Washington İran’ın İHA geliştirme programıyla ilgili olarak Kendi Kendine Yeterlilik Cihad Örgütü’ne yaptırım uyguladı

Tahran, Rusya'ya yardım etmekle suçlanıyor

Geçtiğimiz hafta Tahran’da düzenlenen yıllık askerî geçit töreninde sergilenen Şahed-136 model İran yapımı kamikaze insansız hava araçları (Tesnim)
Geçtiğimiz hafta Tahran’da düzenlenen yıllık askerî geçit töreninde sergilenen Şahed-136 model İran yapımı kamikaze insansız hava araçları (Tesnim)
TT

Washington İran’ın İHA geliştirme programıyla ilgili olarak Kendi Kendine Yeterlilik Cihad Örgütü’ne yaptırım uyguladı

Geçtiğimiz hafta Tahran’da düzenlenen yıllık askerî geçit töreninde sergilenen Şahed-136 model İran yapımı kamikaze insansız hava araçları (Tesnim)
Geçtiğimiz hafta Tahran’da düzenlenen yıllık askerî geçit töreninde sergilenen Şahed-136 model İran yapımı kamikaze insansız hava araçları (Tesnim)

ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi (OFAC) tarafından dün yapılan açıklamada, İran’ın insansız hava aracı (İHA) geliştirme programının önemli parçalarının satın alınmasına yardımcı olduğu öne sürülen İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı Kendi Kendine Yeterlilik Cihad Örgütü’ne yaptırım uygulandığı bildirildi. Ayrıca açıklamada Tahran, ‘Rusya’ya İHA sağlamak ve böylece Rusya’nın Ukrayna'yı işgaline katkıda bulunmakla’ suçlandı.

Yeni yaptırımların İran’ın kamikaze İHA geliştirme programı için hassas parçaların satın alınmasıyla ilgili olarak uygulandığı da belirtildi. Açıklamada, Kendi Kendine Yeterlilik Cihad Örgütü tarafından İran Şahed-136 model kamikaze İHA’larda kullanılan kritik bir bileşen olan servo motorların satın alınmasını, sevkiyatları ve finansal işlemleri kolaylaştırdığı belirtildi.

İran’ın, Ukrayna işgalini desteklemek için Rusya'ya Şahed-136 model kamikaze İHA’lar sağlamakla suçlandığı kaydedildi. Açıklamaya göre Kendi Kendine Yeterlilik Cihad Örgütü tarafından satın alınan servo motorlardan biri, geçtiğimiz günlerde Ukrayna'da düşürülen Rusya’ya ait bu İHA’lardan birinin enkazında bulundu.

zxsdf
ABD Hazine Bakanlığı binası (AFP)

Bu adım, bundan kısa bir süre önce İran’a uygulanan diğer yaptırımların sonuncusu olarak atıldı. İHA üretimine destek olan ve hassas parçalar sağlayan İran, Çin ve Türkiye’den 5 kuruluş ile 2 kişi yaptırım listesine eklendi.

ABD Hazine Bakanlığı Terörizm ve Mali İstihbarattan Sorumlu Hazine Müsteşarı Brian Nelson, İran yapımı İHA’ların, Ukraynalıları ve Ukrayna’nın kritik altyapısını hedef alan saldırılarda Rusya için önemli bir araç olmaya devam ettiğini söyledi.

Nelson, ABD’nin müttefikleri ve ortaklarıyla koordinasyon içinde, İran’ın Rusya'ya, Ortadoğu'daki vekillerine ve diğer istikrarsızlaştırıcı aktörlere İHA tedarik etmesine katkıda bulunanlardan hesap sormayı sürdüreceğini vurguladı.

OFAC, 2022 yılının eylül ayından bu yana İran'ın İHA geliştirme programına karşı 9 kez yaptırım uygulandığını duyurdu.

Açıklamada, son yaptırımların OFAC tarafından İran’ın Şahed-136 kamikaze İHA'sı da dahil olmak üzere Şahed serisi İHA çeşitlerini üreten DMO’ya bağlı Şahed Havacılık Sanayi Araştırma Merkezi için 15 Kasım 2022 tarihinde yayınlanan 13382 sayılı karar çerçevesinde uygulandığı belirtildi.

Yaptırım uygulanan şirketler arasında merkezi İran’da bulunan ve Hamid Reza Cangurbani tarafından yönetilen İran şirketi Pishgam Electronic Safeh (PESC) bulunuyor. Ayrıca PESC için değeri bir milyon doları aşan birçok motor siparişini gerçekleştiren Çin merkezli ve Fan Yang tarafından yönetilen Hong Kong şirketi Hongkong Himark Electron Model Limited de yer aldı. Açıklamada, şirketin Yemen'deki Husilere yüz bin doları aşan değere sahip servo motorlar sağladığı da belirtildi.

OFAC,  Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) bazı şirketleri de yaptırım listesine dahil etti. Yaptırımlar, PESC'nin yüzbinlerce dolarlık mali işlemler yapmasını kolaylaştırarak Türkiye'den servo motorlar satın almasını destekleyen, İran'ın ABD ve uluslararası mali sistemlere erişmesini sağlayan ‘finansal ve lojistik kolaylaştırıcılara’ uygulandı.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.