İranlı eski yetkili İsveç mahkemesinin verdiği ömür boyu hapis cezasına itiraz edecek

İran, İsveç'in Tahran Maslahatgüzarını bakanlığa çağırdı

1988 infazlarına karışmakla suçlanan Hamid Nuri'nin 23 Kasım 2021'de Stockholm'deki duruşması sırasında çizilen bir resmi (Reuters)
1988 infazlarına karışmakla suçlanan Hamid Nuri'nin 23 Kasım 2021'de Stockholm'deki duruşması sırasında çizilen bir resmi (Reuters)
TT

İranlı eski yetkili İsveç mahkemesinin verdiği ömür boyu hapis cezasına itiraz edecek

1988 infazlarına karışmakla suçlanan Hamid Nuri'nin 23 Kasım 2021'de Stockholm'deki duruşması sırasında çizilen bir resmi (Reuters)
1988 infazlarına karışmakla suçlanan Hamid Nuri'nin 23 Kasım 2021'de Stockholm'deki duruşması sırasında çizilen bir resmi (Reuters)

İran'da siyasi tutukluların toplu infazında oynadığı rol nedeniyle, İsveç'te ömür boyu hapis cezasına çarptırılan eski bir İranlı yetkilinin avukatı, müvekkilinin mahkumiyetine Yüksek Mahkeme'de itiraz etmeyi planladığını söyledi.

İsveç’teki bir temyiz mahkemesi, İran eski yargı yetkilisi Hamid Nuri'nin cinayet ve uluslararası hukuka arşı ciddi suçlar işlemesi nedeniyle mahkumiyetini ve ömür boyu hapis cezasını bu hafta başında onadı.

Reuters, Hamid Nuri'nin avukatı Thomas Bodstrom’ın " Yüksek mahkeme önünde karara itiraz edeceğiz…Eğer onlarca yıl önce yönetici veya gardiyan olarak çalışan kişileri takip ediyor olsaydık, İsveç'e adım atmaları halinde ömür boyu hapis cezasına çarptırılma riskiyle karşı karşıya kalacak çok sayıda İranlı olurdu.” ifadelerine yer verdi.

Nuri, 1988 yılında İran'ın Kerec şehrindeki Gevherdeşt Hapishanesinde meydana gelen toplu idamlarla ilgili olarak şu ana kadar yargılanan tek kişi. İran, Humeyni’nin fetvasına dayanarak siyasi muhaliflerin yanı sıra, “ Halkın Mücahitleri Örgütü’nün cezaevinde bulunan diğer üyeleri hakkında da toplu idam kararı vermişti.

İnsan hakları grupları, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin de üyesi olduğunu iddia ettikleri "ölüm komiteleri"nin yayınladığı bir dizi karara göre en az 5.000 mahkumun idam edildiğini tahmin ediyor. İsveç yasaları mahkemelerin, İsveç vatandaşlarının ve diğer vatandaşların yurtdışında uluslararası hukuka karşı işlenen suçlardan dolayı yargılamasına izin veriyor.

Bodstrom, 2019 yılında İsveç'te tutuklanan müvekkilinin karardan hayal kırıklığına uğradığını belirterek, İsveç'in mahkeme sistemini şiddetle eleştirdiğini söyledi.

Temyiz mahkemesinin bu hafta verdiği karar, mahkeme dışında toplanan yüzlerce protestocu tarafından memnuniyetle karşılandı ancak İran ile İsveç arasında ciddi bir sürtüşmeye neden oldu.

İran mahkemesi çarşamba günü,  Avrupa Birliği için çalışan ve 2022 yılında ülkede tatildeyken tutuklanan bir İsveçlinin duruşmasına yeniden başladı. Johan Floderus, İsrail adına casusluk yapmak ve ölümle cezalandırılabilecek " yolsuzluk" suçlamalarıyla karşı karşıya. İsveç, Floderus’un  derhal serbest bırakılmasını talep ediyor ve gözaltının keyfi olduğunu söylüyor.

Tahran, çarşamba günü, İsveç mahkemesinin Nuri'ye verilen ömür boyu hapis cezasını onayan kararını protesto etmek amacıyla İsveç’in Tahran Maslahatgüzarı’nı dışişleri bakanlığına çağırdı.

Resmi IRNA haber ajansına göre  İran Dışişleri Bakanlığı İsveçli diplomata, ülkesinin mahkemelerinden birinin İran vatandaşı Hamid Nuri'ye karşı verdiği son karar nedeniyle protesto muhtırası verdi.

xg5g
İran yargısına bağlı Mizan Ajansı tarafından dağıtılan Flodderos davasından bir fotoğraf

Bakanlık web sitesinde yayımlanan bildiririnin arapça versiyonunda yer alan açıklamaya göre İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Nasır Kenani, “İsveç mahkemesinin bu olumsuz kararı vermesi, adil yargılama standartlarını dikkate almadan yapılmış bir karar olarak maalesef üzücüdür” dedi.

İran Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada "İslam Cumhuriyeti,Temyiz Mahkemesinin İran vatandaşı Sayın Hamid Nuri hakkındaki kararını temelde kabul edilemez buluyor ve şiddetle kınıyor." ifadeleri yer aldı.

İsveç mahkemesinin kararı, İran'daki İsveçli mahkumların, özellikle de 600 günden fazla tutuklu bulunan Avrupalı ​​diplomat Johan Floderus’un kaderini etkileyebilir.

İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Tahran'ın Nuri'nin serbest kalması için  ülkesinin tüm hukuki kapasitesi ve imkanlarını kullanarak, vatandaşlarının haklarına korumaya yönelik çabalarını sürdüreceğini vurguladı.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.