İsrail güvenlik birimlerine eşi benzeri görülmemiş eleştiri

Netanyahu bölgenin daha geniş bir savaşa sürüklenmesine yardımcı oluyor

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ordu komutanlarıyla gerçekleştirdiği bir toplantı sırasında (Netanyahu'nun Telegram kanalı)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ordu komutanlarıyla gerçekleştirdiği bir toplantı sırasında (Netanyahu'nun Telegram kanalı)
TT

İsrail güvenlik birimlerine eşi benzeri görülmemiş eleştiri

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ordu komutanlarıyla gerçekleştirdiği bir toplantı sırasında (Netanyahu'nun Telegram kanalı)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ordu komutanlarıyla gerçekleştirdiği bir toplantı sırasında (Netanyahu'nun Telegram kanalı)

On ay boyunca orduya ve güvenlik birimlerinin geri kalanına mutlak destek veren ve Başbakan Binyamin Netanyahu ile iktidar sağının saldırılarına karşı onlarla birlikte duran İsrail basınında ilk kez generalleri İsrail'i geniş bir savaşa bulaştırmaya yardım etmekle suçlayan eleştiriler duyulmaya başlandı. İsrail medyası şu öfkeli soruyu soruyor: “Hem suikast yapıp hem de ağlıyor musunuz?”

İsrail medyası suikastların faydasını sorgulayan, ‘taktiksel başarılar ve stratejik başarısızlıklar elde ettiklerini’ söyleyen ve ‘suikasta uğrayan her figürün yerini daha az vahşi ve acımasız olmayan bir başkasının aldığını’ vurgulayan birçok makale yayınladı.

sdvfe
Hamas'ın kurucusu Şeyh Ahmed Yasin, İsmail Heniyye ile konuşurken, 2002. (Reuters)

Yazılar, eleştirilerini, sanki bunların ilk ve tek sorumlusu oymuş gibi Netanyahu'nun kendisiyle sınırlandırdı. Ancak İsrail'de askeri ve istihbarat konularında kararların nasıl alındığını takip eden herkes bilir ki planları başlatan, formüle eden ve uygulayanlar ordu ve istihbarat generalleridir. Başbakan ordu ve istihbaratın önerilerini onaylarken, onlar Netanyahu ve hükümetine saldırıyor.

asxdecf
İsrail Gazze Şeridi'nde açlığı bir savaş silahı olarak kullanıyor. (DPA)

Örneğin bu generaller, Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırısına misilleme olarak Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın vahşet düzeyini belirleyen ve Hamas'tan değil sivil halktan (üçte ikisi çocuk ve kadın olmak üzere yaklaşık 40 bin ölü ve 90 bin yaralı) intikam almaya karar veren kişilerdi.

Onlar, Gazze Şeridi’ni yaşanmaz hale getirmeye karar verdiler. Üniversiteleri, okulları, hastaneleri, tıbbi klinikleri, kiliseleri, camileri ve kültürel tesisleri yok ederek, onlarca gazeteciyi (yaklaşık 160), ambulans ekiplerini, bilim adamlarını ve diğerlerini öldürerek oradaki tüm medeniyet işaretlerini yok etmeye karar verdiler. Ayrıca bir açlık ve susuzluk savaşı da yürüttüler. Gazze Şeridi'nde her gün onlarca insanın ölümüne neden olan çılgınca askeri operasyonları sürdürenler de onlardı.

xcdfv
İsrail güçleri tarafından iade edilen 84 Filistinli’nin cesedi Han Yunus'ta bir toplu mezara gömüldü. (EPA)

Yedioth Ahronoth gazetesi dün (pazartesi) kıdemli editör Einav Schiff imzasıyla ‘Suikast yapıyorlar ve ağlıyorlar’ başlıklı bir yazı yayınladı. Söz konusu yazıda, “Hiçbir gelişme olmadan kendini tekrar eden her şey gibi, güvenlik şeflerinin kaçırılan kadın ve erkeklerin iadesine ilişkin anlaşma konusunda Başbakan’a yönelik şikayetleri de boş bir ritüel haline geldi” denildi.

Yazıda, “Bir yandan bizi anlaşmanın önündeki engelin Netanyahu olduğuna ikna etmeye çalışıyorlar, diğer yandan da ABD Başkanı’nı bile meraklandıran adımları engellemiyorlar: Hikâye nedir?” ifadesi yer aldı.

Bir yandan ‘Netanyahu anlaşma istemiyor’ söylemini tekrarlıyorlar, diğer yandan da neredeyse çocukça ‘caydırıcılığı yeniden tesis etme’ anlayışına dayanan ve her şeyden çok bir ego restorasyonu olduğundan şüphelenilen ‘X koyma’ oyununda (suikaste kurban giden bir Hamas ya da Hizbullah liderinin fotoğrafının üzerine X işareti koymak) açıkça suç ortağı oluyorlar.

num7ıö
İsrail ordusunun asker alma merkezi Tel Hashomer'in girişinde, askere alınma kararına karşı çıkan ultra-Ortodoks Yahudiler’in eyleminden (DPA)

Yazı, üzücü ama şaşırtıcı olmayan bir şekilde, çoğu medya kuruluşunu ‘güvenlik servisleri hayranlığı, milliyetçi popülizm ya da şu yahut bu şekilde’ bu yaklaşımı benimsedikleri için eleştiriyor.

Schiff yazıyı şöyle bitiriyor: “O halde kimsenin 'Netanyahu anlaşma istemiyor' söylemini yutmamasına şaşmamalı. Heniyye'ye suikast düzenleyenler bizi büyük bir teröristten daha kurtarmış olabilirler ama Netanyahu'ya karşı çıktıklarını iddia ettikleri kötü niyetli politikayı sürdürmek için mükemmel bir koz verdiler.”

zxcdfvg
İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, Güney Komutanlığı Komutanı ile Gazze Şeridi'nin Han Yunus bölgesindeki durumu değerlendiriyor. (Arşiv)

Aynı gazetenin bir diğer kıdemli editörü Sima Kadmon ise ordu ve istihbarat komutanlarına Netanyahu'nun icraatlarından şikayetçi oldukları yönünde medyaya haber sızdırma politikasına son vermeleri çağrısında bulundu. Kadmon, “Cesaretle halkın karşısına çıkın ve onlara gerçeği söyleyin. Onlara anlaşmanın hazır olduğunu ve Netanyahu'nun bunun gerçekleşmesini engellediğini söyleyin” ifadelerini kullandı.

Diğer yandan Haaretz'in Arap işleri editörü Dr. Zvi Barel, generallerin ‘ego’ kompleksi hakkında bir yazı yazdı. Barel, Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed'in Irak savaşına cevaben söylediği şu meşhur sözü hatırlattı: “Elimizdeki tek yanıt daha da öfkelenmek. Ancak öfkeli insanlar doğru düşünemezler.”

Barel, “İsrail, İran ve Hizbullah şimdi kendilerini, gerektiği gibi düşünememelerine neden olabilecek bir aşağılanma savaşının içinde buluyorlar. İstihbarat, ne kadar mükemmel olursa olsun, ortadan kaldırılacak bir adayın odasını ve arabasını bulabilir, hareketleri hakkında gerçek zamanlı doğru bilgiler edinebilir, suikastı gerçekleştirecek ajanları işe alabilir ya da yatak odasına ulaşan hassas bir füze fırlatabilir. Ancak şu ana kadar İsrail ve Amerikan istihbaratı, İran ve Hizbullah'ın, İsrail'in itibarını iade eden suikastlara nasıl ve ne zaman karşılık vereceğini belirlemede başarılı olamadı. Suikastların caydırıcılık anlamında bir değer katması bekleniyorsa, sadece misilleme korkusu bile caydırıcılığın sağlanamadığını, belki de tam tersinin gerçekleştiğini gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu.

Medyada yeni olan bu üslup, ordu, istihbarat ve generallerin üzerindeki kutsallık havasını kaldırmanın ve politikaları, savaş planları ve stratejik hasara neden olan uygulamaları hakkında onlarla açıkça konuşmanın başlangıcı olabilir. Kuşkusuz bu, Netanyahu'ya hizmet etmekte ve onun savaşı sürdürme ve bir dönüş yapma fırsatını kaçırma arzusunu yerine getirmektedir.



Trump'ın gümrük vergileri yürürlüğe girerken küresel piyasalarda panik yaşanıyor

Pekin'de bir borsa aracılık ofisinin camından içerideki hisse senedi panosu gözüküyor. (Reuters)
Pekin'de bir borsa aracılık ofisinin camından içerideki hisse senedi panosu gözüküyor. (Reuters)
TT

Trump'ın gümrük vergileri yürürlüğe girerken küresel piyasalarda panik yaşanıyor

Pekin'de bir borsa aracılık ofisinin camından içerideki hisse senedi panosu gözüküyor. (Reuters)
Pekin'de bir borsa aracılık ofisinin camından içerideki hisse senedi panosu gözüküyor. (Reuters)

Küresel piyasalar, ABD'nin Çin'den ithal edilen mallara uyguladığı yüzde 104'lük vergi başta olmak üzere yeni gümrük vergileri paketinin yürürlüğe girmesiyle bugün kayıplarını derinleştirerek piyasalarda büyük bir satış dalgasına yol açtı ve küresel resesyon korkularını arttırdı. Japonya'nın Nikkei 225 Endeksi, ABD Başkanı Donald Trump liderliğindeki ticaret savaşında artan gerilimden büyük ölçüde etkilenerek yüzde 3,9 düşüşle 31.714,03 puandan kapandı.

Asya piyasalarının çoğundaki önemli düşüşe rağmen, Çin piyasaları, piyasayı desteklemek için kamu iktisadi teşebbüslerini hisse senedi almaya çağıran düzenleyici otoritelerin açık müdahalesinin ardından bu eğilimi tersine çevirdi. Şarku’l Avsat’ın AP'den aktardığına göre bunun sonucunda Şanghay Bileşik Endeksi yüzde 1,3 artışla 3.186,81 puana, Hong Kong Hang Seng Endeksi ise yüzde 0,4 artışla 20.205,04 puana yükseldi.

Avrupa piyasaları düşüyor... Tayvan Asya'daki kayıplara öncülük ediyor

Diğer taraftan Avrupa piyasaları keskin bir düşüş yaşadı. Alman DAX Endeksi yüzde 2,1 kayıpla 19.857,36 puana, Fransız CAC 40 Endeksi benzer bir oranda düşüşle 6.949,92 puana, İngiliz FTSE 100 Endeksi ise yüzde 2 düşüşle 7.753,42 puana geriledi.

Asya'da Tayvan, ana endeksi Taiex'in yüzde 5,8 düşmesiyle en kötü etkilenen ülke oldu. Başta yüzde 3,8 düşen TSMC ve hisseleri Tayvan piyasasında izin verilen maksimum günlük limit olan yüzde 10 düşen Hon Hai Precision Industry (Foxconn) olmak üzere büyük teknoloji şirketleri ağır kayıplar yaşadı.

Güney Kore'de KOSPI yüzde 1,7 düşerken, hükümet etkilenen otomobil sektörüne destek sağlayacağını açıkladı. Avustralya'da S&P/ASX 200 yüzde 1,8 düşüşle 7.375,00 puana gerilerken, Yeni Zelanda, Tayland ve Hindistan piyasaları da benzer düşüşler kaydetti; Hindistan'da Sensex, merkez bankasının faiz oranlarını düşürmesinin ardından yüzde 0,5 değer kaybetti.

Wall Street endişe sinyalleri veriyor

ABD göstergeleri de bundan nasibini aldı. S&P 500 ve Dow Jones vadeli endeksleri dün ABD piyasalarının keskin kayıplara tanık olduğu şiddetli bir seansın ardından sırasıyla yüzde 0,7 ve yüzde 0,5 düştü; özellikle S&P 500 endeksi sabahki yüzde 4,1'e varan büyük kazançlarını sildikten sonra yüzde 1,6 düştü. Nasdaq Endeksi yüzde 2,1 değer kaybetti ve endeksler resmi olarak ayı piyasası bölgesine girmeye yaklaştı.

Yatırımcılar ABD yönetiminin hamlelerini beklerken, müzakere edilmiş bir çözüme ulaşılabileceğine dair umutlar devam ediyor. Trump, Güney Kore Geçici Devlet Başkanı’yla yaptığı ve ‘her iki ülke için de harika bir anlaşmaya’ kapı açtığını söylediği telefon görüşmesinin ardından ilerleme kaydedildiği sinyali verdi. Japonya Başbakanı Şigeru İşiba, Washington ile doğrudan görüşmelere hazırlık amacıyla bir ticaret müzakerecisinin atandığını duyurdu.

Çin'in tehditleri ise devam ediyor. Pekin ‘sonuna kadar savaşmaya’ hazır olduğunu ilan etti ve Trump'ın gümrük vergilerini arttırmasının ardından misilleme önlemleri almakla tehdit etti.

Beyaz Saray Sözcüsü Caroline Leavitt yeni gümrük vergilerinin istisnasız olarak gece yarısı yürürlüğe girdiğini doğruladı. ABD Ticaret Temsilcisi Jameson Greer, 50'den fazla ülkenin ticaret açığını azaltmak için alternatif çözümleri görüşmek üzere Washington ile iletişime geçtiğini kaydetti.

Bu gelişmeler emtia ve döviz piyasalarında keskin dalgalanmalarla aynı zamana denk geldi. ABD petrolünün varil fiyatı 1,82 dolar düşerek 57,76 dolara, Brent ham petrolü ise 1,81 dolar düşerek 61,01 dolara geriledi. Dolar 145,09 yen seviyesine gerilerken, euro 1,1060 dolar seviyesine yükseldi.

Altın güçlü bir şekilde yükselerek fiyatını 71 dolar artırdı ve ons başına 3 bin 61 dolara ulaştı. Kuşkusuz bu, küresel kaygıların ortasında yatırımcıların güvenli limanlara olan talebinin arttığının açık bir işareti.