ya geri dönmeleri konusunda mevcut herhangi bir düzenlemenin bulunmadığını bildirdi. Ancak hükümet, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) tarafından temsil edilen Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nden gözaltındaki Avustralyalıların serbest bırakılmasını isterse ‘Özerk Yönetim'in muhtemelen evet diyeceğini’ tahmin ediyor. Avustralya, Suriye'nin kuzeydoğusundaki kamplardan mültecileri geri göndermek için iki misyon düzenledi. 2019 yılında aralarında hamile bir gencin de aralarında bulunduğu sekiz yetim çocuk kamplardan Yeni Güney Galler'e gönderildi. Geçtiğimiz Ekim ayında ise dört kadın ve 13 çocuk Güney Galler makamlarına iade edildi.


Birleşik Krallık'tan Türkiye'deki estetik kliniklerine reklam yasağı

 Türkiye, saç ekimi konusunda da önemli merkezlerden biri haline geldi (AFP)
Türkiye, saç ekimi konusunda da önemli merkezlerden biri haline geldi (AFP)
TT

Birleşik Krallık'tan Türkiye'deki estetik kliniklerine reklam yasağı

 Türkiye, saç ekimi konusunda da önemli merkezlerden biri haline geldi (AFP)
Türkiye, saç ekimi konusunda da önemli merkezlerden biri haline geldi (AFP)

Döviz açığını kapatmak için turizme bel bağlayan Türkiye'nin sağlık turizmi gelirleri son yıllarda rekor üzerine rekor kırıyor. Özellikle estetik operasyonlarla diş hekimliğinde Batı'ya göre fiyat avantajına sahip olan sağlık sektörü, dünyanın dört bir yanından turistleri sağlık hizmetlerinin yanı sıra tatil seçenekleriyle de ülkeye çekiyor. 

Geçen yıl 4 milyar dolara ulaşan sağlık turizmi gelirlerinde 20 milyar dolar seviyeleri hedeflenirken bu pazarın önemli müşterilerinden Birleşik Krallık'tan Türkiye'deki üç sağlık turizmi şirketine darbe geldi. 

Türkiye'deki üç estetik kliniğinin Facebook'a verdiği reklamlar, Birleşik Krallık Reklam Standartları Kurumu'nun filtresinden geçemedi. Güzellik için bıçak altına yatmanın risklerinin "sorumsuzca önemsiz gösterildiği" gerekçesiyle, bu reklamlar Birleşik Krallık'ta yasaklandı. 

Reklamlardan birinde "İç güzelliğini salıvermeye hazır mısın sevgili dostum? Parlak bir dönüşüm yolunda sana rehberlik edelim!" gibi ifadeler kullanıldı. Fotoğraflarda obezite tedavisi yöntemlerinden biri olan mide balonuna referansla elinde balon tutan bir kadın var. 4-5 yıldızlı oteller, İstanbul seyahati ve profesyonel ekip vaatleri de olası müşterilere verildi. Aynı ilanda Ayasofya ve boğazdaki tekneler de görüldü.

Bir başka şirketin reklamındaysa burun estetiği ameliyatları ön plana çıkarıldı. "Dünyanın en başarılı doktorlarından birinin" operasyonu gerçekleştireceği vaadi, 5 yıldızlı paket tatille birlikte sunuldu.

Üçüncü bir şirketse yine burun ameliyatı satarken "Burnunuz yüzünüzü gölgelemesin. İstediğiniz görünüşe burun estetiğiyle erişin. Olabileceğiniz kadar güzel olmayı seçin" dedi. Birden fazla operasyon isteyenlere yüzde 30'a varan indirim sağlanacağı ifade edildi. 

Mayıs'ta Facebook'a para vererek bu paylaşımların Birleşik Krallık'ta görülmesini sağlayan şirketler, Reklam Standartları Kurumu'nun radarına takıldı. Düzenleyici kuruluş, "sorumsuz iddialarla muayene yapılmadan estetik ameliyat satılmasına karşı çıktığını" belirterek bu reklamları yasakladı. 

Durumu izlemeye devam ettiğini bildiren kuruluş, soruşturmaların devamının yolda olduğunu ve yakın gelecekte yapacakları yeni düzenlemelerin hazırlıklarına başladıklarını vurguladı. Birleşik Krallık Reklam Standartları Kurumu sözcülerinden biri şu ifadeleri kullandı:

Tüketicilerin estetik ameliyatlar için hem maliyetler hem de erişim kolaylığından dolayı gitgide artan biçimde yurtdışına gitmeyi kovaladığını biliyoruz. Pek çok kişi sonuçlardan memnun olsa da hâlâ doğal riskler var. Bu yüzden bu hizmetlere yönelik reklamlar yanlış yönlendirici ya da sorumsuz olmamalı. 

Independent Türkçe

Birleşik Krallık'ta yaşayanları hedefleyen reklam verenler, hizmeti burada sunmasalar da kurallara uymak zorundalar. Estetik ameliyat yapma kararını hafifletmemeli ve zaman sınırlı kampanyalarla insanları baskı altına almamalılar.

Britanya basınının ulaştığı kliniklerden ikisi yorum yapmadı. Biriyse Türkiye'de gerekli belgelere ve izinlere sahip olduğunu, sağlık turizmi çerçevesinde yaz kampanyaları düzenlediklerini bildirdi. 

Facebook'un sahibi Meta da haberin yayımlandığı saatlerde konuyla ilgili herhangi bir açıklama yapmamıştı. 

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Firuz Bağlıkaya, temmuzda "2023 yılında yaklaşık yüzde 30 artışla 1,8 milyonun üzerinde sağlık turisti almayı bekliyoruz. Keza sağlık turizmi gelirinde de artış yaşanmasını öngörüyoruz" demişti.

Bağlıkaya, TÜİK verilerine göre yurt dışında yaşayan yurttaşlarla birlikte Türkiye'ye sağlık ve tıbbi nedenlerle gelen ziyaretçi sayısının 2022'de 1,4 milyonu aştığını hatırlatmıştı.

Independent Türkçe


İran’ın ‘sessiz’ çabaları: Tahran yönetimi nükleer programı desteklemek için gizli bir yapı oluşturmuş

Ariane Tabatabaei, 2021 yazında Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Direktörü Rafael Grossi ile yaptığı toplantılardan birinde Robert Malley’in arkasında oturuyor (UAEA)
Ariane Tabatabaei, 2021 yazında Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Direktörü Rafael Grossi ile yaptığı toplantılardan birinde Robert Malley’in arkasında oturuyor (UAEA)
TT

İran’ın ‘sessiz’ çabaları: Tahran yönetimi nükleer programı desteklemek için gizli bir yapı oluşturmuş

Ariane Tabatabaei, 2021 yazında Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Direktörü Rafael Grossi ile yaptığı toplantılardan birinde Robert Malley’in arkasında oturuyor (UAEA)
Ariane Tabatabaei, 2021 yazında Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Direktörü Rafael Grossi ile yaptığı toplantılardan birinde Robert Malley’in arkasında oturuyor (UAEA)

Dün Semafor web sitesi, İran’ın başta nükleer programı olmak üzere küresel güvenlik meselelerindeki imajını ve konumunu güçlendirmek için gösterdiği ‘sessiz’ çabalarla ilgili ilginç bilgiler ortaya çıkaran bir araştırma raporu yayınladı.

Araştırmada, özellikle Tahran’ın, yurtdışındaki ikinci nesil göçmen olan İran kökenli etkili akademisyenler ve araştırmacılardan oluşan ve doğrudan Dışişleri Bakanlığı tarafından desteklenen ‘İran Uzmanlar Girişimi’ adı verilen bir ağ oluşturma çabalarına ışık tutuldu.

Araştırmada, Londra merkezli Farsça yayın yapan Iran International kanalı tarafından tercüme edilen ve Semafor ile paylaşılan İran hükümeti yazışmaları ve e-postalarına değinildi. İki kurum, İran Uzmanlar Girişimi’nin çalışmalarının bazı yönlerine ilişkin ortak bir rapor sundu ve bu konuda ayrı ayrı özel materyaller hazırladı.

Araştırmaya göre bu girişim 2014 baharında, eski İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani döneminde kuruldu. O dönemde Ruhani ve bazı İranlı yetkililer girişimin çabalarını övdü. Girişim, İran Dışişleri Bakanlığı’nın listesindeki isimlerden en az üç kişiye ulaşmayı başardı. Bu üç kişi, Biden yönetiminin İran’daki Özel Temsilcisi Robert Malley’in üst düzey yardımcılarıydılar ya da olmuşlardı. Malley, geçtiğimiz Haziran ayında güvenlik yetkisi askıya alındıktan sonra izne çıkarılmıştı.

Belgeler, nükleer diplomasinin kritik bir döneminde İran Dışişleri Bakanlığı’nın düşünce tarzı ve iç çalışmalarına ilişkin yeni ve eşi benzeri görülmemiş bilgiler sunuyor ve İran’ın bu tür etkileme operasyonlarını nasıl yürütebildiğini gösteriyor.

hrt
Zarif’in ekibi ile İran Girişimi Uzmanları arasında nükleer müzakereler sırasında yapılan yazışmalara dair Iran International kanalı tarafından yayınlanan bir fotoğraf

Bu temaslar, eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani yönetimindeki Dışişleri Bakanlığı’nın bu ağ üzerinden özellikle Barack Obama yönetiminin son yıllarında Washington ve Avrupa’daki siyasi çevrelere ne derece ulaştığını ortaya koyuyor.

Yazarlar ve analistler

Girişimde yer alan yazarlar, bolca başmakaleler ve analizler kaleme alıyordu. Televizyonda ve X’te (eski adıyla Twitter) görüşlerini paylaşıp nükleer mesele konusunda Tahran’la bir anlaşmaya varılması ihtiyacını düzenli olarak savunuyorlardı. Bu, o dönemdeki Obama ve Ruhani yönetimleriyle uyumlu seyreden bir tutumdu.

E-postalar, Ruhani’nin 2013'te seçilmesinin ardından, nükleer meseleyle ilgili olarak Batı ile bir anlaşmaya varmaya çalışırken başlatılan girişimi tarif ediyor. E-postalara göre İran Dışişleri Bakanlığı, iç araştırma merkezi Siyasi ve Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü aracılığıyla projenin ‘10 çekirdek’ üyesiyle temasa geçti. Bakanlık, Tahran ile Washington arasında 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın avantajlarını artırmak üzere projenin uygulanması konusunda etkin bir şekilde çalışmak amacıyla önümüzdeki 18 ay boyunca bu teması sürdürmeyi planlıyordu.

Proje hız kazandıkça, Berlin’de yaşayan İranlı diplomat ve daha sonra Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü olan Said Hatibzade, 5 Mart 2014’te İran Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Siyasi ve Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü’nün başkanlığını yapan Mustafa Zehrani’ye bir mail yazdı. Söz konusu mailde şu ifadelere yer verildi:

İran Uzmanlar Girişimi olarak adlandırdığımız bu girişim, başta Avrupa ve ABD olmak üzere önde gelen uluslararası düşünce kuruluşları ve akademik kurumlarla bağlantılar kuran 6 ila 10 seçkin ikinci kuşak İranlıdan oluşan çekirdek bir gruptan oluşuyor.

Aralarındaki yazışmalar İngilizce ve Farsça arasında değişiyordu. Iran International tarafından tercüme edilen yazışmalar Semafor tarafından bağımsız olarak doğrulandı.

Bir hafta sonra Hatibzade, 11 Mart’ta bir kez daha yazarak, Prag’da görüştüğü iki genç akademisyen Ariane Tabatabai ve Dina Esfandiary’den girişime destek aldığını belirterek “Üçümüz girişimin çekirdek grubu olmaya karar verdik” ifadelerini kullandı.

Tabatabai şu anda Pentagon’da Savunma Bakanı’nın Özel Operasyonlardan Sorumlu Genelkurmay Başkan Yardımcısı olarak çalışıyor ve bu pozisyon, ABD hükümetinden güvenlik izni alınmasını gerektiriyor. Daha önce Biden’ın 2021’de göreve gelmesinden sonra İran’la müzakere yapan Malley’in ekibinde diplomat olarak çalışmıştı.

Bu arada Esfandiary, Malley’in 2018’den 2021’e kadar başkanlığını yaptığı bir düşünce kuruluşu olan Uluslararası Kriz Grubu’nda Ortadoğu ve Kuzey Afrika konusunda kıdemli danışman olarak çalışıyor.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre, Tabatabai ve Esfandiary, girişim hakkında yorum taleplerine yanıt vermezken, Uluslararası Kriz Grubu, Esfandiary’nin girişime katıldığını doğruladı. Bununla birlikte, girişimin İran Dışişleri Bakanlığı tarafından denetlenmeyen, akademisyenler ve araştırmacılardan oluşan gayrı resmi bir ağ olduğuna ve bir Avrupa hükümeti ile bazı Avrupa kurumlarından fon aldığına işaret etti.

njy
Zarif’in ekibi ile İran Girişimi Uzmanları arasında nükleer müzakereler sırasında yapılan yazışmalara dair Iran International kanalı tarafından yayınlanan bir fotoğraf

Avrupa merkezli bir araştırma merkezi olan Avrupa Dış İlişkiler Konseyi (ECFR), kıdemli meslektaşlarından Ellie Geranmayeh’in de girişime katıldığını doğruladı. Konsey Sözcüsü, bir Avrupa hükümetinin İran Uzmanlar Girişimi’ni desteklediğini söyledi ancak bu kişinin ismini vermedi. Araştırma merkezinin her zaman çalışanlarının araştırma gezilerinin ‘temel maliyetlerini’ karşıladığını vurguladı. Sözcü “Avrupa politikasını yönlendirme çabalarının bir parçası olarak ECFR, araştırma ziyaretleri ve çalıştaylar da dahil olmak üzere dünya çapındaki uzmanlar ve düşünce kuruluşlarıyla düzenli olarak iletişim halindedir” dedi.

İran Uzmanlar Girişimi

İran Uzmanlar Girişimi meselesinin tartışıldığı e-postalar, Iran International’ın elde ettiğini belirttiği binlerce Zehrani yazışmasından oluşan bir koleksiyonun parçasını oluşturuyor. Bunların içerisinde pasaportların, özgeçmişlerin, konferans davetiyelerinin, uçak biletlerinin ve vize başvurularının kopyaları bulunuyor.

İran Dışişleri Bakanlığı’nın temaslarına göre, bu ilk temasın ardından girişim projesi hız kazandı. 14 Mayıs 2014’te uluslararası nükleer görüşmelerin gerçekleştirilmesi amacıyla Viyana’daki Palais Coburg Otel’de bir başlangıç ​​konferansı düzenlendi. Bir e-postaya göre, eski İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in yanı sıra nükleer müzakere ekibinin üyeleri ve Batılı düşünce kuruluşlarından sekiz temsilci de toplantıya katılanlar arasında yer aldı. Alt düzey İranlı diplomatlar başlangıçta toplantının Tahran’da yapılmasını önerdi ancak Zarif’in yardımcısı lojistik nedenlerden dolayı bu öneriye karşı çıktı.

E-postalara göre Zarif, Viyana’daki görüşmeler sırasında, İran’ın nükleer meseleyle ilgili olarak uluslararası sahnedeki görüşlerini destekleyebilecek tanınmış bir yüz oluşturmaya odaklanıyordu.

Bu bağlamda, İran Uzmanlar Girişimi üyesi İranlı Alman vatandaşı akademisyen Adnan Tabatabai’nin (Ariane Tabatabai ile ilişkisi yok) adını özellikle belirtti. E-postalara göre Tabatabai, Zarif’e gruptan nükleer müzakerelerle ilgili makaleler yayınlama teklifi götürdü. Zarif teklifi kabul etti ve ‘bu makalelerin veya başyazıların’ yurtdışındaki çeşitli İranlı ve İranlı olmayan kişilerin yanı sıra eski yetkililerin isimleriyle yayınlanmasını önerdi.

Adnan Tabatabai, Iran International ve Semafor’un haberleri hakkında yorum yapmayı reddetti ve bu haberlerin ‘aslında yalanlara ve yanlış varsayımlara dayandığını’ söyledi. Ayrıca bunu çürütecek bir kanıt sunmamakla birlikte Zarif ile yazışmalarının gerçekliğini sorguladı.

Girişim, temel hedeflerinden birine ulaşma konusunda hızla ilerledi. Bu hedef, ABD ve Avrupa’daki prestijli medya kuruluşlarında özellikle politika yapıcıları hedef alan fikir makaleleri ve analizler yayınlamaktı. Viyana toplantısından bir aydan kısa bir süre sonra, Robert Malley’in öğrencisi olan ve girişimin uzmanları arasında yer alan Uluslararası Kriz Grubu’ndan Ali Vaez, Zehrani’ye yayınlanmadan önce nükleer krizin etkisiz hale getirilmesine ilişkin bir makale gönderdi. 4 Haziran 2014’te Farsça olarak “Yorumlarınızı ve geri bildirimlerinizi sabırsızlıkla bekliyorum” diye yazdı ve mailine ‘İran’la Nükleer Diplomasinin Kavramsal Riskleri’ başlıklı bir makale ekledi.

E-postalar, Zehrani’nin bu makaleyi geldiği gün Dışişleri Bakanı Zarif ile paylaştığını gösteriyor. Daha sonra bu yazı, 12 gün sonra National Interest dergisinde, bazı küçük ifade değişiklikleriyle ‘İran Görüşmelerinde Yanlış İkilemler’ başlığı altında yayınlandı.

dfvgtr
Zarif’in ekibi ile İran Girişimi Uzmanları arasında nükleer müzakereler sırasında yapılan yazışmalara dair Iran International kanalı tarafından yayınlanan bir fotoğraf

E-postalara göre Pentagon’un mevcut yetkilisi Ariane Tabatabai, siyasi etkinliklere katılmadan önce İran Dışişleri Bakanlığı’nı en az iki kez ziyaret etti.

27 Haziran 2014’te Zehrani’ye Farsça bir mektup yazarak İsrail’deki Ben Gurion Üniversitesi’nde İran nükleer programıyla ilgili bir çalıştaya davet edildiğini bildirerek “Gitmeye niyetim yok ama sonra Emily Landau gibi gidip dezenformasyon yayan bir İsrailli yerine benim gidip konuşmamın daha iyi olabileceğini düşündüm. Ben de sizin fikrinizi sorup, daveti kabul edip gitmem gerektiğini düşünüyor musunuz diye öğrenmek istedim” diye yazdı.

Zehrani aynı gün “Her şeyi göz önünde bulundurursak en iyisi İsrail’i ziyaret etmekten kaçınmaktır. Teşekkür ederim” cevabını verdi. Birkaç saat sonra Tabatabai şu cevabı verdi:

“Tavsiyeniz için çok teşekkür ederim. Sizi gelişmelerden haberdar edeceğim.”

Semafor web sitesine göre Tabatabai’nin İsrail’deki konferansa gittiğine dair hiçbir kanıt yok, ancak kitapları ve araştırma raporları bir dizi üst düzey İsrailli yetkiliyle röportajlar yaptığını gösteriyor.

Ariane Tabatabai, Zehrani’ye, nükleer anlaşmayla ilgili olarak ABD Kongresi önünde ifade vermesinin planlandığını söyledi. 10 Temmuz 2014’te, İran konusunda katı görüşlü olarak tanımladığı iki Harvard akademisyeni Gary Samore ve William Tobey ile birlikte birden fazla kongre komitesinin huzuruna çıkmasının istendiğini yazdı ve ekledi:

“Önümüzdeki günlerde sizi rahatsız edeceğim. William ve Gary’nin İran hakkında olumlu görüşlere sahip olmadığı göz önüne alındığında bu biraz zor olacak.”

Tabatabai, Zehrani ile Boston Globe’da yayınlanan ve “İran’ın nükleer programıyla ilgili beş efsaneyi” özetleyen bir makalenin bağlantısını paylaştı. Makale, İran’ın neden nükleer enerjiye ihtiyaç duyduğunu açıklıyor ve İran Dini Lideri Ali Hamaney’in İslam’a aykırı olduğu için nükleer silah geliştirilmesini yasakladığı iddia edilen bir fetvaya ışık tutuyordu. Bazı Batılı yetkililer fetvanın meşruiyetini sorguladı.

Bir akademisyen ya da gazeteci olarak İran’ı haber yapmak mayın tarlası sayılıyor. Hem ülkeye hem de İranlı yetkililere erişim sıkı bir şekilde kontrol ediliyor. Fırsatlar bile ciddi uyarılarla birlikte geliyor. Tahran aynı zamanda bilgi operasyonlarını güçlü bir şekilde yurt dışına taşıyor. Ancak bazen başarılı, bazen başarısız oluyor. 2021 yılında ABD’de kalıcı olarak ikamet eden İranlı akademisyen Kaveh Afrasiabi’nin, İran rejimi için kayıt dışı bir ajan olarak çalıştığı gerekçesiyle tutuklanmasının ardından yaşananlarda olduğu gibi. Biden yönetimi ile İran arasında bu ay varılan tutuklu takası anlaşması kapsamında Afrasiabi’nin Tahran’a dönmesine izin verildi, ancak kendisi ABD’de kalmayı planladığını söyledi.


Wirecard yöneticisi casusluk suçlamasıyla karşı karşıya

Alman Parlamentosu (Bundestag) üyelerinden birine ait bir dosyada, Almanya merkezli Wirecard şirketinin eski mali işler sorumlusu Jan Marsalek’in fotoğrafı yer alıyor (DPA)
Alman Parlamentosu (Bundestag) üyelerinden birine ait bir dosyada, Almanya merkezli Wirecard şirketinin eski mali işler sorumlusu Jan Marsalek’in fotoğrafı yer alıyor (DPA)
TT

Wirecard yöneticisi casusluk suçlamasıyla karşı karşıya

Alman Parlamentosu (Bundestag) üyelerinden birine ait bir dosyada, Almanya merkezli Wirecard şirketinin eski mali işler sorumlusu Jan Marsalek’in fotoğrafı yer alıyor (DPA)
Alman Parlamentosu (Bundestag) üyelerinden birine ait bir dosyada, Almanya merkezli Wirecard şirketinin eski mali işler sorumlusu Jan Marsalek’in fotoğrafı yer alıyor (DPA)

İngiliz savcıların yaptıkları açıklamaya göre, İngiliz müfettişler Almanya merkezli Wirecard şirketinin eski yöneticisi ve yargı kaçağı Jan Marszalek'in Rusya yararına bir casus ağına karıştığından şüpheleniyor.

Alman Der Spiegel dergisi daha önce bu suçlamalara dair haber yapmıştı.

Şarku’l Avsat’ın DPA’dan aktardığı habere göre, Marsalek'in Moskova ile Rusya adına casusluk yapmak suçlamasıyla Londra'da yargılanan bir grup Bulgar arasında aracı rolü oynadığı düşünülüyor.

Wirecard skandalının baş şüphelisi konumundaki Marsalek, daha önce bir Alman finansal hizmetler şirketi olan Wirecard'da pazarlama direktörü olarak görev yapıyordu. Uzun süredir saklanan Marsalek'in Rusya'da olduğu düşünülüyor.

Marsalek, Wirecard tarafından yapılan kredi kartı ödemelerini işleyen veya işlediğine inanılan üçüncü taraf ödeme hizmeti şirketlerinin işlemlerinden sorumluydu. Bu işlemlerin çoğu Asya'da yoğunlaşıyordu.

DAX endeksinde listelenen Wirecard, bu yabancı şirketlerin anlaşmalarından elde edildiği iddia edilen 1,9 milyar euro değerindeki gelirin bulunamaması nedeniyle 2020 yazında listeden çıkarılmıştı. Marsalek ise şirketin çöküşü sırasında yurt dışına kaçtı.

İngiltere Kraliyet Savcılık Servisi (CPS), casusluk operasyonunun insanları takip etmek, hatta onları kaçırmak gibi hedefleri olduğunu belirtti. Marsalek'in Almanya'dan kaçmadan kısa bir süre önce 2020 yazında Moskova ile Bulgar grup arasında aracı olarak önemli bir rol oynamaya başladığı düşünülüyor.

Üçü erkek, ikisi kadın olmak üzere ilgili beş kişinin ilk duruşması Londra'daki Westminster Magistrates Court'ta görülmüştü. Geçtiğimiz Şubat ayında tutuklanan bu kişiler, kendilerine yöneltilen tüm suçlamaları reddetti.

İddia makamı, Marsalek'in casusluk komplosunun bir parçası olduğunu öne sürdü. Marsalek'in avukatı ise DPA’nın bu suçlamalara ilişkin yorum talebine henüz yanıt vermedi.

İngiliz savcılığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Marsalek'in iddia edilen casus hücresi lideri Orlin Roussev’e görevler verdiğine inanılıyor. Roussev’in görevleri casus ağının diğer üyelerine devrettiği, beş sanığın da bu faaliyetleri karşılığında para aldığı söyleniyor.

İngiliz araştırmacılar, Marsalek ile Roussev arasında Telegram'da geçen sohbetleri analiz ediyor. Bu sohbetlerin Rusya'ya askeri teçhizat satın alınması, casus araçlarının dijital cihazlarla, yazılımlarla ve hacker rehberleriyle donatılması, iletişim casusluğu yapılması ve Rusya'ya düşman olan kişilerin takibi ile ilgili olduğu düşünülüyor.