Tayland'da monarşiye hakaretten hapiste tutulan aktivist öldü

65 gün boyunca açlık grevi yapmıştı.

Aktivistler, Bangkok'da Netiporn için anma töreni düzenledi (AP)
Aktivistler, Bangkok'da Netiporn için anma töreni düzenledi (AP)
TT

Tayland'da monarşiye hakaretten hapiste tutulan aktivist öldü

Aktivistler, Bangkok'da Netiporn için anma töreni düzenledi (AP)
Aktivistler, Bangkok'da Netiporn için anma töreni düzenledi (AP)

Tayland'da monarşiye hakaretten hapiste tutulan 28 yaşındaki aktivist Netiporn Sanae-sangkhom yaşamını yitirdi.

Tayland Ceza İnfaz Kurumu'ndan salı günü yapılan açıklamada, aktivistin aniden kalbinin durması nedeniyle hayatını kaybettiği bildirildi.

Hapishanedeki ilk yardım ekiplerinin müdahalesinin ardından başkent Bangkok'daki Thammasat Üniversitesi Hastanesi'ne kaldırılan Netiporn'un tüm çabalara rağmen kurtarılamadığı belirtildi.

İnsan Haklarını Savunan Taylandlı Avukatlar grubu, aktivistin 26 Ocak'tan beri gözaltında tutulduğunu ve 65 gün boyunca nisana kadar açlık grevi yaptığını aktardı.

Bu süreçte sağlığı kötüleşen Netiporn'un birkaç kez hastaneye yatırıldığı daha sonra 4 Nisan'da tekrar hapse gönderildiği belirtildi. 

Tayland Ceza İnfaz Kurumu'nun açıklamasında, aktivistin bu tarihten itibaren normal şekilde yemek yediği fakat açlık grevi nedeniyle vücudunda şişlik oluştuğu ifade edildi. Eylemcinin, doktorların verdiği vitamin ve kansızlık giderici ilaçları almayı reddettiği öne sürüldü.

Netiporn'un avukatı Kritsadang Nutcharat ise aktivistin ihmal nedeniyle öldüğünü savunarak "Neden ölüme terk edildi? Tedavisi neden acil görülmedi? Daha önce de tedavi talebinde bulunmuştuk. Ceza İnfaz Kurumu'nun bu soruları yanıtlaması gerek" dedi.

Netiporn, 2020'de patlak veren hükümet karşıtı protestolarda yer almıştı. Askeri vesayet ve monarşiye karşı ayaklanan muhalif gruplar, dönemin Tayland Başbakanı Prayut Çan-oça'yı istifaya çağırmıştı. Protestocular ayrıca tartışmalı "krala hakaret" yasasının kaldırılmasını da talep etmişti. Yasa kapsamında Tayland Kralı'na veya monarşiye hakaretten suçlu bulunanlara 15 yıla kadar hapis cezası veriliyor. 

2021'de sonlanan eylemlerin ardından bazı gruplar küçük çapta protestoları sürdürmüştü. Netiporn da bu gruplardan biri olan Thalu Wang'ın üyesiydi. Grubun 2022'de düzenlediği iki eylemde monarşi karşıtı pankartlar açıp broşürler dağıttığı gerekçesiyle Netiporn hakkında "krala hakaret" suçundan hukuki işlem başlatılmıştı. 

Amerikan medya kuruluşu CNN'in aktardığına göre aktivist hakkında buna ek olarak 5 suçtan daha hukuki işlem başlatılmıştı. Netiporn'un duruşma öncesinde gözaltında tutulurken öldüğü bildirildi. 

Birleşik Krallık merkezli Af Örgütü'nden yapılan açıklamada da "Bu durum, Tayland hükümetinin demokrasi yanlısı aktivistlere uyguladığı sert baskıya dair şoke edici bir hatırlatma niteliğinde" dendi.

Independent Türkçe, Guardian, CNN



ABD'de otizm teşhisi 10 yılda üç katına çıktı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

ABD'de otizm teşhisi 10 yılda üç katına çıktı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

ABD genelinde otizm teşhisi oranları son yıllarda önemli ölçüde arttı ve 2011'le 2022 arasında neredeyse üç katına çıktı.

Çarşamba günü yayımlanan yeni bir analize göre, gelişimsel engellilik teşhisi konan kişi sayısı 10 yıl içinde yüzde 175 arttı.

Araştırmayı yöneten Kaiser Permanente'den Luke Grosvenor yaptığı açıklamada, "Evrensel gelişimsel taramanın iyileştirilmesi ve yaygınlaştırılması, bu çalışmada bulduğumuz tanı oranlarındaki artışın muhtemelen bir kısmını açıklıyor" dedi.

Oran artışlarının büyüklüğü ve yaş, cinsiyet, ırk ve etnik kökene göre değişkenlik göstermesi, gelişmiş tarama dışındaki faktörlerin de oran artışlarına katkıda bulunduğuna işaret ediyor.

Beyindeki farklılıklardan kaynaklanan otizm bozukluğunun erkek çocuklarda kızlara kıyasla yaklaşık 4 kat daha yaygın olduğu bildiriliyor. Son federal verilere göre yaklaşık 36 çocuktan 1'ine otizm teşhisi konuyor.

Bu sonuçlara ulaşmak için Grosvenor, Kaiser Permanente ve ülke çapındaki diğer sağlık araştırma tesislerindeki doktorlar, büyük sağlık sistemlerine kayıtlı 12 milyondan fazla hastanın verilerini kullandı. Çalışmaları JAMA Network Open adlı akademik dergide yayımlandı.

Otizm tanı oranının 5 ila 8 yaşındaki çocuklar arasında en yüksek olduğunu ve 2011'de 1000 kişi başına 2,3 iken 2022'de 6,3'e yükseldiğini tespit ettiler.

Öte yandan teşhislerdeki en büyük artışın genç yetişkinler, kadınlar ve kız çocukları arasında olduğu bildirildi. Kız çocuklarında yeni teşhisler yüzde 305, erkek çocuklarında teşhisler yüzde 185 arttı.

Araştırmanın yazarlarından Lisa Croen, "Otizm teşhisi konan kadın ve erkekler arasındaki uçurumun daraldığını görüyoruz" dedi.

Bu çok ilginç ama nedenini bilmiyoruz. Bu, gelecekteki araştırmaların keşfetmesi gereken bir yön.

Yetişkin kadınlarda, erkeklerde yüzde 215'lik artışa kıyasla teşhislerde yüzde 315'lik bir artış oldu. Bu durum, gelişmiş araçlar veya sosyal medyadaki genişletilmiş temsille ilgili kadınlarda otizm farkındalığının artmasından kaynaklanıyor olabilir.

Artış özellikle 26 ila 34 yaşındaki yetişkinlerde dikkat çekiciydi ve teşhislerde yüzde 450'lik bir artış görüldü.

Yazarlar, "Burada bildirilen oranların yetişkinlerde, özellikle de yaşlı kadın yetişkinlerde [teşhisin] gerçek yaygınlığını göstermeme ihtimali var, çünkü birçoğu çocuklukta taranmamış ve teşhis edilmemiş olabilir" diye yazdı.

Bununla birlikte bulgularımız ABD'deki otistik yetişkin nüfusunun artmaya devam edeceğini gösteriyor ve genişletilmiş sağlık hizmetlerine duyulan ihtiyacın altını çiziyor.

Irklara göre de farklılıklar bildirildi; teşhis oranları yerli çocuklar ve yetişkinler arasında en yüksek seviyede. Bunun nedeni, yerli topluluklarla belirli ruh sağlığı kaynak ağı konumları arasındaki yakınlık olabilir. Her ne kadar Amerikan Yerlileri veya Alaska Yerlileri arasında daha yüksek zihinsel ve fiziksel engellilik yaygınlığı bildirilmiş olsa da.

Siyah, Asyalı, Amerikan Yerlisi veya Alaska Yerlisi ve Hispanik çocuklar arasında artışlar beyaz çocuklara kıyasla daha fazla.

Çalışma, muhtemelen Kovid-19 salgınının yol açtığı sağlık hizmeti kesintileri nedeniyle 2020'de tanılarda artış olmadığını belirtti. Oranlar 2020'den sonra sıçradı ve 2021 ve 2022'de önceki yıllara göre daha yüksek oldu.

Raporda, "Bunun teşhis hizmetlerine artan erişimi mi yoksa teşhis yaygınlığındaki gerçek bir artışı mı yansıttığına dair daha fazla araştırma yapılması gerekiyor" dendi.

Independent Türkçe