İran’ın Dini Lideri Hamaney kaybeden kartlar üzerine kumar oynuyorhttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5044651-i%CC%87ran%E2%80%99%C4%B1n-dini-lideri-hamaney-kaybeden-kartlar-%C3%BCzerine-kumar-oynuyor
İran’ın Dini Lideri Hamaney kaybeden kartlar üzerine kumar oynuyor
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney (AFP)
Pantea Modiri
Geçtiğimiz dönemde ABD ve Çin’de, güncel olaylarda iki önemli gelişmeye tanık olduk. Bu iki gelişme arasında İran rejimi sadece ABD’ye karşı değil, aynı zamanda çok güvendiği ve müttefiki olacağını hayal ettiği iki ülkeye, yani Çin ve Rusya'ya karşı da oynadığı kumarı kaybetmiş gibi görünüyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD ziyareti sırasında ABD Başkanı Joe Biden, Başkan Yardımcısı Kamala Harris ve Cumhuriyetçi Parti’nin başkan adayı Donald Trump ile bir araya gelirken, Çin, Hamas Hareketi ve Fetih Hareketi (El Fetih) arasındaki müzakerelere, uzlaşya ve gelecekteki iş birliğinin ele alındığı bir toplantıya ev sahipliği yaptı.
İki ezeli düşman Hamas ve El Fetih, müzakerelerin sonunda İsrail ve Hamas arasındaki savaşın sona ermesinin ardından Batı Şeria’da ve Gazze Şeridi’nde ulusal birliği vurgulayan ortak bir bildiriye imza attı.
Pekin'de onaylanan ve 12 Filistinli grup tarafından imzalanan anlaşma, Filistin topraklarının yönetimi konusunda anlaşmazlık yaşayan iki büyük örgüt arasındaki ilişkilerin ve olası uzlaşının başlangıcı olabilir.
El Fetih laik, Hamas ise dini bir yapı. İki örgüt 1980 yılından bu yana çatışıyor. Aralarındaki bu gerilim, 2005 yılında sona eren İkinci İntifada ile doruğa ulaştı. Hamas, 2006 yılındaki genel seçimlerde El Fetih'i kısmi bir farkla mağlup etti ve seçimleri kazanıp hükümeti kurduktan bir yıl sonra Gazze Şeridi'nin kontrolünü zorla ele geçirdi.
Bu çatışmalar sırasında bazı El Fetih üyeleri öldürüldü, bazıları tutuklandı. Hamas o tarihten 7 Ekim 2023 tarihine kadar Gazze Şeridi’ni yönetti. Filistin Yönetimi, Batı Şeria'nın bazı bölgelerini kontrol ediyor ve son yıllarda çoğu İsrail tarafından aranan Hamas üyelerini yakalayıp tutukluyor.
İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’nde yürüttüğü savaş, Hamas'ı yeraltındaki tünellere hapsetti. Tel Aviv, şu an Gazze'nin yönetimini El Fetih'e devredecek her türlü girişime karşı çıkıyor. Filistinli gruplar arasında Çin'de varılan anlaşma, El Fetih ve Hamas'ın nasıl iş birliği yapabileceğini gösteren kamusal bir projeydi.
Netanyahu'nun ABD ziyareti ve Filistinli gruplar arasında Çin'de varılan anlaşma her ne kadar birbiriyle ilgisiz gelişmeler gibi görünse de Pekin’in kendisini Ortadoğu diplomasisinde yakın bir arabulucu olarak konumlandırmak istediğini ortaya koyuyordu. ABD geleneksel olarak bu rolü uzun yıllar yerine getirdi. Çin'in ABD ile olan askeri, ekonomik ve siyasi rekabeti, Pekin’in yakın gelecekte bu rolü yerine getirmeye kararlı olduğunu gösteriyor.
İran son 40 yıldır İsrail ile barışa karşı çıkan terörist grupları destekleyerek Araplar ve İsrail arasındaki müzakere girişimlerini engellemeye çalıştı. İran'ın önemli bir müttefik olarak gördüğü Çin, bugünlerde Filistinli grupların görüşmelerine ev sahipliği yapıyor ve Filistinliler ile İsrail arasında barış müzakerelerinin önünü açmaya çalışıyor. Ancak bu durum, bazı Filistinli grupları destekleyen Tahran'ın isteklerine ters düşüyor.
Çin ve Rusya, İran'la iyi ilişkiler içindeymiş ve İran'ı destekliyormuş gibi görünseler de İran'la olan ilişkilerindeki çelişkiyi gösteren gelişmelerden biri de Rusya'nın İran rejiminin politikalarına ters düşen petrol ve doğalgaz piyasalarındaki politikası oldu. Çin'in Suudi Arabistan, bazı Arap ülkeleri ve Filistinli gruplarla olan güçlü bağları da İran rejiminin politikalarıyla çelişiyor.
Bu yüzden İran rejiminin dünyada dostu olmadığı gibi Çin ve Rusya, çıkarlarını İran rejimi için feda etmeye hazır değiller. Öte yandan İsrail, ABD ile ilişkileri aracılığıyla Gazze'yi yok etmeye çalışıyor.
Netanyahu ABD'de, Gazze Şeridi’nin temizlenmesinin ardından bölgede barış müzakerelerinin yeniden başlaması için çalışacağı sözünü verdi. Filistinli gruplar, aynı çatı altında anlaşmayı başarırlarsa ki Çin şu anda bunu destekliyor, İsrail ve Filistinliler arasında bir barışın sağlanması, Suudi Arabistan'ın İsrail ile barış yapmasının önünün açılması ve İsrail ile diğer Arap ülkeleri arasındaki ilişkilerin normale dönmesi bekleniyor.
Böyle bir durumda İran rejimi elindeki kartları sadece ABD karşında değil, aynı zamanda müttefikleri olarak gördüğü iki ülkeye, yani Çin ve Rusya karşısında da kaybedecek. İran rejimi, bu kaybın ardından Batı ve Ortadoğu'daki ılımlı Arap ülkeleri karşısında zayıf bir konuma düşecek. Bu da İran halkına ve rejimine, ABD karşıtlarıyla ittifaka bel bağlayan İranlı liderlerin yanlış hesap yaptıklarını öğreten bir ders niteliğinde.
Bu yüzden İran halkı gelecekte ABD, Avrupa, Çin ve Rusya gibi büyük güçlerle dış politikasında mantıklı ilişkiler kurmaya çalışmalı ve küresel siyasi arenada kaybeden kartlara oynayarak kumar oynamaktan kaçınmalı.
Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.
Küresel piyasalardaki yavaşlama riskinin arttığı bir dönemde Trump'ın gümrük vergileri ticaret savaşlarını tetikliyorhttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5128677-k%C3%BCresel-piyasalardaki-yava%C5%9Flama-riskinin-artt%C4%B1%C4%9F%C4%B1-bir-d%C3%B6nemde-trump%C4%B1n-g%C3%BCmr%C3%BCk-vergileri
Küresel piyasalardaki yavaşlama riskinin arttığı bir dönemde Trump'ın gümrük vergileri ticaret savaşlarını tetikliyor
ABD Başkanı Trump yeni gümrük vergilerini içeren kararnameyi Beyaz Saray bahçesinde imzaladıktan sonra elinde tutuyor (X-Platform)
ABD Başkanı Donald Trump, finansal piyasaları altüst eden, küresel ekonominin durumuna ilişkin endişeleri derinleştiren ve ABD'nin en büyük ticaret ortaklarıyla çatışmaları ve küresel bir ticaret savaşını ateşleyen bir hamleyle küresel ticaret sistemine bir saldırı başlattı. ABD ithalatına bir dizi gümrük vergisi getirdi.
Trump, toplu olarak 180 ülkeyi kapsayan iki tür gümrük vergisi uyguladı: Bunlardan ilki ABD'den ithal edilen mallara uygulanan yüzde 10'luk temel tarife, diğeri ise Amerika'nın ticaret yaptığı ülkelere uygulanan yüzde 10 ila yüzde 49 arasında değişen karşılıklı tarifelerdir.
Tepkiler
Kapsamlı yeni gümrük vergileri öfkeye, karşı önlem tehditlerine ve ticaret kurallarının daha adil hale getirilmesi için daha fazla müzakere çağrısına yol açtı. Ancak tepkiler oldukça ölçülü oldu ve önemli ticaret ortaklarının dünyanın en büyük ekonomisiyle açık bir ticaret savaşına girmek istemediklerini ortaya koydu.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, gümrük vergilerinin küresel ekonomiye ağır bir darbe vuracağı uyarısında bulundu ve bloğun karşı önlemler hazırladığını söyledi. Çin Ticaret Bakanlığı Washington'dan gümrük vergilerini derhal iptal etmesini talep etti. Pekin, tarifelerin küresel ekonomik kalkınmayı tehlikeye attığı ve ABD'nin çıkarlarına ve uluslararası tedarik zincirlerine zarar verdiği uyarısında bulunarak çıkarlarını korumak için karşı önlemler alma sözü verdi.
Trump'ın dünya çapındaki yeni gümrük vergileri
Ülkeler
ABD'ye
uygulanan tarifeler
ABD'nin
uyguladığı tarifeler
Çin
% 67
% 34
Avrupa Birliği
% 39
% 20
Vietnam
% 90
% 46
Tayvan
% 64
% 32
Japonya
% 46
% 24
Hindistan
% 52
% 26
Güney Kore
% 50
% 25
Tayland
% 72
% 36
İsviçre
% 61
% 31
Endonezya
% 64
% 32
Malezya
% 47
% 24
Kamboçya
% 97
% 49
Birleşik Kırallık
% 10
% 10
Güney Afrika
% 60
% 30
Brezilya
% 10
% 10
Bangladeş
% 74
% 37
Singapur
% 10
% 10
İsrail
% 33
% 17
Filipinler
% 34
% 17
Şili
% 10
% 10
Avustralya
% 10
% 10
Pakistan
% 58
% 29
Türkiye
% 10
% 10
Sri Lanka
% 88
% 44
Kolombiya
% 10
% 10
Peru
% 10
% 10
Nikaragua
% 36
% 18
Norveç
% 30
% 15
Kosta Rika
% 17
% 10
Ürdün
% 40
% 20
Dominik Cumhuriyeti
% 10
% 10
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)
% 10
% 10
Yeni Zelanda
% 20
% 10
Arjantin
% 10
% 10
Ekvador
% 12
% 10
Guataemala
% 10
% 10
Honduras
% 10
% 10
Madagaskar
% 93
% 47
Myanmar (Burma)
% 88
% 44
Tunus
% 55
% 28
Kazakistan
% 54
% 27
Sırbistan
% 74
% 37
Mısır
% 10
% 10
Suudi Arabistan
% 10
% 10
El Salvador
% 10
% 10
Fildişi Sahili
% 41
% 21
Laos
% 95
% 48
Botsvana
% 74
% 37
Trinidad ve Tobago
% 12
% 10
Fas
% 10
% 10
Tayvan tarifeleri mantıksız olarak nitelendirdi ve hükümetin Washington ile ciddi müzakereler yürütmeyi planladığını ve ABD'ye resmi bir protestoda bulunacağını söyledi.
Hindistan, Washington'un yüzde 27'lik gümrük vergilerinin ihracatı üzerindeki etkisini incelediğini ve Trump'ın ticaret politikasından muafiyet kazanamamasına rağmen uzlaşmacı bir tavır sergileyerek bu yıl bir ticaret anlaşması için bastırma sözü verdi.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, ABD'nin gümrük vergilerinin İngiliz ekonomisi üzerinde bir etkisi olacağını kabul etti. Starmer, "Amerika Birleşik Devletleri tarafından alınan kararların hem ülke içinde hem de küresel çapta ekonomik bir etkisi olacağı açıktır. Ancak açık olmak istiyorum; hazırlıklıyız, çünkü ülkemizin güçlü yanlarından biri sakin kalabilme yeteneğimizdir” dedi. İngiltere İşletme Bakanı Jonathan Reynolds, Trump'ın gümrük vergilerinin ülkenin otomobil endüstrisi üzerindeki etkisinin hükümetin en önemli endişelerinden biri olduğunu söyledi.
Japonya Kabine Baş Sekreteri Yoshimasa Hayashi, Amerika'nın Asya'daki en yakın müttefiki olan Japonya'nın ABD'nin gümrük vergilerini ve etkilerini yakından analiz etmeyi planladığını, ancak misilleme hakkında konuşmaktan kaçındığını söyledi. Ancak bu hamlelerin ABD ile ilişkiler üzerinde büyük bir etkisi olacağını söyledi.
İtalya'nın muhafazakâr Başbakanı Giorgia Meloni ise yüksek gümrük vergilerinin iki tarafa da fayda sağlamayacağını söyledi.
Çocuklar Tayvan'ın Keelung Limanındaki vinçlerin ve konteynerlerin üzerindeki bir gözlem noktasından bölgeyi izliyor (Reuters)
Yüzde 10'luk gümrük vergisinden etkilenen Brezilya, Dünya Ticaret Örgütü'ne gitmeyi planladığını açıkladı.
Brezilya Kongresi, Brezilya mallarına yönelik herhangi bir gümrük vergisine karşı misilleme yapılmasına izin veren bir tasarıyı oybirliğiyle kabul etti.
Küresel ekonomiye bir darbe
ABD ve küresel piyasalar gümrük vergilerinin etkisiyle düştü. Wall Street Perşembe günü keskin bir düşüş yaşarken, S&P 500 vadeli işlemleri piyasa öncesi işlemlerde yüzde 3,4, Dow Jones Industrial Average vadeli işlemleri ise yüzde 2,8 geriledi. Nasdaq vadeli işlemleri yüzde 3,8 düştü.
New York Borsası'ndaki yatırımcılar kapanış zilinden ve Trump'ın basın toplantısının başlamasından dakikalar önce (AFP)
Tokyo'nun gösterge endeksi yüzde 3,1 düşerek Asya'daki kayıplara öncülük etti. Petrol fiyatları kısa süreliğine varil başına 2 dolardan fazla düştü. Petrol fiyatları yüzde 4'ten fazla düştü ve ABD doları Japon yeni karşısında Ekim başından bu yana en düşük seviyesini gördü.
Yüksek riskli bir kumar
Uzmanlar Trump'ın bu hamlesini bir ABD başkanının ABD ekonomisi üzerinde oynadığı en büyük siyasi kumar olarak nitelendirerek, Trump'ın istihdam ve sanayiyi ABD'ye geri getirme umuduyla enflasyonist bir sarmalı körükleme riski taşıyan yüksek riskli bir oyun oynadığına dikkat çekti. Trump'ın açıklamasının bir başlangıç noktası olduğunu ve bunu muhtemelen piyasalarda endişe ve belirsizliğin devam etmesine yol açacak aylarca sürecek müzakerelerin izleyeceğini ve bunun da finansal piyasalar için en kötü senaryo olduğunu belirttiler.
Çarşamba akşamı Beyaz Saray Gül Bahçesi'nde yaptığı konuşmada Trump, gümrük vergilerini adil olarak nitelendirirken, bunların karşılıklı olduğunu ve ABD mallarına uygulanan gümrük vergileri ve engellere bir yanıt olduğunu vurguladı. Yaptığı uzun konuşmada kararının ABD için bir “ekonomik bağımsızlık ilanı” ve bir “kurtuluş günü” olduğunu söyledi.
Hindistan'ın Chennai kentindeki bir limanda vinçler ve nakliye konteynerleri görülüyor (AP)
Trump, çoğu ülkeden yapılan ithalata yüzde 10'luk taban gümrük vergisi getirirken, ABD'nin en büyük ticaret ortakları arasında yer alan Avrupa Birliği (yüzde 20), Japonya (yüzde 24), Tayvan (yüzde 32), Hindistan (yüzde 26) ve Vietnam (yüzde 46) gibi 60 ülkeye çok daha yüksek gümrük vergileri uygulayacağını açıkladı. Çin şu anda yüzde 54'lük gümrük tarifesiyle listedeki en yüksek ülke konumunda bulunurken, ikinci sırada yüzde 49'luk gümrük tarifesiyle Kamboçya yer alıyor.
Kaiyuan Securities, tarifelerin Çin'in ABD'ye ihracatını yüzde 30 oranında azaltacağını, bunun da Çin'in deflasyonla mücadele çabalarını baltalayabileceğini ve yüzde 5'lik büyüme hedefine ulaşmasını zorlaştırabileceğini öngördü.
Beyaz Saray yetkililerine göre yeni gümrük vergileri, Yüzde 10'luk tarifeler için 5 Nisan Cumartesi gece yarısı, bu eşiğin üzerindekiler için ise 9 Nisan'da iki aşamada yürürlüğe girecek.
Trump'ın günler önce çelik ve alüminyuma uyguladığı gümrük vergilerine ek olarak yabancı menşeli otomobillere yönelik gümrük vergileri de derhal yürürlüğe girdi.
Trump'ın destekçileri ve savunucuları bu hamleyi ABD'nin gücünü ortaya koymak, ABD'de üretimi canlandırmak, sanayi tabanını yeniden inşa etmek, istihdam yaratmak ve jeopolitik tavizler koparmak için bir araç olarak savunuyor.
Trump, ticaret planlarının mavi yakalı işçilere, özellikle de otomotiv sektöründekilere destek vereceğini savundu. Ticaret açığının büyüklüğü nedeniyle ulusal acil durum ilan ederek, trilyonlarca dolar yeni gümrük vergisi geliri elde etmeyi amaçlayan gümrük vergileri uygulamak için özel yetkiler kullanmasına izin veren bir hamle yaptı. Ancak Trump kararnamesini imzalar imzalamaz finans piyasaları altüst oldu, dolar başlıca para birimleri karşısında değer kaybetti, altın fiyatı rekor seviyeye yükseldi ve Asya borsaları Perşembe sabahı açılışta düşüşe geçti.
Resesyon ve enflasyon
Analistler, ABD'de resesyon riskinin artacağını öngörerek karamsar bir tablo çizdi. Çoğu gözlemci, gümrük vergilerinin mal ve hizmet fiyatlarını daha önce görülmemiş seviyelere yükselteceğini kaydetti.
Barclays analistleri, ABD'de enflasyon oranlarının yüzde 4'e yükselmesi ve işsizlik seviyelerinin artmasıyla birlikte bir resesyon öngördü. JPMorgan Chase analistleri ekonominin tehlikeli bir şekilde resesyona yakın olduğu uyarısında bulundu. Bank of America ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Gümrük tarifeleri devam ederse, yakın vadede enflasyona bir ila bir buçuk puan arasında ekleme yapacaklarına ve GSYH'den benzer bir miktarı alarak ekonomiyi resesyonun eşiğine getireceklerine inanıyoruz.”
Oyun değiştirici
Fitch Ratings ABD Ekonomik Araştırmalar Başkanı Olu Sunola, gümrük vergilerinin sadece ABD ekonomisi için değil, küresel ekonomi için de oyun değiştirici olacağını ve birçok ülkenin resesyona girebileceğini söyledi.
JP Morgan Asset Management analistlerinden Tai Hui, tarifelerin devam etmesi halinde, ABD imalat sektörünün üretim kapasitesini artırmakta zorlandığı bir dönemde enflasyonu etkileyeceğini ve büyüme risklerine ilişkin endişeleri artıracağını söyledi. ABD'li tüketiciler yüksek ithalat fiyatları nedeniyle harcamalarını azaltabilir ve şirketler, bu tarifelerin orta ve uzun vadeli etkileri ve ticaret ortaklarının misilleme tepkileri konusundaki belirsizlik nedeniyle sermaye harcamalarını erteleyebilir.
Rosenberg Research Başkanı David Rosenberg şunları söyledi: “Başkan Trump'ın tetiklediği ticaret savaşı kazananı olmayan bir durum ve bunun yükünü tüketici çekecek çünkü gümrük vergilerini ihracatçı ülke değil ithalatçı şirketler ödüyor ve bu da tüketiciyi etkileyecek, dolayısıyla birkaç ay sürecek çok büyük bir fiyat şokuyla karşı karşıyayız.” Quantum'da stratejist olan David Roche, bu tarifelerin küreselleşmeden birkaç yıl sürebilecek izolasyonist ve milliyetçi politikalara geçişi işaret ettiğini ve ülkelerin misilleme tepkileriyle birçok siyasi alanda yan etkileri olacağını ve bu tarifelerin ayı piyasasının konsolidasyonuna katkıda bulunarak ABD ve AB'de küresel stagflasyon ve resesyona neden olacağını söyledi.
Cornell Üniversitesi'nde ticaret politikası profesörü olan Eswar Prasad, New York Times'a verdiği demeçte Trump'ın, müttefiklerinin ABD ekonomisi ve Amerikalı tüketiciler aleyhine kötüye kullandığını söylediği küresel ticareti yöneten kurallarda reform yapabileceğini ancak bunun yerine “uluslararası ticareti yöneten sistemi havaya uçurmayı” tercih ettiğini söyledi.
Çatışma ve savaşlar
Bridgewater Associates hedge fonunun kurucusu ve yatırım kralı milyarder Ray Dalio, LinkedIn'de yaptığı bir paylaşımda dünyanın küresel bir savaşa doğru gittiğine inandığını söyledi. Dalio, “Tarifeler sadece bir gelir meselesi değildir, ülkelerin ekonomilerini çatışma ve savaş zamanlarına hazırlamalarının bir yoludur ve büyük güç çatışması zamanlarında gereklidir” dedi.
Dalio'nun yorumları, özellikle 2021 yılında süper güçler arasında bir çatışmanın patlak vereceğini öngördüğü bir kitap yayınladığı ve ABD ile Çin arasındaki rekabetin dünyada radikal ve kaotik değişikliklere yol açacağını tahmin ettiği için büyük ilgi gördü.
