Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Teknolojik gelişmeler, Afrika dillerine nasıl yarayacak?

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
TT

Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)

Mali bir yandan Fransa'yla ilişkileri keserken diğer yandan da eski sömürgecisinin dilinden de kurtulmaya çalışıyor. 

Cunta yönetiminin iktidarda olduğu Batı Afrika ülkesi, bölgedeki en popüler dil Bambara'yı yaygınlaştırmak için yapay zekayı kullanıyor. 

Konuyu haberleştiren Washington Post, anadillerini yazılı görmeyen pek çok öğrencinin artık dizüstü bilgisayarlarla bu olanağa sahip olduğunu bildirdi.

Amerikan gazetesi, öğrencilerin okudukları metinlerin yapay zekayla Bambara gibi yerel dillerde oluşturulduğunun altını çizdi. 

Geçen yıl Mali'deki cunta yönetimi Fransızca'yı resmi dil olmaktan çıkararak yerine Bambara'nın da aralarında olduğu 13 dili koymuştu. Ancak Fransızca okullarda ve devlet dairelerinde hâlâ konuşuluyor. 

Eğitim Bakanlığı'ndan Séni Tognine halkın artık yerel dillere rağbet ettiğini savunarak 2023'te başlatılan RobotsMali adlı girişimle yapay zeka 140'tan fazla kitabı Bambara diline çevirdiklerini söylüyor. 

RobotsMali ekibi, Küçük Prens'i yerel dillere çevirmektense yapay zekanın sıradan Malililerin hayatına ve kültürüne dair hikayeler yazmasını tercih ediyor. 

Ortaya çıkan metin elden geçirilip Google Translate'le Bambara'ya çevriliyor. Tognine gibi uzmanlar çevirideki hataları düzeltiyor. 

Ayrıca yine yapay zekayla metinlere uygun görseller üretiliyor. 

Sonrasında da ChatGPT öğrenciler için okuduğunu anlama testleri hazırlıyor. 

1960'ta Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Mali'de yaşayanların yüzde 70'i okumayı ya da yazmayı bilmiyor. 21 milyonu aşkın kişinin yaşadığı ülkede 70'ten fazla dilin konuşulduğu tahmin ediliyor. 

ChatGPT gibi yapay zeka platformları, Afrika'da konuşulan bine yakın dil için bir şans olabilir. İngilizce ve Etiyopya dillerini birbirine çevirmek üzere makine öğrenimini kullanan bir girişim başlatan Asmelash Teka Hadgu bu konu hakkında şöyle konuşuyor:

Bu projeler doğru yapılırsa eğitime erişimi demokratikleştirmek için muazzam potansiyele sahip.

Independent Türkçe, Washington Post, Africa News

 



AP: ABD ve İsrail, Gazze'deki Filistinlileri kabul etmeleri için Afrika ülkeleriyle temasa geçti

Gazze Şeridi'nin Refah kentinde iftar yemeği almak için bekleyen Filistinli çocuklar (Reuters)
Gazze Şeridi'nin Refah kentinde iftar yemeği almak için bekleyen Filistinli çocuklar (Reuters)
TT

AP: ABD ve İsrail, Gazze'deki Filistinlileri kabul etmeleri için Afrika ülkeleriyle temasa geçti

Gazze Şeridi'nin Refah kentinde iftar yemeği almak için bekleyen Filistinli çocuklar (Reuters)
Gazze Şeridi'nin Refah kentinde iftar yemeği almak için bekleyen Filistinli çocuklar (Reuters)

AP'nin bugün ABD'li ve İsrailli yetkililere dayandırdığı haberine göre, ABD ve İsrail, Gazze Şeridi'ndeki Filistinlilerin yeniden yerleştirilmesi için topraklarının kullanılmasını görüşmek üzere üç Doğu Afrika ülkesindeki yetkililerle temasa geçti.

AP, kaynakların Sudan, Somali ve ayrılıkçı Somaliland bölgesinden yetkililerle teklif hakkında temasa geçildiğini söylediklerini aktardı. Şarku’l Avsat’ın AP’den aktardığına göre Sudanlı yetkililer ABD'nin önerisini reddetti; Somali ve Somaliland yetkilileri ise bu konuda herhangi bir iletişimden haberdar olmadıklarını ifade etti.

sdfgtrhy
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'nin batısında yer alan bir kampta su şişelerini doldurmak için sıraya giren Filistinliler (AFP)

Bu ayın başlarında Arap liderler, ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze Şeridi'ni ‘Ortadoğu'nun Rivierası’ haline getirme vizyonunun aksine, Filistinlilerin Gazze Şeridi'nden sürülmesini önleyebilecek 53 milyar dolarlık bir Mısır planını onayladı. İsrail'in son 17 aydır Gazze Şeridi'ne yönelik askeri saldırıları on binlerce kişinin ölümüne neden oldu.

Trump, daha önce Filistinlilerin Gazze Şeridi dışına kalıcı olarak yerleştirilmesini önerdikten sonra, Gazze Şeridi'nin yeniden inşası için ABD'nin kontrolü altına alınmasını teklif etti. Trump'ın planı, Filistinlilerin evlerinden kalıcı olarak çıkarılma korkusunu daha da arttırdı ve uluslararası alanda geniş çaplı bir tepkiyle karşılandı.