Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Teknolojik gelişmeler, Afrika dillerine nasıl yarayacak?

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
TT

Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)

Mali bir yandan Fransa'yla ilişkileri keserken diğer yandan da eski sömürgecisinin dilinden de kurtulmaya çalışıyor. 

Cunta yönetiminin iktidarda olduğu Batı Afrika ülkesi, bölgedeki en popüler dil Bambara'yı yaygınlaştırmak için yapay zekayı kullanıyor. 

Konuyu haberleştiren Washington Post, anadillerini yazılı görmeyen pek çok öğrencinin artık dizüstü bilgisayarlarla bu olanağa sahip olduğunu bildirdi.

Amerikan gazetesi, öğrencilerin okudukları metinlerin yapay zekayla Bambara gibi yerel dillerde oluşturulduğunun altını çizdi. 

Geçen yıl Mali'deki cunta yönetimi Fransızca'yı resmi dil olmaktan çıkararak yerine Bambara'nın da aralarında olduğu 13 dili koymuştu. Ancak Fransızca okullarda ve devlet dairelerinde hâlâ konuşuluyor. 

Eğitim Bakanlığı'ndan Séni Tognine halkın artık yerel dillere rağbet ettiğini savunarak 2023'te başlatılan RobotsMali adlı girişimle yapay zeka 140'tan fazla kitabı Bambara diline çevirdiklerini söylüyor. 

RobotsMali ekibi, Küçük Prens'i yerel dillere çevirmektense yapay zekanın sıradan Malililerin hayatına ve kültürüne dair hikayeler yazmasını tercih ediyor. 

Ortaya çıkan metin elden geçirilip Google Translate'le Bambara'ya çevriliyor. Tognine gibi uzmanlar çevirideki hataları düzeltiyor. 

Ayrıca yine yapay zekayla metinlere uygun görseller üretiliyor. 

Sonrasında da ChatGPT öğrenciler için okuduğunu anlama testleri hazırlıyor. 

1960'ta Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Mali'de yaşayanların yüzde 70'i okumayı ya da yazmayı bilmiyor. 21 milyonu aşkın kişinin yaşadığı ülkede 70'ten fazla dilin konuşulduğu tahmin ediliyor. 

ChatGPT gibi yapay zeka platformları, Afrika'da konuşulan bine yakın dil için bir şans olabilir. İngilizce ve Etiyopya dillerini birbirine çevirmek üzere makine öğrenimini kullanan bir girişim başlatan Asmelash Teka Hadgu bu konu hakkında şöyle konuşuyor:

Bu projeler doğru yapılırsa eğitime erişimi demokratikleştirmek için muazzam potansiyele sahip.

Independent Türkçe, Washington Post, Africa News

 



Hizbullah, çağrı cihazı patlamalarında 20 mensubunun hayatını kaybettiğini duyurdu

Elinde telsiz tutan bir Hizbullah mensubu (AFP)
Elinde telsiz tutan bir Hizbullah mensubu (AFP)
TT

Hizbullah, çağrı cihazı patlamalarında 20 mensubunun hayatını kaybettiğini duyurdu

Elinde telsiz tutan bir Hizbullah mensubu (AFP)
Elinde telsiz tutan bir Hizbullah mensubu (AFP)

Hizbullah, İsrail tarafından gerçekleştirildiği iddia edilen çağrı cihazı patlamalarında 20 mensubunun hayatını kaybettiğini duyurdu.

İran'a yakınlığıyla bilinen Hizbullah, her bir üyesi için ayrı ayrı yas tuttu. İsrail ateşiyle öldürülen savaşçıların, bölgede gerilimin başlamasından bu yana kullanılan ifadeyle, ‘Kudüs yolunda şehit düştükleri’ belirtildi.

AFP’ye konuşan Hizbullah'a yakın bir kaynak, “20 Hizbullah mensubu dün (Çarşamba) çağrı cihazı patlamalarıyla şehit oldu” dedi.

Yetkililere göre dün Lübnan'da meydana gelen ikinci çağrı cihazı patlaması dalgası ülke genelinde 20 kişinin ölümüne ve 450'den fazla kişinin yaralanmasına yol açtı.

Lübnan Sağlık Bakanlığı'na göre bu saldırı, Hizbullah'ın İsrail'i suçladığı ve Hizbullah'a ait çağrı cihazlarının patlaması sonucu 12 kişinin öldüğü ve yaklaşık 3 bin kişinin yaralandığı benzeri görülmemiş saldırının hemen ardından geldi.

Hizbullah, olaylarla ilgili yorum yapmayan İsrail'i saldırının arkasında olmakla suçladı ve misilleme sözü verdi. Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın bugün (Perşembe) patlamalarla ilgili bir konuşma yapması bekleniyor.