Taliban Afganistan'da iktidara dönüşünün üçüncü yıldönümünü kutluyor

Kutlamalar, ABD öncülüğündeki operasyonların merkezi olan bir üste gerçekleşti.

Kabil’de Taliban’ın Afganistan'da iktidara dönüşünün üçüncü yıldönümünü kutlayan çocuklar (AFP)
Kabil’de Taliban’ın Afganistan'da iktidara dönüşünün üçüncü yıldönümünü kutlayan çocuklar (AFP)
TT

Taliban Afganistan'da iktidara dönüşünün üçüncü yıldönümünü kutluyor

Kabil’de Taliban’ın Afganistan'da iktidara dönüşünün üçüncü yıldönümünü kutlayan çocuklar (AFP)
Kabil’de Taliban’ın Afganistan'da iktidara dönüşünün üçüncü yıldönümünü kutlayan çocuklar (AFP)

Taliban yetkilileri bugün (çarşamba) ABD'nin eski Bagram Hava Üssü’nde iktidara dönüşlerinin üçüncü yıldönümünü kutlamaya başlarken, Başbakan Muhammed Hasan Ahund da Afganistan’ın ‘İslam hukukunun üstünlüğünü koruması’ gerektiğini söyledi.

Aralarında Çinli ve İranlı diplomatların da bulunduğu yüzlerce kişi, Taliban'ın Afganistan'da iktidara dönüşünün üçüncü yıldönümünü kutlamak üzere Kabil'in 40 kilometre dışındaki üste bir araya geldi. Program çerçevesinde konuşmalar yapıldı ve askerî geçit töreni düzenlendi.

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığı habere göre törende hazır bulunmayan Ahund yaptığı açıklamada, Taliban yetkililerinin ‘İslam hukukunun üstünlüğünü sürdürme, malları ve insanların hayatlarını koruma ve Afganistan halkına saygı gösterme sorumluluğuna sahip olduğunu’ ifade etti.

cdfrgt
Kabil'de kutlama yapmak için konvoy halinde gezen Taliban güvenlik personeli (AFP)

Afganistan'da yirmi yıldır ABD öncülüğündeki operasyonların merkezini oluşturan hava üssünde düzenlenen etkinliğe Taliban yetkililerini helikopterler taşıdı.

Taliban savaşçıları, Washington destekli hükümetin çökmesi ve liderlerinin kaçmasının ardından 15 Ağustos 2021'de başkent Kabil'in kontrolünü ele geçirdi.

sdfrg
Taliban savaşçıları, Cumhurbaşkanı Eşref Gani'nin ülkeden kaçmasının ardından 15 Ağustos 2021'de Kabil'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın kontrolünü ele geçirdi. (AP)

Başbakan Ahund dün (salı) yaptığı açıklamada, “Bu tarihte Allah, mücahit Afgan ulusuna işgalci ve kibirli bir uluslararası güce karşı kesin bir zafer verdi” ifadesini kullandı.

Zafer Günü öncesinde başkentte ve Taliban'ın manevi kalesi Kandahar'da güvenlik önlemleri arttırılırken, ülkedeki DEAŞ saldırıları tehdidi de devam ediyor.

Taliban hükümeti, 20 yıllık bir isyanın ardından iktidara gelmesinden bu yana geçen üç yılda, İslam hukukunun katı yorumuna dayanan yasaları dayatarak ülke üzerindeki hakimiyetini pekiştirdi.

Taliban hükümeti hiçbir ülke tarafından tanınmadı. Diğer yandan ülkede Birleşmiş Milletler'in (BM) ‘cinsiyet ayrımcılığı’ olarak adlandırdığı politikalar kapsamında kadınlara yönelik kısıtlamalar önemli bir sorun olmaya devam ediyor.

Bayraklar ve afişler

Zafer Günü'nden önceki günlerde işçiler, Kabil'in dört bir yanına yıldönümü tarihiyle birlikte çeşitli kutlama ifadelerinin yer aldığı afişler asmakla meşguldü.

Şehir aynı zamanda sokaklarda ‘Afganistan İslam Emirliği’ bayrakları satan satıcılarla da doluydu.

Başkentteki bir stadyumda sporcuların katılacağı etkinlikler ve şiir dinletileri düzenlenmesi planlanıyor.

cdvdvf
Taliban savaşçıları, Washington destekli hükümetin çökmesi ve liderlerinin sürgüne kaçmasının ardından 15 Ağustos 2021 tarihinde başkent Kabil'in kontrolünü ele geçirdi. (AFP)

Taliban hareketinin doğduğu kent olan ve aynı zamanda tecritte yaşayan ve dini fetvalarla ülkeyi yöneten lider Hibetullah Ahundzade'nin evinin bulunduğu Kandahar kentinde güvenlik önlemleri artırıldı.

Güvenlik hususu, Taliban yetkilileri için her zaman bir öncelik olmuştur. Birçok Afgan 40 yıl boyunca birbirini izleyen çatışmalardan sonra rahatladığını ifade ederken, ekonomi halen zarar görmeye devam ediyor ve halk kötüleşen bir insani krize saplanmış durumda.

Uluslararası sivil toplum örgütleri tarafından yapılan ortak açıklamada, 23,7 milyon insanın insani yardıma ihtiyaç duyduğu ve yardım sıkıntısının giderek arttığı uyarısında bulunuldu.

sxcdv
Kabil'de bir insani yardım kuruluşu tarafından dağıtılan gıda kumanyalarını almak için bekleyen Afgan kadınlar (AP)

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Taliban hükümetine, orta ve yüksek öğrenime devam etmeleri kısıtlanan ve engellenen kadınlar üzerindeki kısıtlamaları kaldırması için baskı yapılması çağrılarını yineledi.

HRW Afganistan araştırmacısı Fereshta Abbasi, “Taliban'ın iktidarı ele geçirmesinin üçüncü yıldönümü, Afganistan'daki insan hakları krizinin acımasız bir hatırlatıcısıdır” dedi.



Knesset, ordunun ve Şin Bet'in sivil kameralara sızma yetkilerini genişletiyor

İnternet Protokolü üzerinden çalışan ev güvenlik kameraları (Pixabay)
İnternet Protokolü üzerinden çalışan ev güvenlik kameraları (Pixabay)
TT

Knesset, ordunun ve Şin Bet'in sivil kameralara sızma yetkilerini genişletiyor

İnternet Protokolü üzerinden çalışan ev güvenlik kameraları (Pixabay)
İnternet Protokolü üzerinden çalışan ev güvenlik kameraları (Pixabay)

İsrail Meclisi (Knesset) çarşamba günü, İsrail ordusu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Ajansı) sivil gözetim kamera sistemlerine gizlice sızmasına izin veren hükümet tasarısını son okumada kabul etti. Times of Israel'e göre, tasarı 10 lehte oyla ve karşı oy olmadan kabul edildi. Ayrıca 7 Ekim 2023 saldırısının ardından onaylanan geçici önlem bir yıl daha uzatıldı.

Yasa, güvenlik kurumlarına mahkeme kararına gerek kalmadan özel güvenlik kameralarının teknik altyapısına müdahale etme konusunda geniş yetkiler tanıyor. Bu durum, insan hakları örgütleri ve hukuk uzmanlarından sert eleştiriler aldı; bu kesimler, söz konusu yasayı, gizlilik hakkının eşi benzeri görülmemiş bir ihlali ve kendini demokratik olarak tanımlayan bir ülkede yasal güvencelerin zayıflatılması olarak değerlendiriyor.

Geçici önlem, ilk haliyle Gazze'deki savaşla ilgili acil durumlarla sınırlıydı ve düşman aktörlerin ulusal güvenliği veya askeri operasyonları tehdit edebilecek görsel içeriklere erişmesini engellemeyi amaçlıyordu. Ancak, son uzatma bu yetkileri "büyük askeri operasyonlar" bağlamından ayırdı; bu da fiili bir savaş hali olmasa bile yürürlükte kalacakları anlamına geliyor.

Hükümet, yasa tasarısının gerekçe notunda, siber tehditlerdeki ve sivil sistemlere sızma girişimlerindeki artışı gerekçe göstererek bu uzatmayı savundu ve bunun "sabit kameralar tarafından üretilen görsel bilgilere düşman aktörlerin erişimini engellemek için ek araçların bulundurulmasını gerektirdiğini" savundu. Şarku'l Avsat'ın elde ettiği bilgiye göre gözlemciler bu adımın, eski Başbakan Naftali Bennett'in Telegram hesabının İranlı bilgisayar korsanları tarafından hacklenmesinin ardından geldiğini belirtiyor

Ancak uzatmanın zamanlaması, özellikle Gazze'deki ateşkes ışığında, hukuk ve insan hakları çevrelerinde geniş çaplı itirazlara yol açtı. İsrail'in önde gelen gizlilik ve siber hukuk uzmanlarından Avukat Haim Ravia, "Bu yasa son derece endişe verici çünkü orduya ilk kez sivil mülkler ve alanlar içinde faaliyet gösterme yetkisi veriyor" dedi.

Basın açıklamalarında, "bu yetkilerin yargı denetiminden yoksun olması ciddi soruları gündeme getiriyor" diyen yetkili, önlemin genişletilmesinin "açık bir gerekçeden yoksun olduğunu ve vatandaşların gizliliğinin ciddi bir şekilde ihlaline yol açabileceğini" belirtti. Ayrıca, yasanın, sistemleri hacklendikten sonra kamera sahiplerine bildirimde bulunmayı bile gerektirmediğine dikkat çekti.

İsrail Sivil Haklar Derneği, yasayı şiddetle eleştirerek, savaşın başında bu önlemi haklı çıkaran koşulların artık mevcut olmadığını ve uzatılmasının "hassas sahneleri belgeleyen özel kameralara yaygın müdahaleye ve belirsiz kriterlere dayalı olarak vatandaşların ve yerleşiklerin bilgisayarlarında saklanan kişisel bilgilere erişime kapı açtığını" savundu.

Dernek, "bu müdahaleci güçleri düşmanlık halinden ayırmanın, başta gizlilik hakkı olmak üzere insan haklarının orantısız bir ihlalini teşkil ettiği" sonucuna vardı ve geçici önlemin denetim ve hesap verebilirlik kapsamı dışında kalıcı bir araca dönüştürülmesine karşı uyarıda bulundu.


Netanyahu: İsrail, Somaliland Cumhuriyeti'ni "bağımsız ve egemen bir devlet" olarak tanıyor

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
TT

Netanyahu: İsrail, Somaliland Cumhuriyeti'ni "bağımsız ve egemen bir devlet" olarak tanıyor

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)

İsrail Başbakanlık Ofisi, Benjamin Netanyahu'nun bugün Somaliland Cumhuriyeti'ni "bağımsız ve egemen bir devlet" olarak tanıdığını duyurdu.


Washington’da alışılmadık diplomasi: Trump ve İş İnsanları

Witkoff, Berlin’de 15 Aralık 2025 (AP)
Witkoff, Berlin’de 15 Aralık 2025 (AP)
TT

Washington’da alışılmadık diplomasi: Trump ve İş İnsanları

Witkoff, Berlin’de 15 Aralık 2025 (AP)
Witkoff, Berlin’de 15 Aralık 2025 (AP)

ABD Başkanı Donald Trump, ikinci başkanlık döneminde Beyaz Saray’a önceki başkanların benimsediği geleneksel Amerikan politikaları ve uluslararası teamüllerin dışına çıktı. Bu kez, ilk döneminden farklı olarak özenle seçtiği ekibi; özellikle dış politika ve diplomasi alanında, alışılmışın dışında, siyasetten uzak isimlerden oluşuyor. Cumhuriyetçi Parti’nin geleneksel çizgisini temsil eden Dışişleri Bakanı Marco Rubio dışında, Trump’ın diplomasisi büyük ölçüde özel temsilcilere ve aileye yakın isimlere dayanıyor.

“Her şeyin elçisi” Steve Witkoff’tan Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack’a, Irak Özel Temsilcisi Mark Savaya’dan Afrika ve Arap İşleri Kıdemli Danışmanı Massad Boulos’a, hatta Gazze anlaşmasıyla yeniden sahneye çıkan Jared Kushner’a kadar bu isimler, Trump yönetiminin uluslararası krizleri çözme çabalarının vitrini durumunda. Ortak özellikleri ise diplomatik deneyimden yoksun olmaları. Bu durum, uluslararası siyasetin en tecrübeli isimlerini bile zorlayan krizlerde ne kadar etkili olabilecekleri konusunda soru işaretleri doğuruyor.

“Her şeyin elçisi” Witkoff

Ancak geleneklere meydan okumak, Trump’ın ikinci döneminin ayırt edici özelliği oldu. Bu çerçevede, Trump’ın yakın arkadaşı ve golf partneri olan iş insanı Steve Witkoff, şüpheyle yaklaşanları şaşırttı. Gazze’de ateşkes görüşmelerinin ön saflarında yer alan Witkoff, alışılmış diplomatik kalıpların dışına çıkarak, ABD’nin terör örgütü olarak tanıdığı Hamas ile doğrudan temas kurdu; tartışmalı isimlerle birebir görüşmeler yaptı ve sıra dışı açıklamalarda bulundu.

hy
Witkoff, Kushner ve Marco Rubio, 30 Kasım 2025’te Florida’da Ukrayna heyetiyle bir araya geldi (Reuters)

Bunların en dikkat çekeni, Hamas temsilcisi Halil el-Hayya’nın oğlunun İsrail saldırısında hayatını kaybetmesi üzerine yaptığı açıklamaydı. Witkoff, görüşme sonrası “Oğlunu kaybettiği için kendisine taziyelerimizi sunduk. Ben de bir oğlumu kaybettim; artık çok zor bir kulübün üyeleriyiz: Evlatlarını toprağa veren babalar” ifadelerini kullandı. Bu sözler, Witkoff’un aşırı doz nedeniyle hayatını kaybeden oğluna atıfta bulunuyordu. ABD’nin geleneksel, ölçülü söylemiyle bağdaşmayan bu açıklamanın, Hamas ile İsrail arasında ateşkes sağlanmasında etkili olduğu savunuluyor.

Üç yılı aşkın süredir devam eden Rusya-Ukrayna savaşını sona erdirmek için çaba gösteren Witkoff Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile yoğun temaslar yürütüyor. Hedefi, Trump’ın seçim kampanyasında vaat ettiği siyasi zaferi kazandırmak ve ona “barış başkanı” unvanını takmak.

Massad Boulos: Damadın babası

Trump yönetiminin ilgisi yalnızca Ortadoğu ile sınırlı değil. Afrika’daki kronik çatışmalar da gündemde ve bu dosya, Trump’ın damadının babası olan Massad Boulos’a emanet. Lübnan kökenli, Nijerya’da eski bir otomobil tüccarı olan Boulos, Michigan eyaletinde Trump’ın seçim başarısında önemli rol oynadı. Aile bağları sayesinde atandığı bu görev, Senato onayı gerektirmiyor.

fgty
ABD Başkanı Donald Trump'ın Arap ve Afrika işleri danışmanı Massad Boulos (New York Times)

Boulos’un görevleri Dışişleri Bakanlığı ile Beyaz Saray arasında dağılmış durumda ve bu da zaman zaman kurumsal karmaşaya yol açıyor. Analistler, Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun aynı zamanda geçici Ulusal Güvenlik Danışmanı olmasının, yetki paylaşımını daha da zorlaştırdığını söylüyor. Buna rağmen Boulos, Kongo ile Ruanda arasında bir barış anlaşmasına katkı sağladı. Trump, bu anlaşmanın imza törenine Washington’da bizzat başkanlık etti. Ancak sahadaki çatışmaların sürmesi, anlaşmanın kırılganlığını ortaya koyuyor.

Sudan dosyasında henüz sonuç alınamaması, Boulos’un etkinliğine yönelik soru işaretlerini artırdı. Şarku’l Avsat’a göre, Trump’ın Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın Washington ziyareti sırasında sürece doğrudan müdahil olacağını açıklaması ve Rubio’nun “Başkan bu konuyla şahsen ilgileniyor” sözleri, bazı başkentlerde Boulos’un devre dışı bırakıldığı şeklinde okundu. Buna rağmen Washington’da hâkim görüş, Trump ailesine yakın isimlerin perde arkasındaki etkisini koruduğu yönünde.

Kushner ve “çıkar çatışması” tartışması

Bunun en somut örneği, resmi bir görevi olmamasına rağmen Gazze görüşmelerinde aktif rol alan Jared Kushner’in yeniden sahneye çıkması. Kushner, Rusya-Ukrayna dosyasında da perde arkasında etkili. Kendisi ve diğer sıra dışı elçiler, sık sık çıkar çatışması eleştirilerine maruz kalıyor.

ghyju
Jared Kushner (Reuters)

Kushner bu eleştirilere, “Bazılarının çıkar çatışması dediğine biz, Steve (Witkoff) ve ben, dünya genelinde sahip olduğumuz güvenilir ilişkiler ve deneyim diyoruz” yanıtını veriyor.

Tom Barrack ve “diplomatik olmayan” üslup

Trump’ın kendisi de siyasetten gelmeyen bir iş insanıydı ve bürokrasiye, hatta “derin devlete” savaş açtığını açıkça ilan etmişti. Bu çizgi, Suriye Özel Temsilcisi ve aynı zamanda Anakara Büyükelçisi olan Tom Barrack’ta da görülüyor.

fgth
Tom Barrack,  Katar'daki Doha Forumu'na katıldı (AFP)

 Senato onayından geçen nadir isimlerden biri olan Barrack, Lübnanlı gazetecilere yönelik “hayvani davranışlar” ifadesiyle tepki çekmiş, sonradan özür dilemişti. Ancak bu tür çıkışlar, onun diplomatik teamüllerden ne kadar uzak olduğunu gösteriyor. Buna rağmen, Esad’ın devrilmesinin ardından Suriye’deki sürecin yönetilmesinde ve yaptırımların kaldırılmasında önemli rol oynadı.

Esrar ticareti yapan Irak elçisi

Listenin son halkası, Irak Özel Temsilcisi Mark Savaya. Michiganlı, Irak-Keldani kökenli bir iş insanı olan Savaya, eyalette yasal marihuana ticareti yapıyor. Ekim ayında bu göreve atanması, hem ABD içinde hem de dışında şaşkınlık yarattı. Irak’ın karmaşık dosyalarını yönetecek siyasi deneyime sahip olmadığı eleştirileri yapılırken, destekçileri onun alışılmışın dışında yöntemlerle başarı sağlayabileceğini savunuyor.

Bu görüşe örnek olarak, Irak’taki İran yanlısı bir milis grup tarafından kaçırılan İsrailli akademisyen Elizabeth Tsurkov’un açıklamaları gösteriliyor. Tsurkov, serbest bırakılmasının ardından Savaya’nın atanmasını memnuniyetle karşıladığını belirterek, “Mark, İran’a hizmet eden ve Irak’ın egemenliğini zayıflatmak isteyenler için çok kötü bir haber” ifadelerini kullandı.

Sonuç olarak soru şu: İş insanları, politikacıların başaramadığını başarabilecek mi, yoksa bürokrasinin sert duvarına mı çarpacaklar?