İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.



Axios: İran, Amerika ile görüşmelerde ‘geçici nükleer anlaşma’ önerisini değerlendiriyor

Axios: İran, Amerika ile görüşmelerde ‘geçici nükleer anlaşma’ önerisini değerlendiriyor
TT

Axios: İran, Amerika ile görüşmelerde ‘geçici nükleer anlaşma’ önerisini değerlendiriyor

Axios: İran, Amerika ile görüşmelerde ‘geçici nükleer anlaşma’ önerisini değerlendiriyor

ABD'li haber sitesi Axios'a göre İran, ABD ile görüşmeler sırasında kapsamlı bir anlaşma için müzakerelere devam etmeden önce geçici bir nükleer anlaşma önerisini değerlendiriyor.

ABD'nin Ortadoğu temsilcisi Steve Witkoff ve İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin İran'ın nükleer programıyla ilgili görüşmelerde bulunmak üzere yarın Umman'a gitmesi bekleniyor.

Haber sitesi, “İran, Amerika ile görüşmelerinde geçici nükleer anlaşmayı incelemek istiyor” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat’ın Axios'tan aktardığına göre İran iki ay içinde bir nükleer anlaşmaya varmanın “gerçekçi” olmadığına inanıyor ve gerilimin artmasını önlemek için daha fazla zaman istiyor.

ABD Başkanı Donald Trump, İran ile yeni bir nükleer anlaşma için müzakerelere iki aylık bir süre tanıdı ve anlaşmaya varılamaması halinde İran'ın nükleer tesislerine askeri saldırı emri verebileceğini ya da olası bir İsrail saldırısını destekleyebileceğini söyledi.

Geçici anlaşma “İran'ın belirli uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin askıya alınmasını ve zenginleştirilmiş uranyum stokunun yüzde 60 seviyesine indirilmesini” içerebilir. Ayrıca BM müfettişlerinin “İran'ın nükleer tesislerine daha fazla erişimine” izin verilmesini de içerebilir.

Geçici anlaşmanın İran'ın Trump'tan İran ekonomisine yönelik “maksimum baskı” kampanyasını askıya alması talebini içermesi muhtemeldir, ancak Trump'ın bunu yapmaya hazır olup olmadığı bilinmiyor.