Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Teknolojik gelişmeler, Afrika dillerine nasıl yarayacak?

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
TT

Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)

Mali bir yandan Fransa'yla ilişkileri keserken diğer yandan da eski sömürgecisinin dilinden de kurtulmaya çalışıyor. 

Cunta yönetiminin iktidarda olduğu Batı Afrika ülkesi, bölgedeki en popüler dil Bambara'yı yaygınlaştırmak için yapay zekayı kullanıyor. 

Konuyu haberleştiren Washington Post, anadillerini yazılı görmeyen pek çok öğrencinin artık dizüstü bilgisayarlarla bu olanağa sahip olduğunu bildirdi.

Amerikan gazetesi, öğrencilerin okudukları metinlerin yapay zekayla Bambara gibi yerel dillerde oluşturulduğunun altını çizdi. 

Geçen yıl Mali'deki cunta yönetimi Fransızca'yı resmi dil olmaktan çıkararak yerine Bambara'nın da aralarında olduğu 13 dili koymuştu. Ancak Fransızca okullarda ve devlet dairelerinde hâlâ konuşuluyor. 

Eğitim Bakanlığı'ndan Séni Tognine halkın artık yerel dillere rağbet ettiğini savunarak 2023'te başlatılan RobotsMali adlı girişimle yapay zeka 140'tan fazla kitabı Bambara diline çevirdiklerini söylüyor. 

RobotsMali ekibi, Küçük Prens'i yerel dillere çevirmektense yapay zekanın sıradan Malililerin hayatına ve kültürüne dair hikayeler yazmasını tercih ediyor. 

Ortaya çıkan metin elden geçirilip Google Translate'le Bambara'ya çevriliyor. Tognine gibi uzmanlar çevirideki hataları düzeltiyor. 

Ayrıca yine yapay zekayla metinlere uygun görseller üretiliyor. 

Sonrasında da ChatGPT öğrenciler için okuduğunu anlama testleri hazırlıyor. 

1960'ta Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Mali'de yaşayanların yüzde 70'i okumayı ya da yazmayı bilmiyor. 21 milyonu aşkın kişinin yaşadığı ülkede 70'ten fazla dilin konuşulduğu tahmin ediliyor. 

ChatGPT gibi yapay zeka platformları, Afrika'da konuşulan bine yakın dil için bir şans olabilir. İngilizce ve Etiyopya dillerini birbirine çevirmek üzere makine öğrenimini kullanan bir girişim başlatan Asmelash Teka Hadgu bu konu hakkında şöyle konuşuyor:

Bu projeler doğru yapılırsa eğitime erişimi demokratikleştirmek için muazzam potansiyele sahip.

Independent Türkçe, Washington Post, Africa News

 



Trump, Grönland'ın ABD'ye olası ilhakı için NATO'dan destek istiyor

ABD Başkanı Donald Trump, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile Washington'daki Beyaz Saray'ın Oval Ofisinde yaptığı görüşme sırasında basına konuşuyor, 13 Mart 2025 (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile Washington'daki Beyaz Saray'ın Oval Ofisinde yaptığı görüşme sırasında basına konuşuyor, 13 Mart 2025 (AFP)
TT

Trump, Grönland'ın ABD'ye olası ilhakı için NATO'dan destek istiyor

ABD Başkanı Donald Trump, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile Washington'daki Beyaz Saray'ın Oval Ofisinde yaptığı görüşme sırasında basına konuşuyor, 13 Mart 2025 (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile Washington'daki Beyaz Saray'ın Oval Ofisinde yaptığı görüşme sırasında basına konuşuyor, 13 Mart 2025 (AFP)

ABD Başkanı Donald Trump dün Beyaz Saray'da düzenlenen bir toplantıda, Grönland'ın ABD'ye olası ilhakı planları konusunda NATO Genel Sekreteri Mark Rutte'nin desteğini kazanmaya çalıştı.

Trump adanın stratejik önemini yineleyerek, Grönland'ın resmi olarak ait olduğu Danimarka'dan uzak olduğunu belirtti. Bir muhabirin olası bir ilhakla ilgili sorusu üzerine Trump şunları söyledi: “Sanırım bu gerçekleşecek.”

78ı9o
Grönland'ın Nuuk kentinde karla kaplı evler, 7 Mart 2025 (AP)

Rutte'ye atıfta bulunan Trump, daha önce bu konu hakkında fazla düşünmediğini ancak şimdi çok etkili olabilecek bir adamla oturduğunu belirtti.

Rutte ise adanın ABD'nin bir parçası olup olmaması tartışmasından uzak durmak istediğini ve Grönland'ın konumu nedeniyle uluslararası güvenlik açısından büyük önem taşıdığını kabul etmesine rağmen “NATO'yu bu tartışmanın içine çekmek” istemediğini ifade etti.

scdfvgrthy
Igaliko yerleşim yerinde dalgalanan Grönland bayrağı (Arşiv-Reuters)

Trump Grönland'a olan ilgisini, zengin doğal kaynakları ve stratejik konumuyla gerekçelendirdi. Danimarka, dünyanın en büyük adası olan Grönland üzerindeki kontrolünden vazgeçmeyeceğini söyledi.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre Grönland resmi olarak Danimarka Krallığı'na bağlı olsa da siyasi işlerinin çoğunu bağımsız olarak yürütüyor. Ancak ada, dışişleri ve savunmayı yöneten Kopenhag'daki hükümete mali açıdan büyük ölçüde bağımlılığını sürdürüyor.