İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, önceki gece Kudüs'te düzenlediği basın toplantısında, bazıları siyasi rakiplerine karşı içeriye, bazıları da ABD'nin eleştirilerine karşı dışarıya olmak üzere çok sayıda mesaj gönderdi. Peki, Netanyahu'nun ateşli konuşmasında öne çıkan mesajlar nelerdi?
Netanyahu konuşmasının büyük bir bölümünü Gazze ve Mısır arasındaki Philadelphia eksenine ayırmış olsa da aslında konuşması sadece bu konu üzerine değildi. İlk başta konuşmanın Savunma Bakanı Yoav Gallant ile askeri ve güvenlik kurumlarındaki meslektaşlarına yönelik olduğu düşünüldü. Netanyahu’nun ifadesiyle ‘kendilerini güvenlik uzmanı olarak gören ve kibirli bir şekilde Philadelphia (Salahaddin) Koridoru’nda İsrail askerlerinin kalmasını gerektirecek bir güvenlik sorunu olmadığını savunanları’ zehirli oklarla hedef aldı. Netanyahu isim vermeden, güvenlik kurumlarının geçmişteki başarısızlıklarına değinerek onlarla uzun uzun hesaplaştı. Lübnan'dan çekilmenin kuzey İsrail'e güvenlik getireceğini söyleyenlerin yanıldıklarının Hizbullah'ın 2006 yılındaki saldırısıyla kanıtlandığına dikkat çekti. Gazze'den çekilmenin güvenlik getireceğini söyleyenlerin kendilerini 7 Ekim felaketiyle karşı karşıya bulduklarını, Oslo Anlaşmalarının barış getireceğini söyleyenlerin ise bu anlaşmaların terör getirdiğini gördüklerini belirtti.
Netanyahu konuşmasında içeriye yönelik mesajların yanında birkaç saat önce Hamas ve İsrail arasında esir takası için nihai bir anlaşmanın ‘çok yakında’ olduğunu, ancak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun bunu gerçekleştirmek için ‘yeterince çaba göstermediğini’ söyleyen ABD Başkanı Joe Biden'ı doğrudan hedef aldı. Netanyahu Biden'ın kendisine böyle bir şey söylediğini duymadığını, ancak birçok ABD'li yetkilinin müzakerelerdeki olumlu tutumundan dolayı kendisini öven sözler söylediklerini duyduğunu belirtti. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Direktör Yardımcısı David Cohen ve diğer yetkililerin kendisine olumlu tutumlarından dolayı takdirlerini ilettiklerini aktardı.
Ancak CNN’e göre Netanyahu’nun mesajı Doha'ya idi. Çünkü aynı gün, yani pazartesi günü müzakere ekibinin başındaki İsrail Dış İstihbarat Servisi Mossad Şefi David Barnea’yı, ABD’li arabulucuların son şeklini vermeyi planladıkları metin üzerinde gizli görüşmeler yapmak üzere Katar'a gönderdi. Netanyahu'yu eleştirenler, onun İsrail askerlerinin Philadelphia Koridoru'nda kalması ısrarı da dahil olmak üzere öne sürdüğü şartlarla teklifi sabote etmek istediğini söylüyorlar. Öte yandan Mısır da Hamas gibi İsrail askerlerinin Philadelphia Koridoru'nda kalmasına karşı çıkmakta kararlı görünüyor.
Birçok İsrailli, Netanyahu'nun konuşmasının önleyici bir hamle olarak Biden'ın teklifini etkisiz hale getirmeyi amaçlayabileceğini ve Biden ile temsilcilerine, Philadelphia Koridoru konusundaki tutumu nedeniyle anlaşmayı bozduğu için kendisini eleştirmelerinden önce Hamas'la savaşta Philadelphia Koridoru’nun önemini küçümseyenlere karşı önleyici bir saldırı başlatmış olabileceğini göz ardı etmiyor. Netanyahu, düzenlediği basında toplantısında “Philadelphia Koridoru’nu kontrol etmek, adam kaçıranların Gazze'den kaçırılmamasını garanti altına alır. Şer ekseninin Philadelphia Koridoru’na ihtiyacı var, bu yüzden onu kontrol etmeliyiz” ifadelerini kullandı.
Netanyahu, Biden'ı köşeye sıkıştırmaya ve eğer taraflar arasındaki anlaşmazlığı gidermek ve kendisinin desteğini almak istiyorsa, bu planın İsrail'in lehine olması ve İsrail güçlerinin Philadelphia Koridoru’nda kalmasına yönelik şartlarını karşılaması gerektiğini dayatmaya çalışıyor gibi görünüyor. Zira böyle bir durumda Hamas, teklifi reddetmekte ısrar ederse müzakereleri baltalamakla suçlanacak. Müzakerelerin başarısız olması ve Başkan Biden'ın zayıf ve İsrail'i etkileyemez görünmesi halinde Netanyahu, Cumhuriyetçi Parti tarafında hanesine puan kazandıracak ve Cumhuriyetçilerin başkan adayı Donald Trump'ın gözüne girecektir.
İç cephede ise Netanyahu, konuşmasında isim vermeden Savunma Bakanı Gallant, Mossad Şefi Barnea, Şin Bet Şefi Ronen Bar ve Genelkurmay Başkanı Hertzi Halevi gibi iktidardaki rakiplerini eleştiri oklarıyla hedef aldı. Siyasi çevrelere göre Netanyahu, bu isimleri tek tek ya da toplu olarak istifaya zorlamak istiyor. Zira İsrail'in güvenliği için askerlerin Philadelphia Koridoru ve (Gazze'yi ikiye bölen) Netzarim Koridoru’nda kalması gerektiğinde ısrar eden Netanyahu'nun önünde büyük bir engel haline geldiler. Netanyahu’nun muhalifleri ile güvenlik ve stratejik planlar yapan üst düzey yetkililer, Netanyahu'nun Philadelphia ve Netzarim koridorlarıyla ilgili taleplerine bağlı kalmadan güvenlik için başka çözümler olduğunu düşünüyorlar.
Netanyahu'nun daha önce, 2023 martında Gallant'ı görevden almaya çalıştığı ve başarısız olduğu biliniyor. Karar açıklanır açıklanmaz yüz binlerce vatandaş sokaklara dökülmüştü. Netanyahu, geçtiğimiz temmuz ayının sonlarında, ABD Kongresi'ndeki meşhur konuşmasını bitirdikten ve milletvekillerinin ayağa kalkıp kendisini 70'ten fazla kez alkışladığını gördükten sonra, muhaliflerini (Gallant, Barnea, Bar ve Halevi) görevden alma planı yaptı ve henüz Washington'da iken bu amaçla bir toplantı gerçekleştirdi. Ancak bu dört isim, Beyrut'un banliyölerinde Hizbullah lideri Fuad Şükür'e ve Tahran'ın göbeğinde Hamas lideri İsmail Heniyye'ye düzenlenen suikastların başındaki isimlerdi. İsrail halkı aksiyonu sevdiği için onları kahraman olarak görüyordu ve onları görevden almanın zamanı değildi. Netanyahu'nun etrafındaki bir grup insanın ise artık onları kovmasının zamanının geldiğine ikna etmeye çalışıyor gibi görünüyor. Bu kişiler, ona bugünkü İsrail halkının 2023 martındaki halktan farklı olduğunu ve böyle bir hamleyi protesto etmek için kalabalıklar halinde sokaklara dökülmeyeceklerini söylüyorlar. Onlara göre Netanyahu bu dört ismi görevden alırsa cesur biri olarak görülecek ve yerlerine siyasi liderliğe hesap verebilen disiplinli kişiler atayabilecek. Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, kendisine sadık bir emniyet müdürü ve Cezaevi Servisi genel müdürü atarken bunu yapmıştı.
Ancak Netanyahu çevresindekilerin tavsiyelerine uymuyor. Başka bir yol olduğunu düşünüyor. Söz konusu yol ise onları kovmak yerine istifa etmelerini sağlamak. Şu anda onları hedef almasındaki amacı da bu gibi görünüyor. Şarku’l Avsat’ın elde ettiği bilgiye göre siyasetçiler her halükârda Netanyahu'nun, konuşmasını desteklemekte gecikmeyen Itamar Ben-Gvir ve Bezalel Smotrich'in başını çektiği hükümetindeki aşırı sağcı bakanlar tarafından rehin alındığına ve 7 Ekim ile ilgili başarısızlıklara ilişkin resmi bir soruşturma komisyonu kurulmasını engelleyebildiklerine inanıyorlar.
ABD Ordusu ATACMS füzelerine ait bir dosya fotoğrafı (AFP)
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Kiev'de düzenlediği basın toplantısında, 19 Kasım 2024 (AFP)