Konuyla ilgili bilgi sahibi üç kaynak, Washington'un geçen hafta Tahran'ın Ukrayna'ya karşı kullanmak üzere Rusya'ya teslim ettiğini söylediği kısa menzilli balistik füzeleri taşıyan mobil rampaların İran tarafından gönderilmediğini bildirdi.
Avrupalı bir diplomat, Avrupalı bir istihbarat yetkilisi ve ABD'li bir yetkiliden oluşan kaynaklar, Reuters’a yaptıkları açıklamada, İran'ın Fetih-360 füze rampalarını neden göndermediğinin belirsiz olduğunu, bunun da füzelerin ne zaman kullanılacağı ve fırlatılıp fırlatılmayacağı konusunda soru işaretleri yarattığını söyledi.
Diğer iki kaynak gibi adının açıklanmasını istemeyen ABD'li yetkili, ABD'nin Tahran'ın silahları teslim ettiğini duyurduğunda, İran'ın füze rampalarını teslim etmediğini söyledi. Avrupalı istihbarat yetkilisi ise ayrıntıya girmeden İran'ın füzeleri teslim etmeyeceğini tahmin ettiklerini belirtti.
İran'ın füzeleri Rusya'ya gönderme planını ilk duyuran Reuters olmuştu.
Reuters'a konuşan iki uzman, füze rampalarının gönderilmemesinin birkaç nedeni olduğunu söyledi. Bunlardan biri, Rusya'nın İran'ın yaptığı gibi füzeleri taşıyacak kamyonları modifiye etmeyi planlaması. Bir diğer neden ise İran'ın füze rampalarını göndermeyerek Batılı güçlerle gerilimi azaltacak yeni görüşmeler için alan yaratması.
Tahran, Moskova'ya ne füze ne de Kiev ve Batı'dan yetkililerin Rusya'nın askeri hedeflere karşı ve Ukrayna'nın elektrik şebekesi dahil sivil altyapıyı yok etmek için kullandığını söylediği binlerce insansız hava aracı (İHA) tedarik etti.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken 10 Eylül'de yaptığı açıklamada, İran'ın Rusya'ya Fetih-360 füzeleri teslim ettiğini ve bunların ‘muhtemelen birkaç hafta içinde Ukrayna'ya karşı kullanılacağını’ söyledi.
Bu tür bir füze, hava savunmasını sürekli olarak Rus güçlerinin gelişmiş araçlarına göre uyarlayan Ukrayna için ek bir zorluk teşkil edecektir. Şarku’l Avsat’ın İran'ın yarı resmi Fars haber ajansından aktardığına göre, füze hedeflere yaklaşırken ses hızının dört katı hızla hareket ediyor.
Blinken füzelerin Avrupa güvenliğini tehdit ettiğini ve kısa menzilli hedeflere karşı fırlatılacağını belirtti. Bu da Rusya'nın uzun menzilli cephaneliğinin daha büyük bir bölümünü cephe gerisindeki hedeflere ayırmasına olanak tanıyacak. Fetih-360 füzesi, 121 kilometre menzile sahip.
ABD, Almanya, İngiltere ve Fransa İran'a yeni yaptırımlar uygularken, Avrupa Birliği (AB) de İran'ın havacılık sektörünü hedef alan yeni tedbirleri değerlendirdiğini açıkladı.
Kremlin o dönemde füzelerin teslim alındığını doğrulamayı reddetmiş, ancak İran'la iş birliğinin ‘en hassas alanları’ içerdiğini kabul etmişti.
Blinken, İran'ın Rusya'ya kaç adet Fetih-360 füzesi gönderdiğini ya da bu teslimatın ne zaman gerçekleştiği hakkında bir bilgi vermedi.
Reuters, nakliye verilerine dayanarak Port Olya 3 adlı Rus kargo gemisinin Mayıs ve 12 Eylül tarihleri arasında İran'ın Hazar Denizi'ndeki Amirabad Limanı ile Rusya'nın Olya Limanı arasında birkaç kez sefer yaptığını tespit etti.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nde (IISS) İran füzeleri konusunda uzman olan Fabian Hinz, Tahran'ın füze rampalarını göndermediğini doğrulayamayacağını söyledi. Balistik füzelerin fırlatılabilmesi için özel olarak tasarlanmış rampalar gerekiyor.
Hinz'e göre İran'ın füze rampalarını göndermemesinin bir nedeni, İran'ın bu ve diğer füzeleri fırlatmak için modifiye ettiği sivil kamyonların Ukrayna'nın sert kış koşullarında engebeli arazide çalışacak kadar güçlü olmaması olabilir. İran, Mercedes ve diğerleri tarafından üretilen kamyonları modifiye ederek kolayca gizlenebilen füze rampalarına dönüştürüyor.
Hinz, “Bu da Rusya'nın kendi askeri araçlarını modifiye edebileceğini gösteriyor. Normal bir ticari Mercedes kamyon araziye çıkabilecek kapasitede değil” değerlendirmesinde bulundu.
Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü'nün başında bulunan eski Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) nükleer denetçisi David Albright, İran'ın füze rampalarını teslim edip etmediğini tespit edemedi. Ancak İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve diğer İranlı yetkililerin bu hafta New York'ta yapılacak Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurul toplantıları çerçevesinde Avrupalı yetkililerle bir araya gelerek İran'ın nükleer programı, bölgesel gerginlikler ve diğer anlaşmazlıklar konusunda diplomatik çözümler arayacaklarını belirtti.
Albright, “Belki de İran'ın füze rampalarını göndermeyi ertelemesinin nedeni bu görüşmelere biraz yer açmaktır. İran füzeleri Ukrayna'ya düşerse BM Genel Kurulu'nda kınama olacağını tahmin edebiliriz” dedi. Ancak İran'ın gerekli tavizleri vereceğinden şüphe duyduğunu söyleyen Albright, herhangi bir ilerleme kaydedilebileceğinden kuşkulu olduğunu ifade etti.
ABD eski Başkanı Donald Trump (AFP)