Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Teknolojik gelişmeler, Afrika dillerine nasıl yarayacak?

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
TT

Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)

Mali bir yandan Fransa'yla ilişkileri keserken diğer yandan da eski sömürgecisinin dilinden de kurtulmaya çalışıyor. 

Cunta yönetiminin iktidarda olduğu Batı Afrika ülkesi, bölgedeki en popüler dil Bambara'yı yaygınlaştırmak için yapay zekayı kullanıyor. 

Konuyu haberleştiren Washington Post, anadillerini yazılı görmeyen pek çok öğrencinin artık dizüstü bilgisayarlarla bu olanağa sahip olduğunu bildirdi.

Amerikan gazetesi, öğrencilerin okudukları metinlerin yapay zekayla Bambara gibi yerel dillerde oluşturulduğunun altını çizdi. 

Geçen yıl Mali'deki cunta yönetimi Fransızca'yı resmi dil olmaktan çıkararak yerine Bambara'nın da aralarında olduğu 13 dili koymuştu. Ancak Fransızca okullarda ve devlet dairelerinde hâlâ konuşuluyor. 

Eğitim Bakanlığı'ndan Séni Tognine halkın artık yerel dillere rağbet ettiğini savunarak 2023'te başlatılan RobotsMali adlı girişimle yapay zeka 140'tan fazla kitabı Bambara diline çevirdiklerini söylüyor. 

RobotsMali ekibi, Küçük Prens'i yerel dillere çevirmektense yapay zekanın sıradan Malililerin hayatına ve kültürüne dair hikayeler yazmasını tercih ediyor. 

Ortaya çıkan metin elden geçirilip Google Translate'le Bambara'ya çevriliyor. Tognine gibi uzmanlar çevirideki hataları düzeltiyor. 

Ayrıca yine yapay zekayla metinlere uygun görseller üretiliyor. 

Sonrasında da ChatGPT öğrenciler için okuduğunu anlama testleri hazırlıyor. 

1960'ta Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Mali'de yaşayanların yüzde 70'i okumayı ya da yazmayı bilmiyor. 21 milyonu aşkın kişinin yaşadığı ülkede 70'ten fazla dilin konuşulduğu tahmin ediliyor. 

ChatGPT gibi yapay zeka platformları, Afrika'da konuşulan bine yakın dil için bir şans olabilir. İngilizce ve Etiyopya dillerini birbirine çevirmek üzere makine öğrenimini kullanan bir girişim başlatan Asmelash Teka Hadgu bu konu hakkında şöyle konuşuyor:

Bu projeler doğru yapılırsa eğitime erişimi demokratikleştirmek için muazzam potansiyele sahip.

Independent Türkçe, Washington Post, Africa News

 



İsrailli yetkili: Nükleer programına devam etmesi halinde İran'ı vurmak için Washington'dan izin istemeyeceğiz

Maxar Technologies tarafından sağlanan 1 Temmuz 2025 tarihli bir görüntü, İran'ın orta kesimindeki Kum kentinin yaklaşık 30 kilometre kuzeyinde bulunan Fordo Yakıt Zenginleştirme Kompleksi’ni gösteriyor. (AFP)
Maxar Technologies tarafından sağlanan 1 Temmuz 2025 tarihli bir görüntü, İran'ın orta kesimindeki Kum kentinin yaklaşık 30 kilometre kuzeyinde bulunan Fordo Yakıt Zenginleştirme Kompleksi’ni gösteriyor. (AFP)
TT

İsrailli yetkili: Nükleer programına devam etmesi halinde İran'ı vurmak için Washington'dan izin istemeyeceğiz

Maxar Technologies tarafından sağlanan 1 Temmuz 2025 tarihli bir görüntü, İran'ın orta kesimindeki Kum kentinin yaklaşık 30 kilometre kuzeyinde bulunan Fordo Yakıt Zenginleştirme Kompleksi’ni gösteriyor. (AFP)
Maxar Technologies tarafından sağlanan 1 Temmuz 2025 tarihli bir görüntü, İran'ın orta kesimindeki Kum kentinin yaklaşık 30 kilometre kuzeyinde bulunan Fordo Yakıt Zenginleştirme Kompleksi’ni gösteriyor. (AFP)

Wall Street Journal'ın (WSJ) ABD'li ve İsrailli yetkililerden aktardığına göre İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Washington ziyareti sırasında ABD Başkanı Donald Trump'la yaptığı özel bir görüşmede nükleer programına yeniden başlaması halinde İsrail'in İran'ı vuracağını söyledi.

Yetkililer, Trump'ın Netanyahu'nun nükleer programına devam etmesi halinde İran'ı vurma planına itiraz etmediğini, ancak müzakereleri tercih ettiğini söylediğini ifade ettiler.

Ancak WSJ, ismi açıklanmayan İsrailli bir yetkilinin İsrail'in İran'ı vurmak için ABD'nin açık onayını almak zorunda olmadığını söylediğini aktardı.

Şarku’l Avsat’ın WSJ’den aktardığına göre yetkili, Trump'ın Netanyahu'ya Tahran'la diplomatik yolu sürdürmesi için ne ölçüde baskı yapacağının İran'ın nükleer programını yeniden başlatma konusunda ne kadar ciddi olduğuna bağlı olduğunu belirtti.

İsrailli yetkili ayrıca, “İran, Natanz ve Fordo nükleer tesislerindeki tahribatın boyutları nedeniyle uranyumu geri kazanamayacaktır” dedi.