Kanada İsrail'e silah ihracat lisanslarını askıya aldı

Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly (Arşiv - AFP)
Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly (Arşiv - AFP)
TT

Kanada İsrail'e silah ihracat lisanslarını askıya aldı

Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly (Arşiv - AFP)
Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly (Arşiv - AFP)

Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly dün (Salı) yaptığı açıklamada, bir ABD şirketinin Kanadalı iştirakinin ABD hükümeti ile yaptığı anlaşmaya karşı nadir görülen bir eylemi içeren kararla, İsrail'e 30 kadar silah ihracat lisansını askıya aldığını duyurdu.

Tüm ihracat izinleri, kuşatma altındaki Filistin toprakları giderek kötüleşen bir insani krizle karşı karşıya kalırken Gazze Şeridi'nde kullanılabilecek yeni silah satışlarının Ocak ayında yasaklanmasından önce alınmıştı. Kanada'nın İsrail ve diğer ülkelerle yaptığı tüm silah tedarik sözleşmelerinin gözden geçirilmesi talimatını verdiğini belirten Joly, “Bunun ardından bu yaz Kanadalı şirketlerin yaklaşık 30 lisansını askıya aldım” dedi.

ABD'nin önemli bir müttefiki olan ve İsrail'e her yıl milyarlarca dolar askeri yardımda bulunan Kanada, 8 Ocak itibariyle İsrail'e yeni silah sevkiyatını durduracağını açıklayarak İsrailli yetkilileri kızdırdı.

Kanada'da üniversitelerden siyasi etkinliklere ve geçen haftaki Toronto Uluslararası Film Festivali'ne kadar Filistin yanlısı protestolar, İsrail'e askeri desteğin kesilmesi için hükümet üzerindeki baskıyı arttırdı.

Joly, “Bizim politikamız nettir: Gazze Şeridi'ne hiçbir şekilde silah ya da silah parçası gönderilmeyecek. Nokta” ifadelerini kullandı. ABD'li savunma şirketi General Dynamics'in Kanada'daki bir birimi tarafından İsrail ordusu için üretilmesi beklenen mühimmata atıfta bulunan Joly, hükümetin konuyla ilgili olarak General Dynamics ile iletişim halinde olduğunu belirtti.

İsrail'e silah sevkiyatı dünyanın çeşitli ülkelerinde yasal önlemlerin alınmasına yol açtı. İsrail tarihsel olarak Kanada'nın en büyük silah ithalatçılarından biri. Hükümet verilerine göre 2022 yılında İsrail’e 21 milyon Kanada doları değerinde askeri teçhizat ihraç edilirken, 2021 yılında bu rakam 26 milyon Kanada dolarına ulaştı.

İngiltere geçtiğimiz hafta, uluslararası insancıl hukukun ciddi şekilde ihlal edilmesinde kullanılabileceklerine dair ‘açık risk’ olduğunu gerekçe göstererek, İsrail'e bazı silah ihracatlarını askıya almayı planladığını duyurdu.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.