Savaştan iki yıl sonra... Rusya'nın zafere olan inancının ardındaki sebepler neler?

Savaş sırasında öldürülen Rus askerlerin anısına düzenlenen anıtın açılış töreninde Rus askerleri sıraya girdi (Reuters)
Savaş sırasında öldürülen Rus askerlerin anısına düzenlenen anıtın açılış töreninde Rus askerleri sıraya girdi (Reuters)
TT

Savaştan iki yıl sonra... Rusya'nın zafere olan inancının ardındaki sebepler neler?

Savaş sırasında öldürülen Rus askerlerin anısına düzenlenen anıtın açılış töreninde Rus askerleri sıraya girdi (Reuters)
Savaş sırasında öldürülen Rus askerlerin anısına düzenlenen anıtın açılış töreninde Rus askerleri sıraya girdi (Reuters)

Rusya iki yıl önce Ukrayna'yı işgal ettiğinde, ülkenin silahlı kuvvetlerinin şiddetli direnişi ve Batı'nın Kiev'e ezici desteği, Ukrayna ordusunun işgalci güçlerini geri püskürtebileceğine dair umutları artırdı.

Aradan geçen iki yılın ardından Ukrayna'nın zaferine dair umutlar giderek zayıflıyor.

Şu anda milyarlarca dolarlık ABD askeri yardımı onaylanmamış durumda. Çatışmaların şiddetlenmesi potansiyeli, savaş yorgunluğunun artması ve ABD başkanlık seçimleri öncesinde finansman açıkları var.

Savaş alanı ise Rus kuvvetlerinin ülkenin doğusundaki son kazanımları dışında, ön hatlar aylardır büyük ölçüde sabit kaldı.

FFOTO: Bir Rus askeri Avdiivka'da yıkılmış bir binanın yakınında duruyor (Reuters)
Bir Rus askeri Avdiivka'da yıkılmış bir binanın yakınında duruyor (Reuters)

Kiev, Rusya'yla en etkili şekilde savaşmak için doğru araçlara sahip olmadığı konusunda ısrar ediyor ve mühimmat ve personel sıkıntısı çeken ön saflardaki güçlerin moralinin düştüğüne dair bilgiler geliyor. İç siyasi sürtüşmeler ve General Valeriy Zalujni’nin görevden alınması da askeri stratejinin ilerleyişiyle ilgili endişeleri artırdı.

Düşünce kuruluşu Chatham House'un Rusya ve Avrasya Programı Başkanı James Nixey, "Bu yıl, kısmen Zalujni’nin görevden alınması ve Avdiivka'dan çekilme endişesi nedeniyle, çoğunlukla da Ukrayna için bu savaşta şu ana kadarki en zorlu yıl. Ayrıca Batı'nın yardımının düzeyi konusunda muazzam bir belirsizlik var” dedi.

Nixey ayrıca "Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump'a elinden gelen her şeyi yatırmıyor çünkü Kasım ayında yapılacak ABD seçimlerinin sonucu ne olursa olsun kazanabileceğine inanıyor. Yani Putin geçmişte de sıklıkla yaptığı gibi bu zayıflığı hissediyor ve kesinlikle haklı. Kendine olan güveninin haklı olup olmadığı henüz belli değil, ama en azından bu yaz, gelecek yıl bu zamanlar ve hatta bundan sonra elinde ne olduğunu aşağı yukarı biliyor ve Ukrayna aynı şeyi söyleyemez” dedi.

Rusya'nın güvenini artırmak

Rusya, savaş üçüncü yılına girerken kesinlikle motive görünüyor; son ilerlemeler (geçen hafta Avdiivka'nın ele geçirilmesi dokuz aydaki en önemli zaferdi, ardından bu hafta daha küçük toprak kazanımları geldi) ve ülke içindeki siyasi muhaliflerin ortadan kaldırılması Kremlin’e olan güveni artırdı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in seçimleri kazanmasının beklendiğini söylemeye gerek yok, özellikle de çoğu muhalifin sürgünde yaşadığı, siyasetten men edildiği ve hapsedildiği ve hatta öldürüldüğü göz önünde bulundurulursa.

FOTO: Donetsk bölgesinde Rus güçleriyle en ağır çatışmaların yaşandığı Bakhmut'taki bir binadan duman yükseliyor (AP)
Donetsk bölgesinde Rus güçleriyle en ağır çatışmaların yaşandığı Bakhmut'taki bir binadan duman yükseliyor (AP)

Savaşın kaderi tahmin edilemez olsa da siyasi analistler, Rusya'nın savaşta ne olacağına dair birçok kartın elinde olduğuna dikkati çekiyor.

ABD'nin eski NATO büyükelçisi ve Ukrayna'nın özel elçisi Kurt Volker, CNBC'ye bölgesel yetkililer ve liderlerle yaptığı görüşmelerde ‘özellikle Batı ve ABD hakkında çok fazla endişe’ olduğunu tespit ettiğini söyledi.

Volker, "Ukrayna'ya bizim sağladığımız ve hâlâ ihtiyaç duydukları düzeyde askeri ve ekonomik desteği sağlayacak mıyız? Bu olmadan, Rusya'nın daha fazla kaynağa sahip olacağından, cepheye baskı yapmaya devam edeceğinden, insansız hava araçları ve füzeler satın almaya ve bunları Ukrayna şehirlerine ateşlemeye devam edeceğinden ve dolayısıyla bu savaşın olduğu gibi devam edeceğinden endişeleniyorlar” dedi.

Rusya kazanımları sayıyor

2022 baharında Ukrayna'daki savaşın ilk aylarında, Rus askeri stratejisi ve taktikleri sıklıkla eleştirildi ve alay konusu oldu; özellikle de Rus kuvvetleri, başkent Kiev'e ulaşmaya yönelik başarısız bir girişimin ardından kuzey cephesinde hızla geri çekilmek zorunda kaldığında.

FOTO: Rus askerleri Ukrayna'nın Avdiivka kentinde tahrip olmuş bir arabanın yanındaki enkazın üzerinde yürüyor (Reuters)
Rus askerleri Ukrayna'nın Avdiivka kentinde tahrip olmuş bir arabanın yanındaki enkazın üzerinde yürüyor (Reuters)

O zamanlar Rus kuvvetleri yaygın olarak yetersiz donanıma sahip, yetersiz eğitimli ve düzensiz görülüyordu; ancak savunma analistleri, Rus ordusunun uyum sağladığını ve geçen yıl daha organize, koordineli ve tepkisel bir silahlı gücün ortaya çıktığını kaydetti.

CNBC’nin haberine göre, artık kimse Rusya'nın askeri taktikleriyle alay etmiyor; askerler geçen yaz Ukrayna'nın karşı saldırısını engelleyen son derece güçlendirilmiş savunma pozisyonlarında saklanıyor veya çoğunlukla doğu Ukrayna'da operasyonlar yürütüyor.

Ordu, aylarca süren şiddetli çatışmaların ardından Donetsk'te Avdiivka'nın ele geçirilmesiyle cesaretlendi. Putin bunu ‘mutlak bir başarı’ olarak nitelendirdi ve ‘bunun üzerine yeni eklemeler yapılması gerektiğini’ söyledi.

Analistler, 15 ve 17 Mart'ta yapılması planlanan seçimler öncesinde zaferin Putin için uygun bir anda geldiğini ve Rusya'nın "Ukrayna’da panik yaratma ve Ukrayna'nın moralini zayıflatma" amacında olduğunu söylüyor.

FOTO. Ukraynalı askerler, Ukrayna'nın güneyindeki Odessa kenti yakınlarında bir Alman uçaksavar silahı kullanıyor (EPA)
Ukraynalı askerler, Ukrayna'nın güneyindeki Odessa kenti yakınlarında bir Alman uçaksavar silahı kullanıyor (EPA)

Rusya, Ukrayna'nın tahminlerine göre Avdiivka için uzun süren savaşta 47 bin kadar Rus askerinin ölmüş olabileceğini ne doğruladı ne de yalanladı. ABD'li yetkililerin geçtiğimiz Ağustos ayında yaptığı açıklamaya göre, doğru ve güncel rakamlar elde etmek mümkün olmasa da, savaşta her iki tarafta ölen veya yaralanan toplam asker sayısının 500 bin civarında olduğu belirtildi.

Analistler, Moskova için önemli olanın, Avdiyivka'nın zaferinin seçimden önce Rus halkına nasıl görüneceği ve bunun Batı'ya nasıl bir sinyal vereceği olduğuna dikkati çekiyor; Yani Rusya uzun vadeli bir savaş halindedir ve ne pahasına olursa olsun Ukrayna'da hedeflerine ulaşmaya kararlıdır.

Askere alım

Şu anda Rusya, Ukrayna topraklarının neredeyse beşte birini işgal ediyor ve yüz binlerce erkeği istediği zaman savaşmak için seferber etme yeteneğini gösteriyor.

Volker bu konuda, “Putin iktidarda olduğu sürece savaşın devam edeceğine inanıyorum çünkü ne kadar Rus öldüğü umurunda değil ve ön saflarda dalga dalga asker bırakmaya devam edecek” dedi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin (AP)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin (AP)

Ukrayna ordusu 500 bin ek askerin seferber edilmesi çağrısında bulundu ancak Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy endişesini dile getirerek konuyu ‘hassas’ olarak nitelendirdi. Avrupa Politika Analizi Merkezi'nden analist David Kirichenko'ya göre seferberlik, artık kaçınılması mümkün olmayan ‘hükümet ile ordu arasında önemli bir konu’ haline geldi.

"Ukrayna'nın daha fazla insanı harekete geçirmekten başka seçeneği olmadığı açık” diyen Kirichenko, 23 aydır mücadele veren kadın ve erkeklerin ciddi yorgunluk ve ağır kayıplar yaşadığına dikkati çekti.

Kirichenko, “Seferberlik konusundaki anlaşmazlık, ABD askeri yardımının çoğunun tükenmeye yaklaştığı ve Kongre'nin henüz yeni bir yardım paketini geçirmediği bir dönemde yaşanıyor... Ukrayna, askeri operasyonlarının çoğunu geçici olarak durdurmak zorunda kaldı. Silah eksikliğinden dolayı cephedeki durum zor görünüyor. En azından şimdilik, çatışmalar büyük ölçüde yıpratıcı ve bu da Rusya'nın avantajına. Ancak Ukrayna'nın direnişini sonlandıracağına dair bir belirti yok” dedi.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.