Rusya, ülkenin kuzeydoğusunda en büyük deniz tatbikatını başlattı

Rusya’nın dünkü tatbikatı sırasında atılan füze ( Reuters)
Rusya’nın dünkü tatbikatı sırasında atılan füze ( Reuters)
TT

Rusya, ülkenin kuzeydoğusunda en büyük deniz tatbikatını başlattı

Rusya’nın dünkü tatbikatı sırasında atılan füze ( Reuters)
Rusya’nın dünkü tatbikatı sırasında atılan füze ( Reuters)

Rus ve Ukrayna kuvvetleri arasında, insansız hava araçları (İHA)  ve füze sistemleri kullandığı büyük ölçekli saldırılarI devam ederken,  Moskova, Pasifik Filosundan binlerce asker ile gemi, denizaltı, uçak, helikopter, kıyı füze sistemleri dahil 50'den fazla askeri teçhizatın katılımıyla ülkenin kuzeydoğu bölgesinde deniz askeri gücünün en büyük tatbikatını başlattı.

Rusya Savunma Bakanlığı, bölgede yıllardır yapılan en büyük tatbikatların daha önce planlanmış bir eğitim operasyonunun parçası olup olmadığı konusunda açıklama yapmaktan kaçındı. Bu tatbikatlar, Rusya'nın son dönemde çeşitli bölgelerde gerçekleştirdiği bir dizi tatbikata benzer şekilde, bölgedeki deniz kuvvetlerini hazır tutmaya yönelik tatbikatlardan olabilir.

Foto: Rusya’nın dünkü tatbikatı sırasında atılan füze ( Reuters)
Rusya’nın dünkü tatbikatı sırasında atılan füze ( Reuters)

Bakanlığın tanımladığı şekliyle "taktik tatbikatların" başlangıcını gösteren video klipler ve fotoğraflar yayınladı. Savunma Bakanlığı açıklamasında, 50 denizaltı ve geminin katılımıyla, katılımcı mürettebatın Avrasya ve ABD  blokları arasındaki Bering Denizi üzerinden kuzey deniz yolunu korumak için eğitim aldığı büyük tatbikatlar gerçekleştirdiği, Bering Denizi’ndeki bir grup sözde düşman gemisini simüle eden hedeflere “Vulcan”, “Granit” ve “Onyx” tipi kanatlı füzeler fırlatıldığı bildirildi.

Yayınlanan verilere göre, "Finval-2023" isimli askeri tatbikata yaklaşık 10 bin Rus askeri katılım sağladı. Bu son yıllarda benzer tatbikatlara katılan en yüksek rakamı temsil ediyor. Rus Hava Kuvvetleri, tatbikatlar sırasında yalnızca varsayımsal bir düşmanın saldırısına karşı koymak için değil, aynı zamanda dalgalanan doğa koşullarıyla yüzleşmek ve bunların gemilerin hareketleri üzerindeki etkilerinin boyutunu bilmek için de eğitim veriyor.

FOTO: Rusya’nın dünkü tatbikatı sırasında atılan füze ( Reuters)
FOTO: Rusya’nın dünkü tatbikatı sırasında atılan füze ( Reuters)

Sahadaki durum

Diğer yandan Moskova dün sabah Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dimitri Medvedev'in, Başkan Vladimir Putin'in isteği üzerine temas hatlarını ziyaret etti. Medvedev, savaşın alışılmadık silahlar kullanılarak hızlı bir şekilde çözülmesi için defalarca çağrıda bulunmuştu. Açıklamaya göre Medvedev, cephenin ileri hattında Donetsk'te sözleşmeli askerlerin eğitim sahasını gezdi.

Moskova, Kırım bölgesini ve Rus başkentinin çevresini hedef alan büyük bir İHA saldırısıyla karşı karşıya olduğunu duyurdu. Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna kuvvetlerinin onlarca İHA kullandığı bir saldırıyı önlediklerini bildirdi. Bakanlık verilerine göre, geçtiğimiz gün Rus savunması 27 Ukrayna insansız hava aracını düşürdü. Açıklamada, saldırının dün sabah erken saatlerde meydana geldiği belirtilerek, Rus savunmasının ilhak ettiği Kırım Yarımadası üzerinde ve Moskova bölgesi hava sahasının yanı sıra Ukrayna sınırına yakın Belgorod ve Voronej üzerinde çok sayıda Ukrayna’ya ait İHA düşürdü kaydedildi.

FOTO: Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dimitri Medvedev, 15 Eylül'de bir askere çizgili madalya verdi ( AP)
Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dimitri Medvedev, 15 Eylül'de bir askere çizgili madalya verdi ( AP)

Rusya Savunma Bakanlığı, dün gece İngiliz Storm Shadow füze depolarını ve Ukrayna'daki seyreltilmiş uranyum içeren mühimmat depolarını hedef alan yoğun bir füze saldırısı başlatıldığını bildirdi. Bakanlık, Rus güçlerinin son 24 saatte Kiev güçlerinin Donetsk'teki Krasny Liman ekseninde düzenlediği iki saldırıyı püskürterek, yaklaşık 50 Ukraynalı askeri etkisiz hale getirmeyi başardığını açıkladı.

Buna karşılık, Ukrayna gazetesi Zrkalo Nedeli, Odessa ilinin İzmail kentinde çok sayıda patlamanın meydana geldiğini, kısa bir süre sonra Odessa limanının da füze sistemleri ve insansız hava araçlarının kullanıldığı benzer saldırılara maruz kaldığını bildirdi.

FOTO: Savaş hattında imha edilen Rus tankı ( AP)
Savaş hattında imha edilen Rus tankı ( AP)

Ukrayna Savunma Bakanlığı dün sabah, Rusya'nın kendi topraklarına düzenlediği saldırıda savunma sistemlerinin 18 insansız hava aracı ve 17 seyir füzesini düşürdüğünü bildirdi.  Ukrayna Hava Kuvvetleri, Telegram uygulamasından yaptığı paylaşımda, Rusya'nın gece boyunca Ukrayna'nın güneyindeki Odessa ve Mykolaiv bölgeleri üzerine 24 İHA fırlattığını aktardı. Açıklamada Dnipropetrovsk, Poltava ve Khmelnitsky bölgelerindeki 17 füzenin tamamının imha edildiği belirtildi.

Ukrayna daha sonra, aylardır yürüttüğü karşı saldırının bir parçası olarak doğuda yıkılan Bahmut kenti yakınlarındaki iki köyü kurtardıktan sonra, geçtiğimiz hafta ülkenin güneyi ve doğusundaki 7 kilometrekarelik araziyi Rus kuvvetlerinden geri aldığını doğruladı. Geçtiğimiz Haziran ayı başlarında müstahkem Rus hatlarına sorunsuz bir şekilde karşı saldırı başlatan Ukrayna kuvvetleri, son iki haftadır operasyonlarını yoğunlaştırarak güneyde Robotny köyünü, ardından güneyde Andreyevka köyünü geri aldı. Önceki gün ise Klychchevka köyü aylarca süren çatışmanın ardından geri alındı. AFP’nin haberine göre Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı Anna Malyar, geçtiğimiz hafta Bahmut bölgesinde iki kilometrekarelik alanın kurtarıldığı ve operasyonların Vrboveh köyünün geri alınması etrafında yoğunlaştığını bildirdi. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ise sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Savaşçılarımız ön saflardaki kahramanlarımız. Her biriyle gurur duyuyorum. Cesaretinden dolayı her tugaya minnettarım” ifadelerini kullandı.

FOTO: Ukraynalı bir asker, siperdeki yaralı arkadaşına su şişesi uzatırken
Ukraynalı bir asker, siperdeki yaralı arkadaşına su şişesi uzatırken

Ukrayna hükümeti, bu ay yeni bir bakanın atanmasının ardından Pazartesi günü altı savunma bakan yardımcısının görevden alınmasına karar verdi. Hükümet, görevden alınmaların gerekçesini açıklamadı. Hükümet tarafından görevden alınanlar arasında, Rusya ile savaşta yaşanan çatışmalarla ilgili defalarca ifade veren Hanna Maliar da var. Ukrayna, iki haftadan kısa bir süre önce Oleksiy Reznikov'un yerine Rustam Umarov'u yeni Savunma Bakanı olarak atadı. Bakanlık, kişisel olarak yolsuzlukla suçlanmamış olmasına rağmen Reznikov'un görevde olduğu dönemde medyada yer alan yolsuzluk suçlamalarını takip ediyor.

Lahey Mahkemesi

Moskova, dün Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı'ndan (ICJ) Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin soykırımı önlemek için gerçekleştirildiği iddialarını merkeze alan davayı yargı yetkisi olmaması nedeniyle düşürmesini istedi. İki ülke, Ukrayna'nın Rusya'yı 2022'de topraklarının işgalini haklı çıkarmak için Ukrayna'nın doğusundaki asılsız soykırım iddialarına dayanmakla suçlayan şikayeti sonrasında karşı karşıya geldi. Yüksek mahkemede Rusya'yı temsilen açılış konuşmasını yapan Gennady Kuzmin, “Ukrayna, Rusya'yı soykırım yapmakla suçlamıyor. Ukrayna Rusya'yı soykırımı önleyememek ya da cezalandıramamakla da suçlamıyor. Tam tersine, Ukrayna soykırım olmadığı konusunda ısrar ediyor. Tek başına bu bile davayı reddetmek için yeterli olmalı. Çünkü mahkemenin içtihadına göre, eğer soykırım yoksa, Soykırım Sözleşmesi'nin ihlali de söz konusu olamaz” ifadelerini kullandı.



'İlkel şifreli mesajlar’ savaş zamanlarında hayatta kalmak için kullanılmaya devam ediyor

Sinvar, tünellerin dışındaki dünya ile elle yazılmış şifreli mesajlar aracılığıyla iletişim kuruyor (Getty Images)
Sinvar, tünellerin dışındaki dünya ile elle yazılmış şifreli mesajlar aracılığıyla iletişim kuruyor (Getty Images)
TT

'İlkel şifreli mesajlar’ savaş zamanlarında hayatta kalmak için kullanılmaya devam ediyor

Sinvar, tünellerin dışındaki dünya ile elle yazılmış şifreli mesajlar aracılığıyla iletişim kuruyor (Getty Images)
Sinvar, tünellerin dışındaki dünya ile elle yazılmış şifreli mesajlar aracılığıyla iletişim kuruyor (Getty Images)

İnci Mecdi

ABD Merkezî İstihbarat Teşkilatı’nın (CIA) El Kaide lideri Usame bin Ladin'i 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra 2011 yılında İslamabad'da bulması ve Bin Ladin’in ABD Donanması Özel Hareket Kuvvetleri (Navy SEALs) tarafından öldürmesi neredeyse on yıl sürdü. El Kaide lideri Afganistan dağlarında ve ötesindeki ceplerde izini kaybettirmenin bir yolunu bulmuştu. Bazen videoların içine gizlenen mesajlar ve şifrelerle dünyanın en tehlikeli terör örgütünü oradan yönetti.

Ölümünden sonra Pakistan'daki gizli bir karargâhta bulunan mektuplarına göre Bin Ladin, dış dünyaya mesaj göndermek için çoğunlukla kuryeleri kullanıyordu. Çünkü şifreli e-postaların, takip edilmesini engellemeye yeteceğine inanmıyordu. Aynı geleneksel iletişim yöntemi, İsraillilerin Hamas Hareketi’nin bazı liderlerinin, son olarak da Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'nin geçtiğimiz temmuz ayında İran'ın başkenti Tahran'da kaldığı konutta tasfiye edilmesine rağmen, neden Hamas lideri Yahya es-Sinvar'a ulaşamadıklarını açıklayabilir.

Elle yazılan mektup ve notlar

ABD merkezli gazete Wall Street Journal (WSJ), Sinvar'ın İsrail'in kendisini takip edememesi ve nerede saklandığını bulamaması için telefon görüşmeleri, cep telefonu mesajları ve diğer dijital iletişim araçları, hatta şifrelenmiş olanlar da dahil olmak üzere dış dünyayla iletişim kurmak için teknolojiyi kullanmaktan büyük ölçüde kaçındığını ve ‘tünellerde saklanırken Hamas’ın operasyonlarını yönetmek için karmaşık bir kod sistemi ve elle yazılan notlar’ kullandığını ortaya çıkardı.

Mısır, Katar ve ABD’nin arabuluculuğunda 31 Temmuz öncesinde yürütülen ateşkese yönelik müzakerelerde bulunan Hamas Siyasi Büro Başkanı Heniyye'nin öldürülmesinden ve Sinvar'ın Hamas’ın başına geçmesinden sonra Sinvar’ın, Heniyye ile nasıl iletişim kurduğuna dair soru işaretleri oluştu. WSJ’ye göre Sinvar mektuplarını el yazısıyla yazıyor ve Hamas'ın güvenilir bir üyesine iletiyor. O da mesajı, bazıları sivil de olabilen bir kuryeler zinciri ile yerine ulaştırıyor. Mektuplardaki yazılar genellikle şifreli oluyor. Farklı zamanlarda ve koşullarda farklı alıcılar için farklı kodlardan oluşuyor. Bu sistem, Sinvar ve diğer Hamas üyeleri tarafından İsrail hapishanelerinde kaldıkları sırada geliştirildi. Son olarak mektup, Gazze'deki bir Arap aracıya ya da telefonla yahut başka yollarla yurtdışındaki Hamas üyelerine ileten bir Hamas ajanına ulaşıyor.

WSJ’ye göre İsrail'in başta Hamas'ın askeri kanadının kurucularından Salih el-Aruri'yi Beyrut’ta düzenlediği suikast olmak üzere, Sinvar’ın yakın çevresinden kişileri bulup öldürmeyi başarmasından bu yana Sinvar'ın iletişim yöntemleri daha tedbirli ve karmaşık hale geldi. WSJ’ye konuşan Arap aracılara göre Aruri'nin ölümünden bu yana Sinvar neredeyse tamamen elle yazılan mektuplara ve sözlü iletişime geçti. Bazen ses kayıtlarını küçük bir yardımcı çemberi aracılığıyla dağıtıyor.

İsrail askeri istihbaratının Filistin işlerinden sorumlu eski başkanı Michael Milstein, İsrail ordusunun Sinvar'ı bulamamasının ana nedenlerinden birinin tüm şahsi hareketlerini çok sıkı bir şekilde koruması olduğuna inanıyor.

Gazze'de yaşayan Uluslararası Kriz Grubu (ICG) araştırmacısı Azmi Kişavi, Sinvar’ın Hamas’ın eski iletişim yöntemlerine geri döndüğünü söyledi. ICG’den başka araştırmacılar da Sinvar'ın Hamas üyeleri ve dış dünya ile iletişim kurmaya yönelik mevcut ilkel yaklaşımının, Hamas'ın ilk günlerinde kullandığı ve Sinvar'ın 1988 yılı ve sonrasında İsrail hapishanelerinde tutukluyken bizzat benimsediği bir sisteme dayandığını söyledi.

Sinvar hapse atılmadan önce İsrail'le iş birliği yaptığından şüphelenilen kişileri yakalamak üzere Hamas'ın Mecd adlı iç güvenlik teşkilatını kurmuştu. Mecd, İsrail hapishanelerinde de çalışmalarını sürdürdü. İsrail casusuna dönüşen eski bir Hamas üyesi tarafından yazılan ‘İbn Hamas’ (Hamas’ın oğlu) adlı kitaba göre Mecd’in hapishanelerde ‘es-Sevaid’ adı verilen ve şifreli mesajları bir koğuştan diğerine dağıtan ajanları vardı.

Yine aynı kitapta, es-Sevaid’lerin el yazısıyla yazılmış mektupları ekmeğin içine sarıp top haline getirip kuruttuktan sonra beyzbol oyuncuları gibi bu ekmek toplarını hapishanenin bir koğuşundan diğerine fırlatarak ‘Özgürlük savaşçılarından mektup var!’ diye bağırdıkları yazıyor.

Sabit telefon

Aralarında CIA Başkanı William Burns'ün de bulunduğu ABD'li üst düzey yetkililer, haziran ayında İsrail ve Hamas'ı ateşkese varmaya zorlamak için Ortadoğu'ya gittiler. Burns, Katar’ın başkenti Doha'da Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman bin Casim es-Sani ve Mısır İstihbarat Başkanı Abbas Kamil ile görüşmeler yaptı. Ardından Hamas yetkililerine bir anlaşma yapmaları için baskı uygulamak üzere Heniyye ile bir araya geldi.

İsrail, Hamas'ın tünellerde sabit hatlı bir telefon sistemi kurduğunu en az on yıldır biliyor. Şarku’l Avsat’ın Indepenedent Arabia’dan aktardığı analize göre İsrail’in Hamas ile arasında 2018 yılında günlerce sürecek bir çatışmaya yol açan başarısız operasyonu, İsrail ordusunun Hamas’ın telefon ağına girme girişimiydi.

Arabulucular, Gazze Şeridi’ndeki mevcut savaşın başlarında İsrail ile Hamas arasında İsrail'in Gazze Şeridi'ni işgalini önleyecek bir rehine anlaşması yapmaya çalışıyorlardı. Hamas'ın silahlı kanadı İzzettin el-Kassam Tugayları’nın üyeleriyle görüşmek ve şifreli mesajlar iletmek üzere Gazze'ye haberciler gönderdiler.

WSJ’ye konuşan aracılar, Sinvar'ın Hamas'ın sabit hat ağındaki aracılarla tünellerde telefon görüşmeleri yaptığını, gün ve saati belirlemek için kodlar kullandığını söylediler. Aracıların aktardığına göre telefon görüşmelerinin ayarlanması için Sinvar, mesajlarda takma isimlerin yanı sıra bazen gerçek kimliğini gizlemek için hapishanede birlikte kaldığı kişilerin isimlerini de kullandı.

İletişim kurmanın yaygın yolları

Gözlemcilere göre son yirmi yılda teröristler ve organize suçlular için mevcut seçeneklerin sayısı arttı. Tabii ki sıradan, yasalara saygılı vatandaşların birbirleriyle iletişim kurma olanakları da dijital teknolojideki büyümeye paralel olarak gelişti. Ancak radikal teröristler, izlenebilir bir 'dijital ayak izi' bırakmanın ve asıl göndericinin kimliğinin tespit edilmesini tehlikelerinin tamamen farkındalar. ABD istihbaratının, mesaj ve verileri elden teslim eden kuryelere güvenen Usame bin Ladin'in izini bulması da bu yüzden bu kadar uzun sürdü.

Dijital olsalar da anonim olarak satın alınabilen, cep telefonuna takılan, bir kez kullanılıp atılan ucuz ve yasal sim kartları gibi iletişim kurmanın yaygın yolları da var. Bu sim kartları Rusya ve Çin'deki şirket yöneticileri tarafından da cep telefonlarının hacklenmesine karşı bir önlem olarak kullanılıyor. Bununla birlikte sosyal medyada, sohbet odalarında ve oyunlarda da şifreli dil kullanılabilir. Bu yüzden e-oyun oynayanlar arasındaki yazışmalarda mesajları gizlemenin giderek yaygınlaşan bir yolu olarak karşımıza çıkıyor.

Terör eylemlerinin planlayıcıları da hedeflerini müzakere ederken kod ya da metaforlar kullanarak iletişim kurarlar. Örneğin, ABD’de gerçekleşen 11 Eylül saldırısının planlayıcılarından Muhammed Atta ve Remzi bin eş-Şibh, Dünya Ticaret Merkezi'nden ‘İmara’ (mimari), ABD Savunma Bakanlığı’ndan (Pentagon) ‘funun’ (sanat) ve Beyaz Saray'dan ‘siyase’ (siyaset) olarak bahsetmişlerdir.

Uydu telefonları, Mısır'daki 25 Ocak devrimi sırasında, hapishaneden kaçan Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan-ı Müslimin) üyelerinin iletişim kurmak için Thuraya mobil uydu telefonları kullandıkları söylentisiyle gündeme gelmişti. Bu telefonlar şifreleme teknolojisine sahip olsa da gizli dinlemeye karşı savunmasız bir yapıya sahip. Terör örgütlerinin liderleri, uzak ve az nüfuslu bölgelerde bile bu telefonların kullanımına karşı uzun zamandır temkinli davranıyor. Ancak gözlemcilere göre bu telefonlar, terör örgütlerinin liderleri arasında popüler bir iletişim aracı olmaya devam ediyor ve takip edilmelerini zorlaştırıyor.