BM Raportörü Rajagopal, Gazze'de yaşananların "soykırıma dönüştüğünü" belirtti

"Ne yazık ki bazı rutin savaş hukuku ihlallerinin işlendiği silahlı çatışma olarak başlayan olayın giderek insanlığa karşı suçlar ve şimdi de soykırım eylemlerine dönüştüğüne şüphe yok"

Fotoğraf: Muhammet İkbal Arslan/AA
Fotoğraf: Muhammet İkbal Arslan/AA
TT

BM Raportörü Rajagopal, Gazze'de yaşananların "soykırıma dönüştüğünü" belirtti

Fotoğraf: Muhammet İkbal Arslan/AA
Fotoğraf: Muhammet İkbal Arslan/AA

Birleşmiş Milletler (BM) Konut Hakkı Özel Raportörü Balakrishnan Rajagopal, İsrail'in yoğun saldırıları altındaki Gazze'de yıkımın emsalsiz olduğunu ve burada yaşananların soykırım eylemlerine dönüştüğünü belirtti.

BM İnsan Hakları Konseyinin 55. oturumuna katılmak üzere Cenevre'de bulunan Rajagopal, Gazze'de yaşanan yıkım ve İsrail'in Filistin halkı üzerindeki uygulamalarına ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Rajagopal, Uluslararası Adalet Divanının (UAD) 26 Ocak'ta İsrail'e yönelik aldığı ihtiyati tedbir kararlarının ardından İsrail'in yaptıklarını "her anlamda düzene karşı gelmek" olarak niteleyerek, UAD'nin, İsrail'in özellikle soykırım suçu teşkil edebilecek eylemlerde bulunmamasına hükmettiğini söyledi.

"İsrail bunu (UAD'nin emirlerine uymak) yapmaktan çok uzak. Daha fazla öldürme, yıkım ve özellikle uluslararası hukukun ihlali anlamına gelen, belirli hedefleri olan saldırılar gerçekleştiriyor." diyen Rajagopal, diğer BM özel raportörleriyle ortak, İsrail'in yaptıklarının "soykırım anlamına geldiğini" belirten açıklamalar yaptıklarının altını çizdi.

Bu sonuca varmalarının kolay olmadığını da vurgulayan Rajagopal, Ekim 2023'te yaptıkları açıklamada "soykırım riskinin var olduğunu" söylediklerini anımsattı.

Rajagopal, ilerleyen aylarda İsrail'in neden olduğu ölüm ve yıkımın yanı sıra yetkililerden gelen açıklamaların, İsrail'in niyetini açıkça ortaya koyduğunu dile getirdi.

BM Raportörü Rajagopal, "Ne yazık ki bazı rutin savaş hukuku ihlallerinin işlendiği silahlı çatışma olarak başlayan olayın giderek insanlığa karşı suçlar ve şimdi de soykırım eylemlerine dönüştüğüne şüphe yok." değerlendirmesinde bulundu.

Gazze'deki yıkımın, yakın zamandaki diğer çatışmalarla kıyaslandığında "emsalsiz" olduğunu vurgulayan Rajagopal, buna Suriye'nin Halep, Ukrayna'nın Mariupol ve tarihteki diğer örneklerde yıkılan şehirlerin de dahil olduğunun altını çizdi.

- "Tüm sivil altyapı yok edildi"

Rajagopal, "Gazze genelindeki evlerin yüzde 70'inden fazlası, Gazze'nin kuzeyindekilerin ise 80'inden fazlası imha edildi. Tüm sivil altyapı yok edildi." dedi.

Okul, hastane ve yollar dahil tüm altyapının yeniden inşasının çok büyük bir bedeli ve zahmeti olacağına işaret eden Rajagopal, bunun için milyarlarca dolar kaynağın harcanması gerektiğini kaydetti.

Rajagopal, "Yeniden inşa sürecinin başlaması için barışçıl bir siyasi atmosfer olması gerekiyor. Bu olmadan yeniden inşa mümkün olmayacak. Ateşkesin ardından kalıcı barışa geçiş tesis edilmedikçe böyle bir durumun hakim olmasını bekleyemeyiz." diye konuştu.

Geçen haftadan bu yana ülkelerin Gazze'ye yönelik havadan yardım indirmesini de değerlendiren Rajagopal, "İnsani yardım kuruluşları ve sahada BM tarafından yönlendirilen diğer yardım kuruluşlarından edindiğim bilgiye göre, bu yardımlar çok az ve etkisiz. Bunlar, Gazze halkının gerçek ihtiyaçlarını karşılamaya yetmiyor." ifadesini kullandı.

Rajagopal, Gazze'ye gerekli yardımların ulaştırılmamasını "insanlığın ciddi başarısızlığı" olarak niteledi.



Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
TT

Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)

Kritik öneme sahip Maya kenti Caracol'un ilk hükümdarı olduğu düşünülen birine ait mezar keşfedildi. Mezarda bulunan eserler dönemin büyük kentleri arasındaki ilişkiye ışık tutuyor.

Maya dünyasının en büyük ve en önemli şehirlerinden Caracol'un nüfusunun zirve döneminde 100 bine ulaştığı tahmin ediliyor. Ancak diğer pek çok Maya şehrinde olduğu gibi, bilinmeyen nedenlerle MS 900 civarında çöküşe geçti.

Kalıntıları Belize'de yer alan antik kentin harabelerindeki kazılar en az 40 yıldır sürüyor. Fakat bugüne kadar yapılan çalışmalarda hiçbir kraliyet üyesine ait mezara rastlanmamıştı. 

Kazılara liderlik eden Houston Üniversitesi arkeologları Diane ve Arlen Chase, etkileyici bir keşifle bu durumu değiştirdi. 

İlk kez Caracol'da bir kraliyet mezarı ortaya çıkaran ekip, bunun kentin bilinen ilk hükümdarına ait olduğunu düşünüyor.

Houston Üniversitesi'nden yapılan açıklamaya göre Te K'ab Chaak adlı kralın mezarı yaklaşık MS 350'ye tarihlendi. Araştırmacılar tahta 331'de çıkan Te K'ab Chaak'ın hanedanının en az 460 yıl varlığını sürdürdüğünü söylüyor.

Field Museum'dan arkeolog Gary Feinman, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Çok erken bir döneme ait hükümdar buldular, ki bu çok önemli ve bir hanedanın kurucusu olduğu iddia ediliyor" diyerek ekliyor: 

Bu büyük bir bulgu.

Araştırmacılar mezarda bulunan kalıntılara dayanarak Te K'ab Chaak'ın 1,7 metre boyunda ve öldüğünde dişi olmayan yaşlı bir adam olduğunu tespit etti.

Chase çifti kalıntılarla birlikte gömülen seramik kapların tarzından mezarın son derece eski olduğu sonucuna vardı. Kırmızı zincifre mineraliyse, çok yüksek statüye sahip birine ait olduğunu anlamına geliyordu.

Arlen Chase "Eşyalar zincifreyle kaplanmışsa kraliyet ailesinin en üst seviyedeki kişileri sözkonusu demektir" diye açıklıyor.

Ekip mezarda yeşim taşından yapılmış üç set kulak süsü de buldu. Maya elitlerinin kullandığı bu değerli eşyalara pek sık rastlanmıyor. 

ghyjudcfv
Çömlek kaplar üzerinde daha önce görülmeyen tasvirler bulundu (Houston Üniversitesi)

Ayrıca mozaik bir ölüm maskesi de keşfeden araştırmacılar bunun çok daha nadir olduğunu belirtiyor. Chase çifti daha önce sadece bir adet ölüm maskesi bulmuştu.

Arkeologlar mezarda gördükleri çömleklerin de etkileyici olduğunu ifade ediyor. Bu kaplarda Mayaların ticaret tanrısı, bir sinek kuşu ve mızrak tutan bir hükümdarla ona adak adayan kişiler resmedilmişti. Bazılarında maymun, baykuş ve nasua gibi hayvanlar tasvir edilmişti. 

Arlen Chase bazı tasarımlar için "Bunları daha önce hiç görmemiştik" diyor.

Araştırmacılar mezardaki bazı eserlerin, yine MS 350'lere tarihlenen diğer iki Caracol mezarındakilere çok benzediğini söylüyor. Bunlar arasında Meksika'nın orta kesiminden gelen yeşil obsidyen bıçaklar ve mızrak fırlatmak için kullanılan bir alet de vardı. 

Ekip bu aletlerin genellikle Caracol'un 1200 kilometre uzağındaki Teotihuacán kentiyle ilişkilendirildiğini belirtiyor. 

Chase çiftine göre bu durum iki kent arasındaki büyük mesafelere rağmen erken Maya halkının, Orta Meksika topluluklarıyla sanılandan onlarca yıl önce ilişki kurduğuna işaret ediyor. Te K'ab Chak zamanında Teotihuacán'dan Caracol'a yürümek muhtemelen en az 150 gün sürüyordu.

İkili, ellerindeki bulgulara dayanarak kentler arasında ticari ve diplomatik ilişkiler kurulduğunu düşünüyor. Öte yandan bazı uzmanlar net çıkarımlar yapmadan önce daha net kanıtlara ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.

Independent Türkçe, Live Science, New York Times, Smithsonian Magazine, Houston Üniversitesi