BM Genel Sekreteri Guterres: Reformun alternatifi daha fazla bölünmedir. Ya reform ya da kopuş

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, uluslararası kurumlar ve BM reformuyla ilgili "Reformun alternatifi statüko değildir. Reformun alternatifi daha fazla bölünmedir. Ya reform ya da kopuş" dedi

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres (sol altta), 19 Eylül 2023 Salı günü Amerika Birleşik Devletleri'nin New York kentindeki genel merkezinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 78. oturumunda konuşuyor (AP)
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres (sol altta), 19 Eylül 2023 Salı günü Amerika Birleşik Devletleri'nin New York kentindeki genel merkezinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 78. oturumunda konuşuyor (AP)
TT

BM Genel Sekreteri Guterres: Reformun alternatifi daha fazla bölünmedir. Ya reform ya da kopuş

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres (sol altta), 19 Eylül 2023 Salı günü Amerika Birleşik Devletleri'nin New York kentindeki genel merkezinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 78. oturumunda konuşuyor (AP)
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres (sol altta), 19 Eylül 2023 Salı günü Amerika Birleşik Devletleri'nin New York kentindeki genel merkezinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 78. oturumunda konuşuyor (AP)

Guterres, New York'ta düzenlenen BM 78. Genel Kurulu'nun açılış konuşmasını yaptı.

Çok kutuplu bir dünyanın oluşmaya başladığına işaret eden Guterres, "Çok kutuplu dünyanın güçlü ve etkili çok taraflı kurumlara ihtiyacı var" ifadesini kullandı.

Guterres, "yönetimin zaman içinde takılı kaldığını" ve dünyanın dengesinin bozulduğunu belirterek, BM Güvenlik Konseyi ve Bretton Woods sisteminin bu durumun örneklerini teşkil ettiğini söyledi.

"Dünya değişti, kurumlarımız aynı kaldı"

Söz konusu kurumların 1945 yılının siyasi ve ekonomik gerçeklerini yansıttıklarını dile getiren Guterres, "Dünya değişti ancak kurumlarımız aynı kaldı" vurgusu yaptı.

Guterres, dünyayı yansıtmayan kurumlarla sorunların çözülemeyeceğine dikkati çekerek, "Sorun çözmek yerine sorunun bir parçası haline geliyorlar. Bölünmeyi derinleştiriyorlar" açıklamasında bulundu.

"21. yüzyılın ekonomik ve siyasi gerçekleri uyarınca eşitlikçilik, dayanışma ve evrenselliğe dayalı, BM Şartı ve uluslararası hukuk prensiplerine bağlı olarak çok taraflı kurumlarımızı yenilemenin tam zamanı" ifadelerini kullanan Guterres, "Bu, BM Güvenlik Konseyi'ni bugünün dünyasına uyumlu bir şekilde reform etmek anlamına geliyor" diye konuştu.

"Ya reform ya kopuş"

Küresel finans mimarisinin de yeniden tasarlanması gerektiğine işaret eden Guterres, bunun ayın zamanda gelişmekte olan ülkelere de hizmet etmesi gerektiğinin altını çizdi.

Guterres, reformun bir "güç" meselesi olduğunun farkında olduğunu ve "hayallere kapılmadığını" söyledi.

Üye ülkeler arasında çıkar ve gündem çatışması bulunduğunu belirten Guterres, "Reformun alternatifi statüko değildir. Reformun alternatifi daha fazla bölünmedir. Ya reform ya da kopuş" mesajını verdi.



İran’da bir milletvekili İsrail'le savaş konusundaki açıklamaları nedeniyle mahkum edildi

TT

İran’da bir milletvekili İsrail'le savaş konusundaki açıklamaları nedeniyle mahkum edildi

İran’da bir milletvekili İsrail'le savaş konusundaki açıklamaları nedeniyle mahkum edildi

İran yargısı, Meclis Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komitesi üyesi Ebulfazl Zohravend'i, geçen haziran ayında İsrail ile 12 gün süren savaş hakkında basına yaptığı açıklamalar nedeniyle hapis cezasına çarptırdı.

Devrim Muhafızları'na bağlı Fars Haber Ajansı, milletvekilinin Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'nin şikayeti üzerine üç ay bir gün hapis cezasına çarptırıldığını bildirdi, ancak yetkililer kararın temyiz edilebileceğini açıkladı.

Mahkeme kararı uyarınca Zohravend, para cezası ödemesinin yanı sıra iki yıl boyunca basına röportaj vermesi veya makale yayınlamak dahil olmak üzere herhangi bir medya faaliyetinde bulunması yasaklandı.

Mahkeme, milletvekilinin açıklamalarının, milletvekillerine kovuşturma muafiyeti tanıyan parlamento görevlerinin kapsamına girmediğine hükmetti. Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgiye göre İran parlamentosunda milletvekillerinin davranışlarını bir disiplin komitesi denetlemekte.

Bu bağlamda, yargı organının medya platformu olan Mizan haber ajansı, bu milletvekili hakkında şikayette bulunulmasının ardından, milletvekillerinin davranışlarını denetleyen komiteye milletvekilinin açıklamaları hakkında soru sorulduğunu, ancak komitenin bu açıklamaların milletvekilinin parlamento görevleri kapsamında olmadığını teyit ettiğini bildirdi.

Ajans, “milletvekilinin çevrimiçi röportajda yaptığı açıklamaların halk arasında kafa karışıklığına yol açtığını ve vatandaşlar arasında endişe yarattığını” ifade etti.

Görsel kaldırıldı.
5 Ekim'de Ulusal Güvenlik Komitesi üyeleri ile Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi arasındaki son toplantıda, soldan ikinci (sarı yelekli), (Parlamento)

Milletvekili, aleyhindeki karara itiraz ederek, konuyu Parlamento'da açık oturumda gündeme getireceğini söyledi. “Anayasaya aykırı karara resmi itirazda bulunacağını” belirten milletvekili, “davanın basına sızdırılmasından” duyduğu memnuniyetsizliği dile getirdi. “Her milletvekili, iç ve dış politika konularında görüşünü ifade etme hakkına sahiptir” dedi.

“Hükümetin kötü yönetimi halkı, bu zor duruma düşürdü ve jüri benim lehime oy kullanmasına rağmen, hakim aleyhimde bu kararı verdi” ifadelerini kullandı.

Hamam gazetesi, bu kararın nedeninin, milletvekilinin yakın zamanda bir çevrimiçi röportajda yaptığı açıklamalar olduğunu bildirdi. Bu açıklamalarda, iç darbe hazırlıkları yapıldığı ve İran'daki devrimin (rejim) 14. hükümetin sona ermesiyle biteceği gibi bir dizi iddiada bulunmuştu. Ayrıca Netanyahu'nun rejimin tüm kademelerine sızmayı başardığını söylediğini de belirtti.

Son aylarda en aktif milletvekillerinden biri olan Zohravend, İsrail ile düşmanlıkların sona ermesini eleştirmiş ve ABD ile müzakerelerin yeniden başlamasına en şiddetle karşı çıkanlar arasında yer almıştır. Geçtiğimiz eylül ayında, bir dizi Rus MiG-29 savaş uçağının İran'a girdiğini ve Şiraz Hava Üssü'nde konuşlandırıldığını iddia ederek, "Sukhoi-35 savaş uçaklarının teslimatının kademeli olarak başlayacağını" belirtti. Ayrıca, Çin yapımı HQ-9 ve Rus yapımı S-400 hava savunma sistemlerinin "büyük ölçekli" olarak devreye alınacağını da açıkladı.

Zohravend, İran'ın eski İtalya ve Afganistan büyükelçisi olarak görev yapmış ve Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad döneminde Ulusal Güvenlik Konseyi eski Sekreteri Said Celili başkanlığındaki nükleer müzakere ekibinin bir üyesiydi.  


Hindistan-Afganistan yakınlaşması nedeniyle Pakistan gerginliği

Afgan güvenlik güçleri, Kandahar'daki sınır kapısının açılmasının ardından vatandaşlarının Spin Boldak eyaletine dönüşünü izliyor- 19 Ekim (EPA)
Afgan güvenlik güçleri, Kandahar'daki sınır kapısının açılmasının ardından vatandaşlarının Spin Boldak eyaletine dönüşünü izliyor- 19 Ekim (EPA)
TT

Hindistan-Afganistan yakınlaşması nedeniyle Pakistan gerginliği

Afgan güvenlik güçleri, Kandahar'daki sınır kapısının açılmasının ardından vatandaşlarının Spin Boldak eyaletine dönüşünü izliyor- 19 Ekim (EPA)
Afgan güvenlik güçleri, Kandahar'daki sınır kapısının açılmasının ardından vatandaşlarının Spin Boldak eyaletine dönüşünü izliyor- 19 Ekim (EPA)

Pakistan ve Afganistan arasındaki çatışmalar ekim ayında nadir görülen kanlı bir çatışmaya dönüşürken, İslamabad geleneksel rakibi Hindistan'ı çatışmayı körüklemekle suçladı. Fransız Haber Ajansı’nın (AFP) haberine göre Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Yeni Delhi'nin Afgan Taliban'ını "kışkırttığını" söylerken, Savunma Bakanı Khawaja Muhammed Asıf, Kabil hükümetini "Hindistan'ın vekili" olarak nitelendirdi.

Tarihi Anlaşmazlık

1947'de Hint Yarımadası'nın bölünmesinden bu yana, iki ülke birbirleriyle birkaç savaş yapmış ve birbirlerini, diğerini istikrarsızlaştırmak için silahlı grupları desteklemekle suçlamışlardır. Ancak son aylarda İslamabad, Hindistan'ın Taliban yönetimindeki Afganistan ile yakınlaşmasını dikkatle izlerken, Kabil ile ilişkileri keskin bir şekilde kötüleşti. Bu yakınlaşma, 9 Ekim'de Taliban hükümetinin dışişleri bakanı Amir Han Muttaki'nin Yeni Delhi'ye yaptığı ziyaretle doruğa ulaştı. Bu ziyaret, hareketin 2021'de iktidara dönmesinden bu yana üst düzey bir yetkilinin yaptığı ilk ziyaret oldu. Hindistan, BM yaptırımlarına tabi olan bakana kırmızı halı sererken, Kabil ve Pakistan sınırına yakın bir pazarda patlamalar meydana geldi.

Şarku'l Avsat'ın AFP'den aktardığına göre Afganistanlı uluslararası ilişkiler uzmanı Wahid Fakiri, Hindistan'ın Taliban'a yaptığı davetin iki komşu ülke arasındaki “mevcut gerilimi körüklediğini” göz önünde bulundurarak, bu yakınlaşmanın Pakistan'ı yanıt vermeye zorladığını söyledi. 9 Ekim'deki patlamaların sorumluluğunu resmi olarak kimse üstlenmemiş olsa da Taliban hükümeti İslamabad'ı “benzeri görülmemiş bir saldırı” gerçekleştirmekle suçladı ve karşı saldırı ile yanıt verdi. Çatışmalar, iki Güney Asya komşusu arasında yıllardır görülen en şiddetli dalga ile bir haftadan fazla süren topçu bombardımanı ve insansız hava aracı (İHA) saldırılarına yol açtı. İlk ateşkesin çökmesinin ardından, iki taraf 19 Ekim'de Doha'da ikinci bir ateşkes anlaşması imzaladı.

Artan Şiddet

Afganistan ve Pakistan eski müttefikler, ancak ABD güçlerinin çekilmesi ve Taliban'ın 2021'de iktidara dönmesinin ardından ilişkileri gerildi. İslamabad başlangıçta iyimserliğini dile getirirken, dönemin istihbarat şefi Tümgeneral Faiz Hamid "her şey yoluna girecek" dedi. Ancak kısa süre sonra Taliban'ı, Pakistan topraklarında giderek artan saldırılar düzenleyen militanları barındırmakla suçladı. Bu saldırıların çoğunun arkasında Pakistan Talibanı (TTP) bulunuyor ve genellikle güvenlik güçlerini hedef alıyor.

SAFR
Pakistan ve Afganistan savunma bakanları, 19 Ekim'de Doha'da ateşkes anlaşması imzaladı (Reuters)

Pakistanlı güvenlik kaynağı AFP’ye, sadece ekim ayında, Afganistan'dan geçen militanlar tarafından düzenlenen saldırılarda 100'den fazla Pakistan askeri ve polisinin öldürüldüğünü söyledi.

Son iki yılda şiddetin artması, İslamabad'ın Pakistan'daki ihlalleri körüklemekle suçladığı milyonlarca Afgan göçmen ve mülteciyi etkileyen toplu sınır dışı etme kampanyasına yol açtı. Pakistanlı eski diplomat Maleeha Lodhi, Taliban dışişleri bakanının Yeni Delhi ziyaretinin İslamabad'ı kızdırmış olabileceğini, ancak saldırıların nedeni olmadığını belirterek, “Pakistan'ın öfkesinin ana nedeni, Taliban'ın Pakistan Talibanı'nı dizginlemeyi reddetmesidir” değerlendirmesinde bulundu. Pakistan ordusu ayrıca Hindistan'ı Pakistan Talibanı'nı desteklemekle suçladı, ancak Hindistan Dışişleri Bakanlığı bunu yalanlayarak Pakistan'ın iç sorunlarının sorumluluğundan kaçmaya çalıştığını belirtti. Bakanlık, “Pakistan'ın iç başarısızlıklarını komşularına yüklemek uzun süredir uyguladığı bir yöntemdir” ifadesini kullandı.

Karmaşık dengeler  

Uluslararası Kriz Grubu analisti Praveen Donthi'ye göre İslam'ın, Başbakan Narendra Modi'nin savunduğu Hindu milliyetçiliğine aykırı olduğu yönündeki yaygın görüş nedeniyle, Yeni Delhi'nin Kabil ile yakınlaşması başlangıçta Hindistan içinde “haklı gösterilmesi zor” bir durumdu. Taliban dışişleri bakanının ilk basın toplantısına kadın gazetecilerin katılmaması geniş çapta eleştirilere yol açtı. Ancak Donthi'ye göre, 22 Nisan'da Pahalgam'da meydana gelen terör saldırısının ardından Muttaki'nin ülkesinin Hindistan ile “dayanışma” içinde olduğunu ifade etmesiyle Hindistan kamuoyunun görüşü değişti. Tartışmalı Keşmir bölgesinde meydana gelen saldırı, Yeni Delhi'nin İslamabad'ı saldırganları desteklemekle suçlamasının ardından iki nükleer güç arasında dört günlük bir savaşı tetikledi. Taliban'ın Hindistan ile dayanışma beyanı, Yeni Delhi'de bir miktar destek kazanmasına rağmen, özellikle ortak açıklamada bölgenin “Cammu ve Keşmir, Hindistan” olarak anılması ve Hindistan'ın bu bölge üzerindeki egemenliğinin tanınmasıyla Pakistan'ı daha da öfkelendirdi. Görüşmelerin sonunda Hindistan, Kabil'deki diplomatik misyonunu büyükelçiliğe yükselteceğini duyurdu. Bu adım, Taliban'ın şu ana kadar sadece Moskova'dan aldığı, resmi uluslararası tanınırlık hedefine doğru atılmış bir adım olarak değerlendiriliyor.

Analistlere göre Hindistan'ın tanıma kararı hala belirsizliğini korusa da Yeni Delhi ile ilişkilerin yeniden başlaması Taliban için önemli bir siyasi kazanım ve Hindistan, Pakistan ve Afganistan arasındaki karmaşık ilişkiler dengesinde dikkate değer bir değişim anlamına geliyor.


Grossi: İran'da kaybolan uranyum, nükleer tesislerinde kalmaya devam ediyor

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi ve yardımcısı Massimo Aparo, Mayıs 2024'te Tahran'dan dönüşlerinin ardından Viyana Havaalanı’nda düzenlenen basın toplantısında (AFP)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi ve yardımcısı Massimo Aparo, Mayıs 2024'te Tahran'dan dönüşlerinin ardından Viyana Havaalanı’nda düzenlenen basın toplantısında (AFP)
TT

Grossi: İran'da kaybolan uranyum, nükleer tesislerinde kalmaya devam ediyor

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi ve yardımcısı Massimo Aparo, Mayıs 2024'te Tahran'dan dönüşlerinin ardından Viyana Havaalanı’nda düzenlenen basın toplantısında (AFP)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi ve yardımcısı Massimo Aparo, Mayıs 2024'te Tahran'dan dönüşlerinin ardından Viyana Havaalanı’nda düzenlenen basın toplantısında (AFP)

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi, UAEA müfettişlerinin İran'ın ana nükleer tesislerinde büyük miktarda yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum sakladığını düşünmediklerini söyledi.

İsviçre gazetesi Neue Zürcher Zeitung ile yaptığı röportajda Grossi, İran'ın nükleer programı konusundaki anlaşmazlığa diplomatik bir çözüm bulunabileceğine dair iyimser olduğunu dile getirdi.

Grossi, UAEA’nın elindeki bilgilere göre uranyumun büyük ölçüde İsfahan ve Fordo'daki bilinen nükleer tesislerde ve bir miktarının da Natanz'da depolandığını söyledi. Grossi, küçük bir miktarın başka yerlerde depolanmış olabileceğini de belirtti.

İran, nükleer silah yapımında gerekli olan yüzde 90'a yakın, yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş 400 kilogramdan fazla uranyuma sahip.

Grossi, İsfahan, Fordo ve Natanz'daki nükleer tesislerin geçtiğimiz haziran ayında İsrail ve ABD'nin saldırıları sonucu ciddi şekilde hasar gördüğünü bildirdi.

UAEA müfettişlerinin, ‘İran'ın ulusal çıkarlarına uygun olduğunu gördüğü zaman’ bu tesislere girebileceklerini açıkladı.

UAEA'ya göre, İran uranyumu yüzde 60 oranında zenginleştiren tek nükleer silahsız ülke.

Geçtiğimiz temmuz ayında, İran'ın nükleer tesislerini hedef alan benzeri görülmemiş bir İsrail bombardımanı sonrasında 12 gün süren bir savaşın ardından Tahran, UAEA ile tüm iş birliğini askıya aldı. İran, İsrail'e roket ve insansız hava araçları (İHA) ateşleyerek yanıt verdi.

ABD de bu savaş sırasında İran'daki bazı nükleer tesislere saldırılar düzenledi.

Savaş, nisan ayında ABD ile İran arasında nükleer program konusunda başlayan dolaylı görüşmeleri sona erdirdi.

İran'ın nükleer programı ile ilgili anlaşma cumartesi günü resmi olarak sona erdi, ancak Birleşmiş Milletler'in (BM) Fransa, Birleşik Krallık ve Almanya'nın girişimiyle Tahran'a yaptırımları yeniden uygulamaya koymasının ardından eylül ayı sonlarından itibaren fiilen rafa kaldırılmıştı.

Üç Avrupa ülkesi, İran'ı UAEA ile iş birliği yapmamakla eleştiriyor ve ABD ile müzakerelerin yeniden başlamasını istiyor.

Müzakereler, Batılı güçlerin İran'ın nükleer silah geliştirme riskini sınırlamak için engellemek istediği İran topraklarında uranyum zenginleştirme sorunu gibi büyük engellerle karşılaştı. Tahran bu öneriyi reddediyor.

ABD Başkanı Donald Trump, geçen hafta İsrail parlamentosunda (Knesset) yaptığı konuşmada, Tahran hazır olduğunda Washington'un İran ile bir anlaşma imzalamaya hazır olduğunu söyledi.

Trump, “Siz hazır olduğunuzda biz de hazırız. Bu İran'ın alabileceği en iyi karar olacak ve gerçekleşecek. Dostluk ve iş birliği eli uzatıldı. Size söylüyorum, onlar (İran) bir anlaşma yapmak istiyor... Anlaşma yapabilirsek, bu harika olur” ifadelerini kullandı.

İran cumartesi günü, ‘anlaşmanın tüm hükümlerinin resmi olarak sona erdiğini’ dikkate alarak artık herhangi bir ‘kısıtlamaya’ bağlı olmadığını söylerken, aynı zamanda diplomasiye açık olduğunu da yineledi.

Anlaşma, ABD'nin 2018 yılında Başkan Donald Trump'ın ilk dönemindeki kararıyla anlaşmadan çekilmesinden ve İran'ın nükleer taahhütlerinin çoğundan kademeli olarak uzaklaşmaya başlamasından bu yana fiilen geçerliliğini yitirmişti.