ABD Başkanı Joe Biden ve ulusal güvenlik ekibinin üyeleri, bölgede daha geniş çaplı bir askeri gerilimin yaşanmasını önlemek için İran'ın cumartesi gecesi başlattığı büyük saldırısına İsrail'in vereceği karşılığı kontrol altına almaya çalışıyor.
İran, 1 Nisan'da İsrail tarafından Suriye’nin başkenti Şam'daki konsolosluk binasına düzenlenen saldırıya misilleme olarak cumartesi gecesi İsrail'e doğrudan bir saldırı düzenledi.
Tel Aviv'in savunma sistemi Tahran'ın saldırısını, daha önce eşi ve benzeri görülmemiş boyutuna rağmen, büyük bir hasar ya da kayıp olmadan püskürtmeyi başardı. ABD yönetimi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu İran topraklarında bir karşı saldırı başlatmaktan kaçınmaya ikna etmek için diplomatik ve siyasi baskı araçlarına başvurdu.
İsrail’in, İran’ın İsrail’e yüzlerce kruz (seyir) ve karadan karaya ateşlenen füzenin yanı sıra, silahlı insansız hava aracı (SİHA) gönderdiği saldırıyı püskürtmesinin ardından Beyaz Saray’dan üst düzey bir yetkili, dün yaptığı açıklamada, ABD’nin Ortadoğu’daki krizin tırmanmasını istemediğini söyledi.
NBC’ye konuşan ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü John Kirby, “Gerilimin tırmandığını görmek istemiyoruz. İran ile daha geniş kapsamlı bir savaş arayışında değiliz” ifadelerini kullandı. ABD'nin, İran'ın ABD güçlerine karşı herhangi bir tehdidi karşısında hazırlıklı olacağını vurgulayan Kirby, “İran dahil olmak üzere tüm taraflara ne yapacağımızı ve askerlerimize karşı olası tehditleri ne kadar ciddiye alacağımızı açıkça belirttik” dedi.
Öte yandan Washington’ın İsrail’e olan ‘sarsılmaz’ desteğini bir kez daha vurgulayan Biden, yaptığı açıklamada, G-7 ülkelerinin liderlerini İran'ın ‘küstah’ saldırısına karşı ‘ortak bir diplomatik yanıt’ belirlemeye çağırdı. ABD'de yayın yapan Axios haber sitesi, Başkan Biden’ın İsrail Başbakanı Netanyahu’ya İsrail'in İran'a bir karşı saldırıda bulunması halinde buna destek vermeyeceğini ve İran’ın saldırısının püskürtülmesini ‘zafer olarak kabul etmesi’ gerektiğini söylediğini bildirdi.
Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Kirby, dün Meet the Press'e yaptığı açıklamada, Biden'ın, özellikle İran’dan gönderilen seyir füzelerinin çoğunun İsrail savaş uçakları tarafından durdurulması nedeniyle askeri bir gerilime doğru sürüklenmeye gerek olmadığına inandığını söyledi. ABD'nin, İsrail’in İran’a bir karşı saldırı başlatmasını destekleyip desteklemeyeceği konusunda ‘varsayımlarda bulunmayı’ reddeden Kirby, “Bildiğim kadarıyla İsrail bir sonraki adım konusunda herhangi bir karar almadı” şeklinde konuştu.
Ülkesinin İran ile doğrudan bir çatışmaya girmek zorunda kalacağı ‘kırmızı çizgiyi’ belirtmekten kaçınan Kirby, sadece İsrail ve ABD’nin İran’ın tüm saldırılarına karşı füze savunma sistemlerini kullanmak için sarf ettikleri ortak çabayı övmekle yetindi. Kirby, bu çabayı ‘İsrail için çarpıcı bir askeri başarı ve askeri üstünlüğün istisnai bir örneği’ olarak niteledi.
İsrail'in karşı saldırıda bulunması endişesi
Diğer taraftan Beyaz Saray, özellikle İran’ın İsrail’e düzenlediği saldırının Biden ile Netanyahu arasında Gazze'deki askeri operasyonların gidişatıyla ilgili yaşanan gerginlikle aynı döneme gelmesinden dolayı, Netanyahu’nun Biden’ın tavsiyesini dinleyip dinlemeyeceği konusunda endişeli. Biden son haftalarda Netanyahu ile olan anlaşmazlığını kamuoyu önüne taşımış ve bundan on gün önce Netanyahu, ‘sivillerin acılarını dindirmez ve insani yardımların Gazze Şeridi’ne girmesine izin vermezse’ ABD’nin İsrail'e Gazze'deki savaşta verdiği desteği yeniden gözden geçireceği tehdidinde bulunmuştu. Bununla birlikte Washington, İsrail'in 1 Nisan'da İran’ın Şam'daki konsolosluk binasına düzenlediği saldırıyı Washington'a danışmadan gerçekleştirmesinden duyduğu öfkeyi de dile getirdi. Bu durum, Biden'ın İsrail'in karar alma mekanizmasını etkileme konusunda yeterince nüfuz sahibi olmadığını gösterdi.
ABD'li yetkililer, İran'ın saldırısına İsrail'in vereceği olası askeri karşılığın, sonuçları felaket olacak bölgesel bir savaşın fitilini ateşlemesinden korkuyor.
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, İsrailli mevkidaşı Yoav Gallant'tan İsrail'in İran’a olası bir askeri karşılık vermeden önce ABD'yi bilgilendirmesini isterken, Gallant, içeride İran’a karşılık verilmesi için siyasi baskıların arttığını vurguladı.
İsrail'in seçenekleri
Beyaz Saray, Biden'ın İran’a karşılık verilmemesi için yaptığı baskının Netanyahu'yu dizginlemeye ve uluslararası toplumun ‘stratejik sabır’ olarak bilinen ve misilleme yapmaktan kaçınıp İran’ın Lübnan’daki Hizbullah gibi bölgede bulunan vekillerini ya da Suriye'deki askeri tesisleri hedef almaya devam etmesi yönündeki ricalarına kulak vermeye ikna etmesini umuyor.
Gözlemciler, İsrail’in, İran’a uzun menzilli füzelerle saldırarak misilleme yapmak ve Tahran'ın cumartesi gecesi saldırıyı gerçekleştirdiği füzelerin fırlatıldığı üslerini hedef almak gibi çeşitli seçenekleri olduğunu düşünüyorlar.