İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.



Kaosa rağmen Trump'a oy verenlerin sadece yüzde 2'si pişman

Yeni bir ankete göre Trump'a oy verenlerin sadece yüzde 2'si kararından pişman olduğunu ve imkanı olsa başka bir adaya oy vereceğini söyledi (AFP)
Yeni bir ankete göre Trump'a oy verenlerin sadece yüzde 2'si kararından pişman olduğunu ve imkanı olsa başka bir adaya oy vereceğini söyledi (AFP)
TT

Kaosa rağmen Trump'a oy verenlerin sadece yüzde 2'si pişman

Yeni bir ankete göre Trump'a oy verenlerin sadece yüzde 2'si kararından pişman olduğunu ve imkanı olsa başka bir adaya oy vereceğini söyledi (AFP)
Yeni bir ankete göre Trump'a oy verenlerin sadece yüzde 2'si kararından pişman olduğunu ve imkanı olsa başka bir adaya oy vereceğini söyledi (AFP)

Ariana Baio ABD Muhabiri 

Donald Trump'ın gümrük vergileriyle piyasaların dibe vurması ve ekonomistlerin tüketici fiyatlarıyla ilgili endişelerini dile getirmesinin ardından bile Trump seçmenlerinin ezici çoğunluğu oylarını ABD Başkanı'na verdiğine pişman değil.

Massachusetts Amherst Üniversitesi / YouGov'un Trump seçmenleri arasında yaptığı yeni ankete göre, seçmenlerin sadece yüzde 2'si verdiği oydan pişmanlık duyduğunu ve şansı olsa farklı bir oy kullanacağını söyledi.

Şubat 2017'de seçmenlerin yüzde 4'ü Trump'a oy verdiği için pişman olduğunu belirtmişti.

UMass Amherst / YouGov'un anketinde ayrıca Trump'a oy verenlerin yüzde 74'ü kararlarından emin olduğunu söyledi. Seçmenlerin sadece yüzde 26'sı oylarıyla ilgili "bazı endişeler" duyduğunu ifade etti.

UMass Amherst'te siyaset bilimi alanında öğretim üyesi olan ve anketi yöneten Tatishe Nteta yaptığı açıklamada, "Başkan Trump'ın, seçmenlerini bu iş için doğru kişi olduğuna ikna etmek için hâlâ bolca fırsatı var ancak zaman daralıyor ve destekçileri bunu başarıp başaramayacağını görmek istiyor" dedi.

Trump seçim kampanyasını kayıt dışı göçmenlerin topluca sınır dışı edilmesi, market fiyatlarının düşürülmesi, enerji üretiminin artırılması, Rusya-Ukrayna savaşının sona erdirilmesi, İsrail-Hamas savaşının sona erdirilmesi, vergilerin düşürülmesi ve federal harcamaların azaltılması gibi vaatlerle yürüttü.

Trump bu vaatlerin çoğunu yerine getirmeye başladı ancak sorunlar da yok değil.

Elon Musk'ın kıdemli bir danışman ve federal işgücü, politikalar ve kurumlarda hızlı bir şekilde muazzam kesintiler öneren Hükümet Verimliliği Bakanlığı'nın fiili başkanı rolünü üstlenmesi önemli bir tartışma konusu.

UMass Amherst ve YouGov'un bir anketi, Amerikalıların çoğunun gizli bilgileri koruma, kesinti yapılacak federal programları belirleme ya da pozisyonunu şirketlerine fayda sağlamak için kullanmaktan kaçınma açısından Musk'a güvenmediğini tespit etmişti.

ABD Başkanı'nın, yönetim tarafından aniden ve sert bir şekilde tasfiye edilen federal çalışanları, kurumları veya politikaları eski haline getirmesini emreden federal yargıçlara meydan okuma aceleciliği de çoğu Amerikalı için bir başka tartışma konusu.

Ankete katılanların yüzde 55'i Trump'ın bir mahkeme kararına karşı gelmesinden endişe duyuyor ki yönetim, daha önce El Salvador'daki bir hapishaneden yanlışlıkla sınır dışı edilen bir adamı ABD'ye geri göndermeyi reddederek bunu yapmakla suçlanmıştı.

Yargıçlar her ne kadar Kilmar Abrego Garcia'nın ABD'ye iadesini yönetime emretse ve devlet çalışanları bunun bir hata olduğunu kabullense de Trump yönetimi, Garcia'nın sınır dışı edilmesinde kusur bulunmadığını kararlı bir şekilde savunmayı sürdürüyor.

Ancak Trump'ın onlarca yıllık politikaları ve yerleşik kurumları altüst ederek yol açtığı kaosa rağmen, Trump seçmenlerinin yüzde 50'sinden fazlası gelecek 4 yıldan umutlu olduklarını söylerken, Trump seçmenleri arasında daha umutlu olanlar beyaz, üniversite eğitimi almamış ve 40 bin dolardan az kazananlar.

Independent Türkçe, independent.co.uk/news