Gambiyalı İbrahim Sar, yaklaşık bir yıl önce geçici bir iş istasyonu olarak Moritanya’nın başkenti Nuakşot’a geldi ve Avrupa’ya göç etmek için yeterli parayı biriktirmek için çalışıyor.
İbrahim, Nuakşot’un merkezindeki büyük bir meydanda araba yıkama ve cilalama işinde çalışıyor. İşteki bir günü, sabahın erken saatlerinde başlayıp gün batımına kadar devam ediyor. İbrahim bu şekilde çalışarak Avrupa’ya yapılacak yasadışı bir göç gezisini karşılayacak meblağa ulaşmayı hedefliyor.
Büyükelçilikler bölgesinde bulunan bu meydan, büyük bir araba yıkama ve tamir atölyesine dönüştürülmüş ve burada çalışan insanların çoğunu Afrika'nın farklı ülkelerinden gelen göçmenler oluşturuyor. Binlerce Afrikalı da Moritanya’da para toplamak ve bu göç gezilerini finanse etmek için el işçiliğiyle çalışıyor. İbrahim, Gambiya’daki zorlu ekonomik koşullar, yüksek yoksulluk oranları ve ‘orada her gün maruz kaldıkları sosyal adaletsizlik’ nedeniyle Gambiya’dan göç ettiğinden bu yana biraz para kazanmak için sıcak güneşin altında uzun saatler geçirdiğini söylüyor.
Geçici istasyon
Ülkede güvenlik durumunun kötüleşmesi üzerine 2022 sonlarında Mali’den göç eden Mamadou Saw, Moritanyalı kadınların geleneksel kıyafetlerin satışında çalışıyor.
Güvenlik ve daha iyi bir yaşam için ailesiyle birlikte Moritanya’ya kaçan adam “Satın alabileceğiniz parlak renkli battaniyeler. Fiyat değişmiyor” diye bağırıyor. Avrupa’ya göç etmeye yetecek kadar para biriktirmek için geçici bir durak olarak burada yaşayan Mamadou, Arap Dünyası Haber Ajansı’na verdiği röportajda “Hayatımı burada geçirmek istemiyorum. Avrupa’da kendim ve ailem için daha iyi bir gelecek inşa etmek istiyorum. Daha iyi bir işte çalışmayı, kendimi daha iyi gerçekleştirebileceğim bir ülkede yaşamayı hayal ediyorum” dedi. Ticarette çalışması hakkında “Çok para kazandırıyor, Avrupa’ya göç etme hayalini imkansız olmaktan çıkararak mümkün hale getiriyor. Moritanya’da ticaret yapmak, Avrupa’da daha iyi bir gelecek inşa etmek için gerekli parayı güvence altına almasına olanak tanıyor” dedi. Sıhhi tesisat alanında çalışan Liberya vatandaşı Sanghana ise, Moritanya’nın kendisi için ‘sadece bir geçiş yeri’ olduğunu ve burada en büyük hayali olan ‘Avrupa’ya göç etmek ve orada onurlu bir şekilde yaşamak’ için hazırlandığını söylüyor.
Daha az kaynakla kâr
İbrahim Sar, günde yaklaşık 16 bin Moritanya Ugiyası (yaklaşık 45 ABD doları) civarında makul bir kâr elde ediyor ve bunun yarısından fazlasını Avrupa’ya doğru göç yolculuğu için biriktiriyor. Sanghana ise sıhhi tesisat alanında çalışmayı seçti zira büyük mali kaynaklara ihtiyaç duymuyor ve aynı zamanda Moritanya’da kalmasına ve Avrupa’ya gelecekteki seyahatini planlamasına yardımcı olacak iyi miktarda para sağlıyor. Sanghana, “Daha iyi bir yaşam ve yeni fırsatlar hayali beni burada daha çok çalışmaya itiyor. Yaptığım sıkı çalışma ve tasarrufların bu hayalimi yakın zamanda gerçeğe dönüştüreceğine inanıyorum” dedi.
Moritanya’da yaşayan Afrikalılar, Avrupa’ya açılan kapı olan İspanya’daki Kanarya Adaları’na ulaşmak için en düşük güvenlik standartlarına bile sahip olmayan, harap olmuş tekneleri kullanıyor. Avrupa Birliği sınır kurumu Frontex’e göre, Batı Afrika’dan yasadışı göç Ocak ayında yıllık orana bakıldığında on kattan fazla arttı. Geçtiğimiz ay İspanya’ya teknelerle 7 binden fazla göçmen geldi ve bunların yüzde 83’ü Moritanya kıyılarındandı.
Göçmenlerin korkuları
Moritanya kıyılarından İspanya’ya gelen göçmenlerin sayısındaki istikrarlı artışla birlikte, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen 8 Şubat’ta Nuakşot’u ziyaret etti. Sanchez ve Leyen yaptıkları açıklamada, “Yasadışı göçle mücadele alanında Moritanya ile ortaklık kurduğumuzu duyuruyoruz” dedi.
Avrupa Birliği, İspanyol Kanarya Adaları’na göçmen akışını azaltma çabalarını desteklemek amacıyla Moritanya’ya 210 milyon avro tutarında yardım sağlama sözü verdi. Bu nedenle Gambiyalı İbrahim Sar, Moritanya’nın kıyılarındaki gözetimini iki katına çıkaracağından ve yasa dışı göç uçuşları gerçekleştiren kaçakçılık ağlarını ortadan kaldıracağından endişelendiğini belirtti. İbrahim bu bağlamda “Avrupalıların, kendilerine yönelik yasadışı göçle mücadele çabalarını iki katına çıkarması için Moritanya hükümetine baskı yapmaya başladığını duydum ve bu, göçle ilgili oluşturduğum programı baltalayabilir” ifadelerini kullandı.
Gineli Jakana Bob ise Avrupa’ya göç etme planlarını iptal etti ve bunun yerine ABD’ye yönelik bir göçmenlik yolculuğuna hazırlamaya başladı. Avrupa seyahatinin ‘garanti edilmediğini ve risklerinin yüksek olduğunu ve Moritanya’nın bununla mücadele etmek için Avrupa Birliği ile ortaklık yapması nedeniyle ABD seçeneğinin onun için en güvenli seçenek olduğunu’ söyledi. Geçtiğimiz hafta göç alanında imzalanan iş birliği gündeminin görüşülmesi için Moritanya hükümeti ile Avrupa Birliği arasındaki ön müzakereler başkent Nuakşot’ta başladı.
İçişleri Bakanlığı Genel Sekreteri Muhammed Mahfuz İbrahim Ahmed, Avrupa tarafının taahhütlerinin arasında “Moritanya vatandaşları Avrupa’ya yasal göç alanında en iyi ayrıcalıklardan yararlanması, iki taraf arasındaki stratejik ortaklık güvenlik, gençlerin rehabilitasyonu, gelişimi ve dayanıklılık konularını içerdiğini’ belirtti.
Yerel basına yaptığı açıklamalarda, iki tarafın bu ortaklığın ‘ortak yük ve sorumlulukların adil ve eşitlikçi bir şekilde, her bir tarafın maruz kaldığı riskler ve karşılaştığı zorluklarla orantılı olarak’ paylaşılmasına katkıda bulunacağını umduğunu da sözlerine ekledi. Moritanya’nın, Avrupa’da olduğu gibi aslında bir varış ülkesi ve yasadışı göçmenler için bir kaynak ülke olmasa da, coğrafi konumu nedeniyle öncelikli olarak bir geçiş ülkesi olmasına rağmen yüksek faturayı ödediğini belirtti.
Moritanya, yasadışı göç sorunuyla mücadele etmeyi, mültecilerin kararlılığını güçlendirmeyi ve onları topluma entegre etmeyi amaçlayan bir acil durum planı hazırlamıştı. Ülke, insani yardım ve kalkınma müdahalesi alanında devlete büyük zorluk oluşturan Mali’den gelen 150 bin mülteciye ev sahipliği yapıyor. Hükümetin hazırladığı çok boyutlu plan, yeni gelenlerin korumadan yararlanmasını sağlamayı, en savunmasız grupların yardıma erişimini sağlamayı ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarını da dikkate almayı içeriyor.
Filistinli aktivist Mahmud Halil, ABD'nin New York şehrindeki evinde, 2 Temmuz 2025 (Reuters)