Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Teknolojik gelişmeler, Afrika dillerine nasıl yarayacak?

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
TT

Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)

Mali bir yandan Fransa'yla ilişkileri keserken diğer yandan da eski sömürgecisinin dilinden de kurtulmaya çalışıyor. 

Cunta yönetiminin iktidarda olduğu Batı Afrika ülkesi, bölgedeki en popüler dil Bambara'yı yaygınlaştırmak için yapay zekayı kullanıyor. 

Konuyu haberleştiren Washington Post, anadillerini yazılı görmeyen pek çok öğrencinin artık dizüstü bilgisayarlarla bu olanağa sahip olduğunu bildirdi.

Amerikan gazetesi, öğrencilerin okudukları metinlerin yapay zekayla Bambara gibi yerel dillerde oluşturulduğunun altını çizdi. 

Geçen yıl Mali'deki cunta yönetimi Fransızca'yı resmi dil olmaktan çıkararak yerine Bambara'nın da aralarında olduğu 13 dili koymuştu. Ancak Fransızca okullarda ve devlet dairelerinde hâlâ konuşuluyor. 

Eğitim Bakanlığı'ndan Séni Tognine halkın artık yerel dillere rağbet ettiğini savunarak 2023'te başlatılan RobotsMali adlı girişimle yapay zeka 140'tan fazla kitabı Bambara diline çevirdiklerini söylüyor. 

RobotsMali ekibi, Küçük Prens'i yerel dillere çevirmektense yapay zekanın sıradan Malililerin hayatına ve kültürüne dair hikayeler yazmasını tercih ediyor. 

Ortaya çıkan metin elden geçirilip Google Translate'le Bambara'ya çevriliyor. Tognine gibi uzmanlar çevirideki hataları düzeltiyor. 

Ayrıca yine yapay zekayla metinlere uygun görseller üretiliyor. 

Sonrasında da ChatGPT öğrenciler için okuduğunu anlama testleri hazırlıyor. 

1960'ta Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Mali'de yaşayanların yüzde 70'i okumayı ya da yazmayı bilmiyor. 21 milyonu aşkın kişinin yaşadığı ülkede 70'ten fazla dilin konuşulduğu tahmin ediliyor. 

ChatGPT gibi yapay zeka platformları, Afrika'da konuşulan bine yakın dil için bir şans olabilir. İngilizce ve Etiyopya dillerini birbirine çevirmek üzere makine öğrenimini kullanan bir girişim başlatan Asmelash Teka Hadgu bu konu hakkında şöyle konuşuyor:

Bu projeler doğru yapılırsa eğitime erişimi demokratikleştirmek için muazzam potansiyele sahip.

Independent Türkçe, Washington Post, Africa News

 



ABD'nin İran Petrol Bakanı'na yaptırım

Washington'daki ABD Hazine binası (Reuters)
Washington'daki ABD Hazine binası (Reuters)
TT

ABD'nin İran Petrol Bakanı'na yaptırım

Washington'daki ABD Hazine binası (Reuters)
Washington'daki ABD Hazine binası (Reuters)

ABD Başkanı Donald Trump yönetimi iki ay içinde İran'ın petrol sektörüne yönelik üçüncü tur yaptırımları uygulamaya koyarak, Petrol Bakanı Muhsin Paknejad'ı ve İran'ın petrol sevkiyatını gizlemesine yardımcı olan, çoğu Çinli ve Hintli 18 gemi ve 13 şirketten oluşan “gölge filoyu” hedef aldı.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Paknejad'ın İran petrolünün ihracatını ve ihracat için silahlı kuvvetlere tahsis edilen miktarları denetlediğini ve Trump'ın Beyaz Saray'a dönüşünden sonra yaptırım listesine alınan en üst düzey İranlı yetkili olduğunu belirtti.

Tahran, Almanya, İngiltere ve Fransa'dan diplomatları çağırarak, Güvenlik Konseyi'nin kapalı oturumunda İran nükleer dosyasındaki gelişmeleri sunarken ABD ile “danışıklı dövüş” yapmalarını eleştirdi.

İngiltere, Tahran'a yönelik BM yaptırımlarının ekim ayında sona ermesinden önce yeniden devreye sokulması için Snapback mekanizmasının harekete geçirilmemesi konusunda uyarıda bulundu.