Dünya genelinde nükleer gerilimi artıran 3 önemli dosya

2024 Nobel Barış Ödülü, Hiroşima ve Nagazaki'de hayatta kalanlar tarafından kurulan bir kuruluşa verildi

1945 yılında çekilen bu fotoğraf, atom bombasının Japonya'nın Hiroşima kentinde yol açtığı yıkımı gösteriyor. (AP)

Japon nükleer karşıtı kuruluş Nihon Hidankyo Nobel Barış Ödülü’nü kazandı. Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombalarından sağ kurtulanlar tarafından kurulan örgüt, bir madalya, sertifika ve 11 milyon İsveç kronu (1,1 milyon dolar) para ödülü alacak.

İşte dünya genelinde nükleer tansiyonu yükselten üç dosya:

9 Ağustos 1945 tarihinde çekilen bu fotoğraf, ABD tarafından Japonya'nın Nagazaki kenti üzerinde patlatılan atom bombasının neden olduğu mantar bulutunu gösteriyor. (AFP)

Ukrayna’da savaş

Rusya, Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmeye başlamasından bu yana defalarca Batı'ya karşı nükleer silah kullanma tehdidinde bulundu.

25 Eylül'de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesine karşı ‘kitlesel’ hava saldırıları düzenlenmesi halinde nükleer silah kullanabileceği uyarısında bulunarak, nükleer bir güç tarafından desteklenen herhangi bir saldırının ‘ortak’ bir saldırı olarak değerlendirilebileceği tehdidinde bulundu.

Ukrayna'ya açık bir gönderme içeren bu tehdit, Kiev'in, müttefiklerini Rusya topraklarını vurmak üzere uzun menzilli füzelerin kullanımına izin vermeye ikna etmeye çalıştığı bir dönemde yapıldı.

Nikopol kasabası yakınlarındaki Kakhovka Rezervuarı kıyısından Zaporijya Nükleer Santrali (Reuters)

2023 yazında Rusya, Ukrayna'ya da sınırı olan Belarus'ta taktik nükleer silahların konuşlandırılacağını duyurdu.

Mayıs ayında Rus ordusu, ‘Batılı yetkililerden gelen tehditlere’ yanıt olarak, taktik nükleer silahların kullanımına ilişkin askeri tatbikatlar gerçekleştirdi.

Nükleer kaza korkusu, Mart 2022'den bu yana Rus güçleri tarafından işgal edilen Ukrayna'nın güneyindeki Zaporijya Nükleer Santrali’nin, iki tarafın karşılıklı suçlamalarda bulunduğu bombardıman operasyonlarında defalarca hedef alındığı bir dönemde sürüyor.

Kore Yarımadası

İki Kore arasındaki ilişkiler 1953'ten bu yana en gergin dönemlerinden birini yaşıyor. Pyongyang ile Moskova arasındaki askeri iş birliğinin güçlenmesiyle birlikte artan bu gerilim, bu yıl Güney'e doğru onlarca balistik füze ve binlerce çöp yüklü balon fırlatılmasıyla kendini gösterdi.

Ekim ayı başında Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, Güney ya da müttefiki ABD tarafından saldırıya uğraması halinde ‘tereddüt etmeden’ nükleer silah kullanmakla tehdit etti.

Seul'ün atom silahı bulunmuyor, ancak ‘kararlı ve ezici bir yanıt’ sözü veren Washington'un nükleer korumasından yararlanıyor.

Kuzey Kore'nin 2006'daki ilk nükleer denemesinden bu yana uygulanan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarına meydan okuyan Kim, eylül ayında ülkesinin nükleer kapasitesini güçlendirme çağrısında bulundu ve uranyum zenginleştirme tesislerinin fotoğraflarını yayınladı.

Şarku'l Avsat'ın Kuzey Kore Merkezi Haber Ajansı'ndan (KCNA)aktardığı habere göre Kim, nisan ayında ABD-Güney Kore hava tatbikatlarına yanıt olarak nükleer bir karşı saldırıyı simüle eden ilk askeri tatbikatı denetledi.

Ocak ayında Pyongyang bir nükleer denizaltı test ettiğini duyurdu.

Kim, 2022 yılında Kuzey Kore'nin nükleerleşmesini ‘geri döndürülemez’ ilan etti ve bu karar Eylül 2023'te ülkenin anayasasına dahil edildi.

İran

İran, büyük güçlerle yapılan ve nükleer programın çerçevesini belirlemesi beklenen uluslararası anlaşmanın 2018'de ABD'nin çekilmesiyle boşa çıkmasından beri nükleer programını istikrarlı bir şekilde geliştiriyor.

İran, nükleer programının askeri bir bileşeni olduğunu reddediyor. Ancak Tahran, İsrail'i nükleer altyapısına saldırmanın ‘çok daha güçlü bir yanıt’ gerektireceği konusunda uyardı.

İsrail, Gazze Şeridi'nde devam eden savaşın bir parçası olarak ekim ayı başında Yahudi devletine roket atılmasına karşılık olarak İran'a ‘ölümcül, kesin ve sürpriz’ bir saldırı düzenleme sözü verdi.

ABD Başkanı Joe Biden müttefikini İran'ın nükleer tesislerinin hedef alınmaması konusunda uyarırken, selefi Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump ise İsrail'e “Önce nükleeri vur, gerisini sonra hallet” dedi.

İsrail'in misilleme tehdidi karşısında İranlı parlamenterler, İran Dini Lideri Ali Hamaney'e İran'ın nükleer doktrinini yeniden gözden geçirmesi çağrısında bulundu.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'na (UAEA) göre İran, üçten fazla nükleer bomba yapma kapasitesine sahip.