Reuters'in haberine göre Sudanlı üst düzey bir askeri kaynak, Sudan'daki iç savaşın üzerinden bir yıl geçtikten sonra ‘Sudan ordusu tarafından geliştirilen’ İran yapımı silahlı insansız hava araçlarının (SİHA) çatışmanın gidişatını değiştirmeye, Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) ilerleyişini durdurmaya ve başkent çevresindeki toprakları geri almaya yardımcı olduğunu söyledi.
Askeri kaynak gibi bilgilerin hassasiyeti nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemeyen bölgedeki altı İranlı kaynak, yetkili ve diplomat Reuters'e Sudan ordusunun son birkaç ay içinde İran yapımı insansız hava araçları (İHA) edindiğini söyledi. Pek çok Hartum sakini, Sudan ordusunun savaşın ilk aylarında füze bataryaları ve savaş uçaklarıyla birlikte bazı eski İHA’lar kullandığını, ancak Hartum ve diğer şehirlerdeki yoğun nüfuslu mahallelerde konuşlanmış HDK savaşçılarını ortadan kaldırmada çok az başarı elde ettiğini söyledi.
Bölge sakinlerinden beş tanık, çatışmaların dokuzuncu ayı olan Ocak ayında, Hartum'un kuzeyindeki Vadi Seyidna Hava Üssü’nden daha etkili İHA’ların kullanılmaya başlandığını bildirdi. Bölge sakinleri İHA’ların HDK hareketlerini izlediğini, HDK mevzilerini hedef aldığını ve başkent Hartum'u da içine alan Nil Nehri kıyısındaki üç şehirden biri olan Omdurman'daki topçu saldırılarının yerini belirlediğini söyledi.
Omdurman'ın es-Sevra mahallesi sakinlerinden 59 yaşındaki Muhammed Osman, “Geçtiğimiz haftalarda ordu askeri operasyonlarda hassas İHA’lar kullandı. Bu da HDK'yi birçok bölgeden kaçmaya zorladı ve ordunun Eski Omdurman'da hava kuvvetlerinin koruması altında kuvvetlerini konuşlandırmasına olanak sağladı” dedi.
Daha önce ordunun Omdurman ve diğer bölgelere İran'a ait İHA’lar konuşlandırmasının boyutu ve şekli konusunda herhangi bir rapor yayınlanmamıştı. Yalnızca Bloomberg ve Sudanlı bazı medya kuruluşları İran'a ait İHA’ların ülkede bulunduğunu bildirmişti.
Sudan ordusu yalanladı
Sudan ordusundan üst düzey bir kaynak, İran yapımı İHA’ların doğrudan Tahran'dan geldiğini yalanladı ve nasıl satın alındıklarını ya da ordunun kaç uçak edindiğini söylemekten kaçındı. Reuters, ayrıntıları bağımsız olarak doğrulayamadığını bildirdi. Kaynak, Sudan ve İran arasındaki diplomatik iş birliğinin geçen yıl yeniden tesis edilmesine rağmen, resmi askeri iş birliğinin halen beklemede olduğunu ifade etti.
Geçtiğimiz yıl İran'ı ziyaret eden Sudan Dışişleri Bakan Vekili Ali es-Sadık, İran İHA’larıyla ilgili bir soru üzerine Reuters'e “Sudan, İran'dan herhangi bir silah almamıştır” dedi. Ne ordunun medya departmanı ne de İran Dışişleri Bakanlığı Reuters’ın yorum taleplerine yanıt vermedi.
HDK, Omdurman'da gerileme yaşadığını kabul etti. HDK medya ofisi, topladığı istihbarata dayanarak ordunun İran'dan İHA ve çeşitli silahlar aldığını bildirdi. Buna ilişkin kanıt sunma taleplerineyse yanıt vermedi. İranlı ve bölgesel kaynaklar, Tahran'ın Sudan ordusuna verdiği desteğin amacının stratejik konuma sahip bu ülkeyle bağları güçlendirmek olduğunu söylüyor.
Kızıldeniz kıyısında yer alan Sudan, Ortadoğu'da savaş sürerken İran da dahil olmak üzere küresel güçler arasındaki rekabetin ortasında önemli bir konumda bulunuyor. Kızıldeniz'in diğer tarafında, Yemen'deki Husiler Gazze Şeridi'ndeki Hamas'ı desteklemek için saldırılar düzenliyor. Adının açıklanmasını istemeyen Batılı bir diplomat “İran bunun karşılığında ne alıyor? Artık Kızıldeniz ve Afrika tarafında bir sıçrama tahtasına sahipler” dedi.
Sahadaki son kazanımlar, Sudan'ın başkentinde çatışmaların başladığı Nisan ayından bu yana ordunun elde ettiği en büyük kazanımlar olarak değerlendiriliyor.
Sudan Ordusu Komutanı Korgeneral Abdulfettah el-Burhan ve HDK Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) arasındaki savaş milyonlarca kişiyi açlığa sürükledi, dünyanın en büyük yerinden edilme krizini yarattı ve batı Sudan'ın Darfur bölgesinde etnik temelli cinayet ve cinsel şiddet dalgalarını tetikledi.
Birleşmiş Milletler (BM) uzmanları, HDK'nin savaş çabalarının Çad, Libya ve Güney Sudan gibi komşu Afrika ülkeleri tarafından desteklendiğini söylüyor. Şarku’l Avsat’a konuşan iki görgü tanığı, ordunun Omdurman'daki başarısının, Şubat ayından itibaren Hartum'un kuzeyindeki Bahri'de İHA’lar, topçu ve kara kuvvetleri kullanarak benzer saldırıları sürdürmesine ve el-Cili (el-Jeili) petrol rafinerisini kontrol altına almaya çalışmasına olanak sağladığını söyledi.
Sudan ordusu, son dönemde elde ettiği kazanımların kontrol ettiği bölgelerde binlerce gönüllü toplamasına da yardımcı olduğunu bildirdi. Gönüllü olarak askere alımlar altı aydan uzun bir süredir devam ediyor ve Aralık ayından bu yana hızlandı.
İran'dan uçuşlar
Eski Devlet Başkanı Ömer el-Beşir döneminde Sudan ile İran arasında yakın iş birliği vardı. Ancak el-Beşir, otuz yıllık iktidarının sonunda yoğun baskılar sonucunda Tahran'ı terk etti. Eski bir Sudan istihbarat servisi generali olan Emin Meczub, Sudan'ın daha önce İran'ın yardımıyla silah ürettiğini ve savaş sırasında daha etkili olmaları için zaten sahip olduğu İHA’ları güçlendirdiğini söyledi. Meczub, son zamanlarda çatışmalarda kullanılan İHA’ların menşei hakkında ise özel bir yorum yapmadı.
İran rejimine yakın bölgesel bir kaynak, İran havayolu şirketi Fars Air Qeshm’in geçen yılın sonlarından bu yana İran'a ait Muhacir ve Ebabil İHA’larını birkaç kez Sudan'a naklettiğini belirtti. Muhacir ve Ebabil İHA'ları, henüz yorum talebine yanıt vermeyen İran Savunma Bakanlığı'na bağlı şirketler tarafından üretiliyor.
ABD yapımı Tomahawk füzesi (Arşiv - Reuters)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin (AP)
