İspanya'da Başbakan Sanchez'in "olası istifa hamlesi" siyasi taktik olarak değerlendiriliyor

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Maria Begona Gomez Fernandez (Reuters)
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Maria Begona Gomez Fernandez (Reuters)
TT

İspanya'da Başbakan Sanchez'in "olası istifa hamlesi" siyasi taktik olarak değerlendiriliyor

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Maria Begona Gomez Fernandez (Reuters)
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Maria Begona Gomez Fernandez (Reuters)

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez'in, eşi hakkında "iş dünyasına etki yaptığı ve yolsuzluğa karıştığı" iddialarından dolayı istifa edip etmemeyi düşünme kararanın "siyasi bir taktik" olduğu düşünülüyor.

İspanya'da "sürpriz bir siyasi deprem" olarak tanımlanan Başbakan Sanchez'in istifayı düşünme açıklaması ülkenin ana gündem maddesi oldu.

Basındaki yorumlarda, Sanchez ve yakın çevresinin uzun zamandır bazı basın organları tarafından hedef alındığı, ancak Başbakanın olası bir istifayı düşüneceğini açıklamasının "siyasi bir taktik" olduğu görüşü öne çıkarıldı.

İspanya Başbakanının 29 Nisan'da yapacağı basın toplantısında meclisten bir kez daha güvenoyu isteme yoluna gideceği, azınlık hükümetine dışarıdan destek veren ayrılıkçı Bask ve Katalan siyasi partilerin bir kez daha desteğini alarak, muhalefetteki sağ ve aşırı sağ partilerin suçlamalarını haksız çıkartarak güçlenmiş bir şekilde bu krizden çıkmayı planladığı yorumları yapıldı.

Katalonya'da 12 Mayıs'ta yapılacak yerel parlamento seçimleri öncesinde Sanchez'in bu siyasi hareketinin partisine oy kazandırabileceği de ileri sürülüyor.

Sanchez'in uzun bir süredir muhalefetteki sağ partilerin kullandığı, "hükümetin meşru olmadığı", "Sanchez'e oy verenler ETA teröristi Txapote'ye oy kullanmış olur" şeklindeki suçlamaları artık siyaset dilinden çıkartmayı hedeflediği kaydediliyor.

Bu arada gerek koalisyon hükümetinin bakanları, gerekse Sanchez'in lideri olduğu Sosyalist İşçi Partisi'nin (PSOE) üst düzey yöneticileri Başbakan'a destek mesajları gönderip görevde kalmasını isteyen açıklamalar yaptı.

Muhalefetteki sağ partiler ise Sanchez'i hedef almaya devam etti. Ana muhalefetteki Halk Partisi'nin (PP) lideri Alberto Nunez Feijoo, Sanchez'i "ciddiyetsizlikle ve mağduru oynamakla" suçladı. Aşırı sağcı Vox'tan gelen açıklamalarda Sanchez'in hemen istifa etmesi gerektiği savunuldu.

- Hükümet kaynakları: "Sanchez'e karşı yürütülen kampanya siyaset dışı"

AA muhabirinin hükümet kaynaklarından aldığı bilgilerde ise Sanchez'in kararının "tamamen bireysel olduğu ve istifanın beklenmediğini" vurgulandı.

Bir hükümet yetkilisi, "Sanchez'e karşı yürütülen kampanyada siyaset dışı bir durum var ve bu demokrasiye de zarar veriyor. Her zaman aynı basın organları, çoğunlukla dijital olanlar bu suçlamaları yapıyor. Ana akım medya ise bunu görmezlikten geliyor." yorumunda bulundu.

- Temiz Eller sendikası, iddialarının doğruluğundan emin değil

Öte yandan Sanchez'in eşi Begona Gomez'e yönelik "nüfuzunu kullanarak bazı iş çevrelerine etki yapmak ve yolsuzluk" suçlamalarını yapan aşırı sağcı "Temiz Eller" sendikası Genel Sekteri Miguel Bernard, bu iddiaları sadece basındaki bilgilere göre, "doğruluğunu bilmeden" ortaya attığını açıkladı.

Savcılık da "suç unsuru teşkil eden herhangi bir delil bulunmadığından" dolayı Başbakan Sanchez'in eşi hakkında açılan soruşturmanın kapatılmasını istedi.

Temiz Eller'in suç duyurusu sonrasında Gomez hakkındaki iddialarla ilgili gizli bir soruşturma açtığı duyurulan hakim Juan Carlos Peinado'nın 10 Mayıs tarihinde söz konusu haberleri yapan gazetecileri dinleyip kararını vermesi öngörülüyor.

- Sanchez'in kamuya açık siyasi görüşmelerini askıya alma kararı

İspanya Başbakanı Sanchez, X hesabından dün yaptığı ve "Vatandaşa mektup" başlığını attığı dört sayfalık açıklamada, muhalefetteki sağ ve aşırı sağ partileri "ülke gerçeğinden çok uzak kalmak, seçim yenilgisi kabul etmemek, meşru hükümete saygı göstermemek ve karikatürü andıran iddialar ortaya atarak, çamur makinesi gibi sürekli kendisine ve etrafındakilere iftira atmakla" suçlamıştı.

"Hükümetin başında devam mı etsem, yoksa bu yüksek onurdan vazgeçsem mi? Buna değer mi sorusunu acilen yanıtlamam gerekiyor." diyen Sanchez, kamuya açık tüm görüşmelerini iptal ettiğini, düşünmesi gerektiğini ve 29 Nisan pazartesi günü kamuoyunun karşısına çıkarak kararını açıklayan bir basın toplantısı yapacağını duyurmuştu.

Sosyalist İşçi Partisi'nin (PSOE) lideri olan 52 yaşındaki Sanchez, 2018-2019, 2020-2023 ve son olarak Kasım 2023'te kurulan azınlık sol koalisyon hükümetle 3 dönem art arda başbakanlık görevini yürütüyor.

Pedro Sanchez'in 29 Nisan'daki basın toplantısında, şu andaki siyasi ortamda beklendiği gibi meclisten tekrar güvenoyu isteme kararını açıklaması, aksi olup istifa etmesi durumunda da yeni bir hükümet kurulana kadar mevcut hükümetin karar alamadan fiili olarak görevine devam etmesi, yeni hükümet kurulamazsa da erken genel seçime gidilmesi öngörülüyor.

Başbakan Sanchez'in istifası halinde şu anda Senato'da görüşülen ve mayıs ayı sonunda yasalaşması beklenen ayrılıkçı Katalan siyasetçilere af getirilmesiyle ilgili tasarının da kabul edilmemesi bekleniyor.



21'inci yüzyılda sınırlı savaş ve kapsamlı savaş

İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
TT

21'inci yüzyılda sınırlı savaş ve kapsamlı savaş

İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)

Bazı uzmanlar ister sınırlı ister kapsamlı (topyekun) olsun, savaşların biçim ve türlerinin uluslararası sistemin şekli, yapısı (çok taraflı, iki taraflı veya hatta tek taraflı) ve güç dengesiyle doğrudan ilişkili olduğuna inanırken bunun yanında savaşta, askeri stratejilerin oluşturulmasında teknolojinin rolü göz ardı edilemez.

Telgraf ve demiryolu ağları 20’nci yüzyılda savaşların yapılış şeklini değiştirmedi mi? Evet, elbette değiştirdi. Demiryolları, Birinci Dünya Savaşı'nda milyonlarca askerin cepheye taşınmasına yardımcı olsa da aynı zamanda savaşın 10 milyon asker ve 7 milyon sivilin hayatına mal olan dört buçuk yıllık bir insanlık eziyetine dönüşmesine de doğrudan katkıda bulundu.

21’nci yüzyıl, bir güç çarpanı haline gelen teknolojinin yatay ve dikey olarak yayılmasıyla öne çıkıyor. Birinci Dünya Savaşı sırasında makineli tüfekler, kurbanların yüzde 20 ila 40'ının ölümüne katkıda bulundu. Peki yapay zekanın savaşlardaki rolü, özellikle de etkisi nükleer düzeye ulaşırsa ne olacak hiç düşündünüz mü? İçinde bulunduğumuz yüzyılda belki de en tehlikeli olan durum, savaşmanın maliyetinin herhangi bir devlet dışı aktörün (non state actor) savaşabileceği bir seviyeye düşmüş olmasıdır.

Soğuk Savaş sırasında, nükleer silahlar büyük güçler arasında dünya sahnesinde önemli bir caydırıcı unsur oluşturuyordu. Her zaman karşılıklı yıkım korkusu (MAD) vardı. Bundan dolayı söz konusu güçler vekalet savaşlarına (by proxy) başvurdular. Bu nedenle Soğuk Savaş döneminde sadece sınırlı (limited) savaşlar yaşandı. Sınırlı savaştan bahsederken, bu savaşın hedefleri, kullanılan araçlar ve dolaylı olarak bu savaşın süresi kastediliyor. 1950 yılındaki Kore Savaşı, İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra, küresel düzeyde gerçek anlamda kapsamlı bir savaş olan ilk sınırlı savaştı.

fghyu
Geçtiğimiz haziran ayında 12 gün süren İran-İsrail savaşı sırasında ABD tarafından bombalanan Fordo Nükleer Tesisi’nin çevresinin uydu görüntüsü (Reuters)

Yazar Andrew Davidson, Soğuk Savaş sırasında süper güçlerin olası savaşlar için çeşitli senaryolar hazırladığını söylüyor. Ancak insanlığın şansına, bu savaşlar gerçekleşmedi. Zira bu senaryoların güç ölçütü, hassasiyet değil, büyüklüğe dayanıyordu. Başka bir deyişle, ölçünün temelinde büyük güçlerin sahip olduğu uçak, tank, denizaltı ve diğer askeri araçların sayısı yer alıyordu. Nükleer silahlar, geleneksel silahların en büyük koruyucusu konumundaydı.

Sınırlı savaş ile kapsamlı savaş

İsrail'in İran'a karşı başlattığı Yükselen Aslan Operasyonu, süresi (sadece 12 gün sürdü), kullanılan araçlar ve hatta hedefler açısından sınırlı bir savaş olarak nitelendirilebilir. İsrail, bu savaşta elindeki en iyi silahları kullandı, ancak sahip olduğu tüm silahları (örneğin nükleer silahlar) kullanmadı. İran ise sahip olduğu en iyi füzeler ve insansız hava araçlarıyla (İHA) karşılık verdi. Öte yandan İsrail, Gazze Şeridi'nde Arap-İsrail çatışmasının tarihindeki en uzun savaşı sürdürüyor. Savaş 21 aydır devam ediyor. İsrail bu savaşta ise sahip olduğu en iyi silahları her boyutta kullandı. Peki bu savaş kapsamlı mı yoksa sınırlı mı olarak sınıflandırılabilir? Eğer savaşlar havadan sonuçlanmıyorsa, İsrail ordusunun bu savaşı sonuçlandıramamasını nasıl açıklayabiliriz? Oysa İsrail ordusu şimdiye kadar kara, hava ve deniz kuvvetlerini kullandı. Ayrıca siber savaş yönetimini ve dolayısıyla yapay zekayı da kullandı.

Birçok uzmana göre bu sorunun cevabı şu şekilde olabilir:

21’inci yüzyılda savaşın özellikleri değişti ve bu durum, birçok ülkenin, özellikle de büyük ve güçlü ülkelerin askeri doktrinlerinde bir dönüşüme (doctrinal shift) yol açacak.

Öte yandan asimetrik savaş, 21’inci yüzyılda büyük güçler için en büyük ve en tehlikeli zorluk olarak öne çıkıyor.

Teknoloji, özellikle İHA’lar, coğrafi derinliği değersizleştirirken siber savaş ve elektronik savaş lehine büyüklük ve kitle değerini de ortadan kaldırdı.

tyu7ı8
Tayvan’ın başkenti Taipei'deki bir Patriot bataryası... Tayvan, ABD ile Çin arasında bir çatışmaya neden olabilir (EPA)

ABD’li komutan Douglas MacArthur, “Asya'da asla kara savaşı yapılmamalı” diye meşhur bir sözü vardır. Peki, özellikle Washington'ın Pekin'in önümüzdeki yıllarda Tayvan'ı kontrol altına almaya çalışacağından endişe duyduğu bir ortamda, ABD-Çin çatışması nasıl olacak? Bu çatışma nasıl gerçekleşecek, askeri mi olacak? Nerede yapılacak? Kapsamlı mı, sınırlı mı, yoksa vekiller aracılığıyla mı olacak?

Bugün bu sorular, uzmanların Çin ve ABD arasında bir savaşın kaçınılmaz olduğunu teyit etmesiyle birlikte güçlü bir şekilde gündemde yer tutuyorlar. ABD’li düşünür Graham Allison, görüşünü ‘Tukidides tuzağı’ olarak bilinen teoriye dayandırarak, dünya düzenine hakim olan güç (ABD) ile bu hegemonyayı tehdit eden yükselen güç (Çin) arasında çatışmanın kaçınılmaz olduğunu savunuyor.

Bu analizŞarku'l Avsat için bir askeri analist tarafından yapıldı