Amazon'un "fiyatları şişirmekle" suçlandığı davada yeni detaylar ortaya çıktı

Jeff Bezos yöneticilere yanıltıcı reklam kullanmaları için talimat vermiş

Amazon'un sahibi Jeff Bezos, 160,7 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en zengin üçüncü kişisi (AP)
Amazon'un sahibi Jeff Bezos, 160,7 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en zengin üçüncü kişisi (AP)
TT

Amazon'un "fiyatları şişirmekle" suçlandığı davada yeni detaylar ortaya çıktı

Amazon'un sahibi Jeff Bezos, 160,7 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en zengin üçüncü kişisi (AP)
Amazon'un sahibi Jeff Bezos, 160,7 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en zengin üçüncü kişisi (AP)

ABD'de Seattle Bölge Mahkemesi'nde Amazon.com'a karşı açılan "kartelleşmeyi engelleme" davasının dosyası kamuoyuna açıldı.

ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC) tarafından dava dosyasına sunulan belgede, Amazon'un kârlarını artırmak için "yasadışı stratejiler" kullandığı ve bu yolla satılan ürünlerin toplam fiyatının 1 milyar dolardan fazla artırıldığı ifade edildi.

FTC'nin Amazon'a karşı eylülde açtığı davayla ilgili birçok detay perşembe günü dosyanın kamuoyuna açık hale getirilmesiyle ortaya çıktı.

Komisyonun mahkemeye sunduğu belgelerde, Amazon'un gizli bir iç algoritma kullanarak belirli ürünlerde sürekli fiyat artışı yaptığı ve diğer çevrimiçi mağazaların da bu fiyat artışlarına uyum sağlayacağının tahmin edildiği belirtildi.

Belgelerde Amazon'un kullandığı gizli algoritmanın isminin "Project Nessie" olduğu bilgisi yer aldı.

FTC'nin mahkemeye sunduğu belgede, "Amazon, Project Nessie'yi Amerikalıların cebinden 1 milyar dolardan fazla para almak için kullandı" dendi.

İddiaya göre fiyatlama algoritmasını ilk kez 2010'da kullanan Amazon, diğer çevrimiçi mağazaların sitede yapılan fiyat artışlarını takip edip etmeyeceğini görmek istedi. Diğer mağazalar da Amazon'un ardından fiyatlarını yükseltince şirket ürünleri şişirilmiş fiyattan sattı ve bu yolla 1 milyar dolardan fazla ek kâr elde etti.

FTC, Amazon'un medya ve müşteri ilgisinden kaçınmak için satışların yoğun olduğu özel günlerde algoritmayı devre dışı bıraktığını öne sürerken, "Kamuoyunun ilgisi başka yere döndüğü zaman Amazon, Project Nessie'yi yeniden devreye aldı ve duraklama döneminin açığını kapatmak için daha geniş bir şekilde kullandı" dedi.

Yetkililerden bilgi saklamak için Amazon yöneticilerinin, Signal isimli mesajlaşma uygulamasında "kaybolan mesajlar" yoluyla iletişim kurduğu ve Haziran 2019'dan 2022 başlarına kadar olan şirket için yazışmaların da yok edildiği öne sürüldü.

Bezos'un talimatıyla "defolu ilanlar"

Federal Ticaret Komisyonu'nun Amazon'a açtığı davada ortaya çıkan en çarpıcı detaylardan biri de şirketin "defolu ilan" politikası izlemesi oldu.

Dava dosyasında yer alan iddiaya göre, Amazon'un sahibi Jeff Bezos şirket yöneticilerinden, reklam gelirlerini artırmak adına sitede daha fazla yanlış arama sonucuna izin vermelerini istedi.

Bir başka ifadeyle, Amazon kullanıcılarının önüne aradıkları ürünle ve arama yaptıkları kelimelerle ilgisiz reklam içerikleri sunuldu.

Dosyada şirket içinde bu içerikler için "kusurlu" ifadesinin kullanıldığı belirtilirken, "Sayın Bezos, yöneticilerine daha fazla kusurlu ilan kabul etmesini istedi. Bu yolla müşterilere sunulan hizmet kötüleşse de Amazon milyarlarca dolar daha fazla reklam geliri elde etti" dendi.

Amazon'dan yapılan açıklamada iddialar yalanlanırken, şirketin uzun süredir kararlı şekilde uyguladığı müşteri deneyimini artırma çabalarına bağlı olduğu belirtildi.

Independent Türkçe, Reuters, Washington Post



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.