Erdoğan, Almanya ile diplomatik kriz yaşanırken Berlin'de Türkiye-Hollanda maçına gidiyor

Demiral'ın 'bozkurt' kutlaması siyasi soruna dönüştü 

Milli Takım oyuncusu Merih Demiral "Bozkurt" sembolü ile kutlama yaparken (AP)
Milli Takım oyuncusu Merih Demiral "Bozkurt" sembolü ile kutlama yaparken (AP)
TT

Erdoğan, Almanya ile diplomatik kriz yaşanırken Berlin'de Türkiye-Hollanda maçına gidiyor

Milli Takım oyuncusu Merih Demiral "Bozkurt" sembolü ile kutlama yaparken (AP)
Milli Takım oyuncusu Merih Demiral "Bozkurt" sembolü ile kutlama yaparken (AP)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bugün (Cumartesi) Berlin'de Hollanda ile oynanacak olan Euro 2016 çeyrek final maçına katılacak. Merih Demiral'ın, Milli Takımın geçen salı günü Avusturya ile oynadığı maçta iki gol attıktan sonra "bozkurt" sembolü ile kutlama yapması, Türkiye ile Almanya arasında diplomatik gerilim yaşanmasına neden oldu.

Erdoğan, UEFA tarafından Merih Demiral’a iki maç men cezası verilmesinin ardından, maça katılmak için cuma günü Azerbaycan'ın Şuşa kentinde başlayan Türk Devletleri Örgütü zirvesine katılımını iptal etti.

Erdoğan, Avusturya maçından sonra takımı tebrik etmek için telefonla aradığı teknik direktör Vincenzo Montella'ya, "Gelemiyorum çünkü birçok burada devlet işleri var. Ama adım adım takip ediyorum. Bugün de bütün heyecanımla yanınızdaydım. Bütün gönlümle sizleri kucaklıyorum." ifadelerini kullandı.

Ancak Erdoğan, Almanya ile yaşanan “bozkurt krizinin” kötüleşmesi üzerine kararını değiştirdi. Türk Dışişleri Bakanlığı, çarşamba günü Almanya İçişleri Bakanı Nancy Wieser'in "Türk aşırı sağcı işaretlerinin stadyumlarımızda yeri yoktur" demesi ve Türkiye Futbol Federasyonu'na yaptırım uygulanması çağrısında bulunmasının ardından, Almanya'nın Ankara Büyükelçisi Jürgen Schultz'u çağırdı. Alman Dışişleri Bakanlığı da Türkiye'nin Berlin Büyükelçisi Ahmet Başar Şen'i çağırarak protestoya karşılık verdi.

"Bozkurt" sembolü, Türkiye'nin tarihi simgesi olmaktan çıkıp, Milliyetçi Hareket Partisi'nin Türkiye'deki gençlik kolunu oluşturan "Ülkü Ocakları"nın sembolü haline geldi. Almanya ve Avusturya dahil olmak üzere birçok Avrupa ülkesi tarafından "aşırıcılık ve siyasal İslam ile mücadele" kapsamında yasaklandı veya gözetim altına alındı.

Erdoğan, Şanghay Kalkınma Örgütü'nün (ŞİÖ) 24. zirvesine katıldıktan sonra Astana'dan dönüşünde uçakta kendisine eşlik eden gazetecilere şunları söyledi: "Kimse Almanların formalarında kartal var diyor mu? Kimse kalkıp da Fransızların formasında horoz var, niye horozlanıyorsun diyor mu? Orada Merih heyecanını bu görüntüyle verdi. Bunun üzerine de malum Dışişleri Bakanlığımız bunların yetkililerini çağırdılar, gerekli adımlar da buna göre atılıyor."

Ankara, UEFA'nın Merih Demiral'a "bozkurt" işareti yaptığı gerekçesiyle iki maç men cezası vermesinden duyduğu üzüntüyü dile getirdi. Türk Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada şöyle denildi: "Uluslararası spor etkinlikleri toplumları ve ülkeleri birbirine yakınlaştırmak için düzenlenir... "Bu karar, yurtiçi ve yurtdışındaki tüm Türk vatandaşları için derin bir hayal kırıklığı yaratmış ve bazı Avrupa ülkelerinde yabancı düşmanı önyargıların artmakta olduğu yönündeki inancı pekiştirmiştir."

Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli ise Demiral'a verilen cezayı ve UEFA ile ev sahibi Almanya'nın "aşırı" tutumunu protesto etmek amacıyla Türk milli takımının cumartesi günü Hollanda ile oynayacağı maça çıkmaması çağrısında bulundu.

Ana muhalefet Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Özgür Özel, Demiral'ın iki maç ceza almasını "siyasi bir karar" olarak nitelendirdi. Özel X hesabı üzerinden yaptığı açıklamada: "Adalete uygun olmayan siyasi bir karar, bu kararın düzeltileceğini umuyoruz, karar ne olursa olsun milli takımımız bu duruma en güzel cevabı cumartesi günkü maçta verecektir" ifadelerini kullandı.

Berlin polisi, Türkiye ile Hollanda arasında bugün oynanacak çeyrek final maçını "yüksek riskli maç" olarak sınıflandırdı ve daha fazla polis görevlendirileceğini açıkladı.



21'inci yüzyılda sınırlı savaş ve kapsamlı savaş

İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
TT

21'inci yüzyılda sınırlı savaş ve kapsamlı savaş

İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)
İHA’lar savaşta coğrafi derinliği geçersiz hale getirdi (Reuters)

Bazı uzmanlar ister sınırlı ister kapsamlı (topyekun) olsun, savaşların biçim ve türlerinin uluslararası sistemin şekli, yapısı (çok taraflı, iki taraflı veya hatta tek taraflı) ve güç dengesiyle doğrudan ilişkili olduğuna inanırken bunun yanında savaşta, askeri stratejilerin oluşturulmasında teknolojinin rolü göz ardı edilemez.

Telgraf ve demiryolu ağları 20’nci yüzyılda savaşların yapılış şeklini değiştirmedi mi? Evet, elbette değiştirdi. Demiryolları, Birinci Dünya Savaşı'nda milyonlarca askerin cepheye taşınmasına yardımcı olsa da aynı zamanda savaşın 10 milyon asker ve 7 milyon sivilin hayatına mal olan dört buçuk yıllık bir insanlık eziyetine dönüşmesine de doğrudan katkıda bulundu.

21’nci yüzyıl, bir güç çarpanı haline gelen teknolojinin yatay ve dikey olarak yayılmasıyla öne çıkıyor. Birinci Dünya Savaşı sırasında makineli tüfekler, kurbanların yüzde 20 ila 40'ının ölümüne katkıda bulundu. Peki yapay zekanın savaşlardaki rolü, özellikle de etkisi nükleer düzeye ulaşırsa ne olacak hiç düşündünüz mü? İçinde bulunduğumuz yüzyılda belki de en tehlikeli olan durum, savaşmanın maliyetinin herhangi bir devlet dışı aktörün (non state actor) savaşabileceği bir seviyeye düşmüş olmasıdır.

Soğuk Savaş sırasında, nükleer silahlar büyük güçler arasında dünya sahnesinde önemli bir caydırıcı unsur oluşturuyordu. Her zaman karşılıklı yıkım korkusu (MAD) vardı. Bundan dolayı söz konusu güçler vekalet savaşlarına (by proxy) başvurdular. Bu nedenle Soğuk Savaş döneminde sadece sınırlı (limited) savaşlar yaşandı. Sınırlı savaştan bahsederken, bu savaşın hedefleri, kullanılan araçlar ve dolaylı olarak bu savaşın süresi kastediliyor. 1950 yılındaki Kore Savaşı, İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra, küresel düzeyde gerçek anlamda kapsamlı bir savaş olan ilk sınırlı savaştı.

fghyu
Geçtiğimiz haziran ayında 12 gün süren İran-İsrail savaşı sırasında ABD tarafından bombalanan Fordo Nükleer Tesisi’nin çevresinin uydu görüntüsü (Reuters)

Yazar Andrew Davidson, Soğuk Savaş sırasında süper güçlerin olası savaşlar için çeşitli senaryolar hazırladığını söylüyor. Ancak insanlığın şansına, bu savaşlar gerçekleşmedi. Zira bu senaryoların güç ölçütü, hassasiyet değil, büyüklüğe dayanıyordu. Başka bir deyişle, ölçünün temelinde büyük güçlerin sahip olduğu uçak, tank, denizaltı ve diğer askeri araçların sayısı yer alıyordu. Nükleer silahlar, geleneksel silahların en büyük koruyucusu konumundaydı.

Sınırlı savaş ile kapsamlı savaş

İsrail'in İran'a karşı başlattığı Yükselen Aslan Operasyonu, süresi (sadece 12 gün sürdü), kullanılan araçlar ve hatta hedefler açısından sınırlı bir savaş olarak nitelendirilebilir. İsrail, bu savaşta elindeki en iyi silahları kullandı, ancak sahip olduğu tüm silahları (örneğin nükleer silahlar) kullanmadı. İran ise sahip olduğu en iyi füzeler ve insansız hava araçlarıyla (İHA) karşılık verdi. Öte yandan İsrail, Gazze Şeridi'nde Arap-İsrail çatışmasının tarihindeki en uzun savaşı sürdürüyor. Savaş 21 aydır devam ediyor. İsrail bu savaşta ise sahip olduğu en iyi silahları her boyutta kullandı. Peki bu savaş kapsamlı mı yoksa sınırlı mı olarak sınıflandırılabilir? Eğer savaşlar havadan sonuçlanmıyorsa, İsrail ordusunun bu savaşı sonuçlandıramamasını nasıl açıklayabiliriz? Oysa İsrail ordusu şimdiye kadar kara, hava ve deniz kuvvetlerini kullandı. Ayrıca siber savaş yönetimini ve dolayısıyla yapay zekayı da kullandı.

Birçok uzmana göre bu sorunun cevabı şu şekilde olabilir:

21’inci yüzyılda savaşın özellikleri değişti ve bu durum, birçok ülkenin, özellikle de büyük ve güçlü ülkelerin askeri doktrinlerinde bir dönüşüme (doctrinal shift) yol açacak.

Öte yandan asimetrik savaş, 21’inci yüzyılda büyük güçler için en büyük ve en tehlikeli zorluk olarak öne çıkıyor.

Teknoloji, özellikle İHA’lar, coğrafi derinliği değersizleştirirken siber savaş ve elektronik savaş lehine büyüklük ve kitle değerini de ortadan kaldırdı.

tyu7ı8
Tayvan’ın başkenti Taipei'deki bir Patriot bataryası... Tayvan, ABD ile Çin arasında bir çatışmaya neden olabilir (EPA)

ABD’li komutan Douglas MacArthur, “Asya'da asla kara savaşı yapılmamalı” diye meşhur bir sözü vardır. Peki, özellikle Washington'ın Pekin'in önümüzdeki yıllarda Tayvan'ı kontrol altına almaya çalışacağından endişe duyduğu bir ortamda, ABD-Çin çatışması nasıl olacak? Bu çatışma nasıl gerçekleşecek, askeri mi olacak? Nerede yapılacak? Kapsamlı mı, sınırlı mı, yoksa vekiller aracılığıyla mı olacak?

Bugün bu sorular, uzmanların Çin ve ABD arasında bir savaşın kaçınılmaz olduğunu teyit etmesiyle birlikte güçlü bir şekilde gündemde yer tutuyorlar. ABD’li düşünür Graham Allison, görüşünü ‘Tukidides tuzağı’ olarak bilinen teoriye dayandırarak, dünya düzenine hakim olan güç (ABD) ile bu hegemonyayı tehdit eden yükselen güç (Çin) arasında çatışmanın kaçınılmaz olduğunu savunuyor.

Bu analizŞarku'l Avsat için bir askeri analist tarafından yapıldı