Japonya Başbakanı Kishida istifa ediyor: Japonya'yı neler bekliyor?

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT

Japonya Başbakanı Kishida istifa ediyor: Japonya'yı neler bekliyor?

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

Liberal Demokrat Parti (LDP) lideri olarak yeniden seçime girmeme kararını açıklamak üzere bir basın toplantısı düzenleyen Kishida, "Siyaset halkın güveni olmadan işleyemez Artık partinin tabandan gelen bir üyesi olarak yeni seçilecek LDP liderini desteklemeye odaklanacağım" dedi.

Kishida'nın istifa kararı, parti başkanlığı ve dünyanın en büyük dördüncü ekonomisi olan Japonya'nın liderliği için yarış başlatacak. Kishida'ya olan kamuoyu desteği, LDP'nin tartışmalı Unification Kilisesi ile bağlarının ortaya çıkması ve partinin bağış toplama etkinliklerinde yapılan ve kayıtlara geçmeyen siyasi bağışlar nedeniyle bir süredir azalıyordu.

Bunlara ek olarak, ülkenin yıllardır süren deflasyonist baskıdan nihayet kurtulmasına rağmen ücretlerin artan hayat pahalılığına ayak uyduramaması nedeniyle halkın hoşnutsuzluğuyla da karşı karşıya kalmış durumdaydı.

Kishida'nın yerine gelerek LDP'nin başına geçecek kişi, parçalanmış bir iktidar grubunu birleştirme ve artan hayat pahalılığı, Çin ile tırmanan jeopolitik gerilim ve Donald Trump'ın gelecek yıl ABD başkanı olarak geri dönme olasılığı gibi konularla karşı karşıya kalacak.

Japonya'nın savaş sonrası en uzun süre görev yapan sekizinci lideri olan Kishida, Japonya'yı COVID salgınından büyük teşvik harcamalarıyla çıkarmış ve akademisyen Kazuo Ueda'ya kendisinden önce uygulanan radikal parasal teşvikleri sona erdirme görevini vererek Japonya Merkez Bankası'nın (BOJ) başına getirmişti.

Kishida neden istifa ediyor?

Neredeyse üç yıldır başbakanlık yapan Kishida'nın görev süresi modern Japon siyasetine bakıldığında nispeten uzun kalıyor. Ancak rüşvet skandalı ve iktidar partisinin eski Unification Kilisesi ile bağlantıları konusundaki tartışmaların ardından Kishida'nın hükümeti popülerliğini yitirmişti.

Kishida'nın popülaritesine zarar veren bir diğer unsur da ekonomi oldu. Fiyat artışlarının maaş artışlarını geride bırakmasıyla hane halkı zor durumda kaldı.

Kishida ve kabinesine yönelik kamuoyu desteği aylardır %30'un altında kalıyor. Kamuoyu yoklamalarında bu oranın altına düşülmesi genellikle yeni seçimler veya liderlikte değişimi tetikleyen bir durum olarak görülüyor.

Bundan sonra ne olacak?

Japonya parlamenter sisteminde iktidar partisi ya da partiler koalisyonunun lideri başbakan olur. Japonya'da İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki dönemin neredeyse tamamında başbakan Kishida'nın da lideri olduğu Liberal Demokrat Partisi'nden (LDP) çıktı.

Her üç yılda bir liderlik seçimi düzenlemek zorunda olan LDP tarafından henüz bir tarih belirlenmiş değil ancak bir sonraki seçimin Eylül ayında yapılması bekleniyor.

Kishida'nın yerine kim gelebilir?

Adayların parti liderliğine aday olabilmeleri için LDP parlamenterlerinden 20 imza toplamaları gerekiyor. Eski Savunma Bakanı Shigeru Ishiba ve eski Dışişleri Bakanı Toshimitsu Motegi önde gelen adaylar arasında görülüyor.

Öte yandan, eski başbakanlar Taro Aso, Yoshihide Suga ve mevcut başbakan Kishida, partinin liderlik yarışını kazanacak aday konusunda belirleyici olacak isimler olarak görülüyor.

Oylama nasıl olacak?

Her LDP milletvekili bir oy hakkına sahip ve yakın sayıda oy da partinin taban üyeleri arasında paylaştırılacak.

Partinin internet sitesine göre LDP'nin şu anda parlamentonun üst ve alt kanadında 369 milletvekili bulunurken, 2021'de gerçekleşen bir önceki seçimde kayıtlı parti üyelerinin sayısı yaklaşık 1.13 milyondu.

Parti üyelerinin oyları, D'Hondt yöntemi olarak adlandırılan orantılı bir temsil sistemine göre sayılacak. İlk turda kimse oyların çoğunluğunu kazanamazsa, en çok oy alan iki aday arasında ikinci tur oylama yapılacak.

Yeni hükümet nasıl oluşturulacak?

Yeni LDP liderinin seçilmesinin ardından parlamento bir sonraki başbakanı seçmek üzere toplantıya çağrılacak. Parlamentonun alt ve üst kanadında kullanılan oyların çoğunluğunu kazanan aday başbakanlık görevine gelecek.

LDP'nin her iki mecliste de sahip olduğu çoğunluk göz önüne alındığında, LDP liderinin büyük olasılıkla başbakan olarak seçilmesi bekleniyor. Yeni başbakanın ayrıca Ekim ayının başında yeni bir kabine kurması ve LDP'nin yöneticilerini değiştirmesi bekleniyor.

Reuters



Fildişi Sahili, El Kaide ile bağlantılı militanlara karşı koymak için ABD casus uçaklarını görevlendirmeyi planlıyor

Casus uçak
Casus uçak
TT

Fildişi Sahili, El Kaide ile bağlantılı militanlara karşı koymak için ABD casus uçaklarını görevlendirmeyi planlıyor

Casus uçak
Casus uçak

Fildişi Sahili’nden iki güvenlik yetkilisi, ülkenin ABD Başkanı Donald Trump yönetiminden, El Kaide bağlantılı militanlara karşı sınır ötesi operasyonlarda kullanılmak üzere ülkenin kuzeyine Amerikan keşif uçakları konuşlandırmasını talep ettiğini söyledi. Yetkililer, Washington’dan gelecek kararın gelecek yıl netleşmesini beklediklerini belirtti.

Terörle mücadelede görevli üst düzey bir yetkili, Abidjan ile Washington’ın bölgesel güvenlik ihtiyaçları konusunda mutabakata vardığını, ancak zamanlamanın hâlâ kesinleşmediğini ifade etti.

Beyaz Saray yorum talebine yanıt vermezken, Pentagon şu anda Fildişi Sahili’nde operasyon planı olmadığını açıkladı. ABD Dışişleri Bakanlığı ise değerlendirme yapmaktan kaçındı, ancak “Amerikan çıkarlarıyla bağlantılı olduğunda terörle mücadele hedeflerimizi sürdürmeye devam edeceğiz” açıklamasını yaptı.

Fildişi Sahili Savunma Bakanlığı da yorum talebine yanıt vermedi.

Washington, geçen yıl Batı Afrika’daki ana üssünü kaybetmişti. Nijer’in güvenlik desteği için Rusya’ya yönelmesi üzerine ABD, 100 milyon dolar değerindeki insansız hava aracı (İHA) üssünden çıkarılmıştı.

Bu üs, Sahel bölgesinde El Kaide ve DEAŞ bağlantılı gruplara ilişkin kritik istihbarat sağlıyordu. Küresel Terörizm Endeksi’ne göre, geçen yıl bölgede bu gruplarla bağlantılı faaliyetler nedeniyle 3 bin 885 kişi hayatını kaybetti. Bu sayı, dünya genelindeki terör kaynaklı ölümlerin yarısına denk geliyor.


Taliban’dan Pakistan’a fetvalı güvence

Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)
Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)
TT

Taliban’dan Pakistan’a fetvalı güvence

Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)
Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)

Afganistan’daki Taliban yönetimi, iki ülke arasında günler önce yeniden alevlenen sınır çatışmalarının ardından, Pakistan’a yönelik dolaylı güvence mesajlarını yoğunlaştırdı. Kabil, kırılgan ateşkesi koruma çabalarının sürdüğü bir dönemde hem dinî hem de siyasi bir dizi taahhüdü arka arkaya açıkladı.

Başbakan Ahund ve üst düzey isimlerin katıldığı, binden fazla din adamını bir araya getiren toplantıda yayımlanan fetva, Afgan topraklarının hiçbir ülkeye karşı kullanılmayacağını ilan etti. Siyasi–fiqhî bildiri, sınır ötesi çatışmalara müdahil olanlara karşı yaptırım uygulanacağını vurguladı.

Bildirinin ardından Dışişleri Bakanı Emirhan Muttaki, hükümetin fetvadaki taahhütlere “tam bağlılık” göstereceğini açıkladı. Açıklama, Pakistan içini hedef alan ve sorumluluğu başta Pakistan Talibanı (TTP) olmak üzere çeşitli gruplara atfedilen saldırıların ardından yükselen gerilimi yatıştırma girişimi olarak değerlendirildi.

Sınırdaki son saldırıda, salı günü Afganistan sınırına yakın Kurram bölgesindeki bir güvenlik noktasının hedef alınması sonucu 6 Pakistan askeri hayatını kaybetmişti. İslamabad, saldırıların Afgan topraklarını kullanan silahlı gruplarca planlandığını savunurken, Kabil bu iddiaları reddediyor ve TTP ile operasyonel bağları olmadığını öne sürüyor.

dfgt
3 Aralık 2025'te Afganistan sınırında düzenlenen saldırıda hayatını kaybeden Pakistanlı güvenlik görevlileri için düzenlenen cenaze töreninden bir kare (AFP)

Din adamları kurultayının sonunda yayımlanan bildiride, Afgan hükümetinin ülke topraklarının hiçbir devlete karşı kullanılmaması taahhüdünü “şer’î bir sorumluluk” olarak üstlendiği belirtildi. Açıklamada, bu taahhüdü ihlal edenlerin asi sayılacağı ve gerekli işlemlerin uygulanacağı ifade edildi.

Bildiride, ülke egemenliğini savunmanın dinî bir görev olduğu vurgulanırken, aynı zamanda “Afgan topraklarının başka herhangi bir devlete zarar vermek için kullanılmasının caiz olmadığı” yeniden teyit edildi. Ayrıca Afgan vatandaşlarının sınır ötesindeki askerî faaliyetlere katılmak üzere ülke dışına gitmesinin yasak olduğu, bunu yapanların “muhalif ve asi” kabul edileceği kaydedildi.

Toplantıda Başbakan Ahund’un yanı sıra Yüksek Mahkeme Başkanı, İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakındırma Bakanı, Yükseköğrenim Bakanı ve diğer üst düzey isimlerin bulunması, Taliban yönetiminin Pakistan’a hem dinî hem de siyasi nitelikte çift katmanlı güvence sunma çabasının işareti olarak değerlendirildi. Kabil yönetimi, özellikle sınır aşan silahlı gruplar konusunda artan uluslararası baskıyla karşı karşıya.

hyju
Afganlar, 6 Aralık 2025'te Pakistan güçleriyle sınır çatışmalarında öldürülen bir adam için yas tutuyor (AFP)

Dışişleri Bakanı Muttaki, devlet medyasına yaptığı açıklamada, ülke genelindeki din alimlerinin “İslami düzenin korunmasına yönelik birleşik fetvalarını” yenilediklerini belirterek, Afganistan’ın hiçbir ülkeye zarar verecek bir faaliyete izin vermeyeceğini yineledi. Muttaki, “Bu, alimlerin tavsiyesidir ve tüm Müslümanlar için yerine getirilmesi gereken bir görevdir” dedi.

Muttaki, fetvayı ihlal ederek sınır ötesi faaliyetlerde bulunanlara karşı Afgan yönetiminin gerekli adımları atma hakkına sahip olduğunu vurguladı. Bu ifade, TTP’ye katılan Afgan unsurlara yönelik üstü kapalı bir mesaj olarak değerlendirildi.

Açıklamasının sonunda “birlik ve fitneden uzak durma” çağrısı yapan Muttaki, Afgan halkının tarih boyunca din alimlerinin fetvalarına uyduğunu ve bugün de bu çizginin sürdürüleceğini belirtti.

Gözlemcilere göre fetva, siyasi bildiri ve resmî açıklamaların tamamı, son haftalarda tırmanan saldırılar nedeniyle artan Pakistan tepkisini yatıştırmaya ve Kabil’in güvenlik taahhütlerine bağlılık gösterdiğini ispatlamaya yönelik koordineli bir çabanın parçası niteliğinde. Geçen cuma yaşanan ve 4 kişinin ölümüne yol açan sınır çatışması, iki ülke arasındaki gerilimi yeniden tırmandırmıştı.


Beyaz Saray, Trump'ın sağ elindeki bandajı "çok sayıda el sıkışması" ile gerekçelendiriyor

Trump, morluğa makyaj yapıyor (Arşiv- Reuters)
Trump, morluğa makyaj yapıyor (Arşiv- Reuters)
TT

Beyaz Saray, Trump'ın sağ elindeki bandajı "çok sayıda el sıkışması" ile gerekçelendiriyor

Trump, morluğa makyaj yapıyor (Arşiv- Reuters)
Trump, morluğa makyaj yapıyor (Arşiv- Reuters)

Beyaz Saray dün, ABD başkanının günlerdir sağ elinde taşıdığı bandajı, yaptığı sayısız tokalaşmaya işaret ederek bir kez daha haklı çıkarmaya çalıştı.

Beyaz Saray sözcüsü Karoline Leavitt dün, "Bununla ilgili size zaten bir açıklama yaptık" dedi. Leavitt'in açıklaması, son zamanlarda ortaya çıkan bandajlarla ilgili bir soruya yanıt olarak geldi. "Başkan sürekli insanlarla el sıkışıyor," diyen Leavitt, birkaç ay önce başkan şişmiş sağ eliyle görüldüğünde yapılan açıklamayı yineledi.

Leavitt ayrıca, "Kalp damar hastalığına karşı önleyici tedavi olarak her gün aspirin de alıyor" diyerek, "bu da gördüğünüz morluklara katkıda bulunmuş olabilir." Beyaz Saray, örneğin pazar günü Washington'daki bir etkinlik sırasında 79 yaşındaki Trump'ın taktığı bandajlar görülmeden önce de bu açıklamayı yapmıştı.

ABD'nin en yaşlı seçilmiş başkanı olan Trump için sağlık hassas bir konu. Demokrat selefi Joe Biden'ı bunama hastalığından muzdarip olmakla ve bu nedenle yönetmeye uygun olmamakla suçladı.

Trump, salı akşamı Truth Social’deki hesabından yaptığı öfkeli paylaşımda, sağlığıyla ilgili medya haberlerini "kışkırtıcı ve muhtemelen vatana ihanet" olarak nitelendirdi.

Trump'ın sağlığı, bir dizi etkinlikte uyanık kalmakta zorlandığı görülmesinin yanı sıra, ekim ayında ek tıbbi testlerin bir parçası olarak MR çektirmesiyle de mercek altına alındı.