Yangın çıkarıcı ‘ejderha dronları’ Rusya-Ukrayna savaşına giriyor

Her iki taraf da daha hızlı ve daha uzağa uçabilen daha öldürücü insansız hava araçları geliştirmek için bir silahlanma yarışı içinde.

Bir savunma fuarı sırasında Rus insansız hava araçları (AP)
Bir savunma fuarı sırasında Rus insansız hava araçları (AP)
TT
20

Yangın çıkarıcı ‘ejderha dronları’ Rusya-Ukrayna savaşına giriyor

Bir savunma fuarı sırasında Rus insansız hava araçları (AP)
Bir savunma fuarı sırasında Rus insansız hava araçları (AP)

 

Doğu Ukrayna: Marc Santora*

Rus askerleri Ukrayna siperlerine girmeye hazırlanmak için ağaç hatlarının yoğun örtüsünü kullandıklarından, bu yaygın ve can sıkıcı bir sorundu. Dovbush Hornets olarak bilinen 68’inci Jaeger Tugayı'nın insansız hava aracı (İHA) bölüğünün komutanı 30 yaşındaki Yüzbaşı Vyacheslav geçen ay verdiği bir röportajda, “Onları dışarı çıkarmak ve yok etmek için çok fazla kaynak kullandık. Ama bunu başaramadık”dedi. Bu yüzden yeni bir silaha modern bir dokunuş yaparak dronlara yangın çıkarıcı termit sprey kutuları taktılar ve 4,400 Fahrenheit derecede (2426,7°C) yanan erimiş metal püskürtebilen bir silah geliştirdiler. Bu İHA’lara ‘ejderha dronları’ adını verdiler.

Görsel kaldırıldı.Ukraynalı askerler Donetsk'teki cephe hattı yakınlarında İHA fırlatırken (Reuters)

Bir asır önce demiryolu raylarını kaynaklamak için geliştirilen termit, alüminyum ve demir oksitten oluşan bir karışımdır. Tutuştuğunda, söndürülmesini neredeyse imkânsız hale getiren kendi kendini sürdüren bir reaksiyon üretir. Bu yöntem her iki dünya savaşında da yıkıcı bir etki yaratmak için kullanılmıştır. Söz konusu madde, Ukrayna'da öncelikle top mermileri ve el bombaları ile kullanıldı.

Şimdi ise Rus savunma mevzileri üzerinde gezinen İHA’lara takılıyor ve düşmeden önce düşmanın üzerine yanan metal yağdırıyor. Alevler Rus güçlerinin siper olarak kullandığı bitki örtüsünü tutuşturup yakarak, onları ve ekipmanlarını doğrudan saldırıya maruz bırakıyor.

Ejderha dronları savaş alanını dönüştüren İHA savaşı devriminin bir başka adımıdır. Doğaçlama ve adaptasyon için bir laboratuvar olarak oynadıkları rol, bu savaşın ayırt edici özelliği haline gelmiştir.

Görsel kaldırıldı.Bir savunma fuarında Rus insansız hava araçları (AP)

Yüzbaşı Vyacheslav, “Görev çok iyi işledi” dedi. Askeri protokole uygun olarak sadece ilk adının kullanılmasını şart koşan Vyacheslav, pilotlarının Ukrayna'nın doğusundaki Pokrovsk'un dışında İHA’ları test ederken ve savaşta kullanırken çektikleri videoları yayınladı.

Son haftalarda, tepelerindeki İHA’ların sayısı arttıkça, Ukraynalı askerler silah sesleriyle birlikte korku salmayı umarak sosyal medyada onlarca saldırı videosu yayınlamaya başladı. Rusların kendi ejderha dronlarını üretmeye başlamaları ise uzun sürmedi.

Geçtiğimiz ay, Moskovalı bir politikacı olan Andrei Medvedev, Telegram'da Rus birliklerinin Ukraynalı askerlere ateş etmek için İHA kullandığını gösteren bir video yayınladı. Videoda Game of Thrones'dan bir alıntı da yer alıyordu: “Rüyalar bizi kral yapmadı. Ejderhalar yaptı.”

Görsel kaldırıldı. Kiev üzerinde patlayan Rus İHA’ları (AFP)

Termit kullanımı uluslararası hukuk tarafından yasaklanmamıştır. Ancak bu yangın çıkarıcı silahların sivil alanlarda kullanımı, Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde Soğuk Savaş döneminden kalma bir sözleşme olan Bazı Konvansiyonel Silahların Kullanımının Yasaklanması veya Kısıtlanması Sözleşmesi kapsamında yasaklanmıştır. Şarku’l Avsat’ın New York Times’tan aktardığı habere göre sivillere değil, sadece askeri hedeflere karşı kullanıldığı bilinen ejderha dronlarına yönelik çok az eleştiri yapılmıştır.

Ejderha dronları, daha hızlı uçan, daha uzağa giden ve daha ölümcül olan İHA'ları yenilemek ve seri olarak üretmek için silahlanma yarışına giren her iki ordu tarafından kullanılan ve hızla genişleyen filoların sadece küçük bir kısmını temsil etmektedir.

Görsel kaldırıldı.Moskova bölgesindeki Ramenskoye'de İHA saldırısı sonrasında hasar gören bir konut (AFP)

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy bu ay yaptığı açıklamada, ülkesinin bu yıl 1,5 milyon İHA üretme yolunda ilerlediğini ve üretimi yılda 4 milyona çıkarmak istediğini söyledi. Ukrayna bu yıl, dünyanın İHA savaşına adanmış ilk askeri birimi olan İHA Tugayı’nı kurdu.

Rusya ise ekonomisini etkin bir şekilde askeri-endüstriyel kompleksini desteklemeye yöneltti ve kısa süre önce gelecek yıl için askeri harcamalarda yüzde 25'lik bir artışla 145 milyar doları aşacak bir bütçe önerisi açıkladı. Sonuç olarak Rusya, olağanüstü bir hızla İHA üretebilecek. Vyacheslav, “Bu işi daha resmi bir düzeye taşıdılar ve tedarik çok daha iyi görünüyor” dedi.

Görsel kaldırıldı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bir İHA fabrikasını ziyaret etti. (Reuters)

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, eylül ayında Rusya Askeri Sanayi Komitesi ile bir araya gelerek İHA üretimini arttırma çabalarının altını çizdi. Rus şirketleri geçen yıl sadece 140 bin İHA teslim ederken, Putin 2024 yılında üretimi 10 kat arttırarak 1,4 milyon İHA’ya çıkaracaklarını söyledi.

King's College London'da, Savaş Çalışmaları Bölümü'nde araştırmacı olan Marina Miron, Rusların ‘başlangıçta çok yavaş’ olduğunu, ancak şimdi araştırma ve geliştirme için önemli miktarda harcama yaptıklarını ve yeni yenilikleri Ukraynalılardan daha hızlı ölçeklendirebildiklerini söyledi. Miron, “Hızlı hareket ettiler” dedi. Rusya, ABD'li yetkililerin Ukrayna'da kullanılmak üzere Moskova'ya İHA gönderdiğini söylediği İran'dan da önemli destek aldı. Onlarca çeşit İHA üretiliyor. Yüksekten uçan gözetleme İHA’ları topçu ve füze mürettebatının hedefleri tespit etmesine yardımcı oluyor. Ukrayna deniz İHA’larını yıkıcı bir etki yaratmak için kullandı ve Rus donanmasını Karadeniz'in büyük bölümünden çıkarmaya yardımcı oldu. Her iki taraf da yüzlerce mil ötedeki hedefleri vurmak için düzenli olarak uzun menzilli, uydu navigasyon güdümlü saldırı İHA’ları kullanıyor.

Görsel kaldırıldı.İtfaiye görevlileri Kiev yakınlarındaki alevleri söndürmeye çalışıyor. (EPA)

Yere yaklaştıkça gökyüzü, uzaktan kumandalı araç anlamına gelen FPV olarak bilinen nispeten ucuz saldırı İHA’larıyla dolu. Bir pilot tarafından yönlendirilen bu araçlar artık operatörün konumundan 10 milden daha uzaktaki hedefleri vurabiliyor. Bazıları doğrudan hedefin içine uçuyor ve patlıyor. Diğerleri ise yeniden tasarlanıp hedefin üzerinden uçarak düşman kuvvetlerine el bombası ya da küçük bombalar bırakabiliyor.

Görsel kaldırıldı. 28'inci Tugay'ın İHA’larını donatan askerler (Reuters)

Vyacheslav, cep telefonunda tuttuğu son saldırıların videoları arasında gezinirken, ölüm ve yıkım görüntülerinin, arkadaşlarının ve ailesinin videolarının arasına serpiştirildiğini gördü. Sonra galerisindeki görüntüleri göstererek konuşmaya başladı: “Biz buna ‘beyaz alev’ diyoruz. İçinde 10 kilogramdan fazla patlayıcı bulunan her şeyi yakıyor. Buna Ruh Emici deniyor, Harry Potter romanlarındaki gibi. Siyah ve 120 mm'lik bir havan topu mermisi. Sadece yeniden kullanıyoruz. Bu da kardiyonetik, adamlar bunu gerçekten seviyor.” Ve liste uzayıp gidiyor.

Görsel kaldırıldı.Ukrayna projektörleri Kiev semalarında Rus İHA’larını arıyor. (Reuters)

Vyacheslav, birliğinin geçen nisan ayında Pokrovsk bölgesine gelmesinden beri 3 binden fazla Rus askerini öldürdüğünü söyledi. “Bu sadece benim birliğim” dedi. İddiaları bağımsız olarak doğrulanamıyor. Ayrıca Rus İHA’larının etkinliğini gösteren videolar da paylaştı. Cepheden tahliye edilen yaralı bir adamın videosunu gösteren Vyacheslav, “Askerlerimizden birinin derisinin yüzde 40'ı yanmıştı. Onu arabaya götüren bendim” dedi. Her iki taraf da milyonlarca İHA üretme yolunda ilerlerken, yetenekli pilotların daha değerli hale geldiğini ve yerlerinin doldurulmasının zorlaştığını da belirtti. Vyacheslav son olarak şunları söyledi: “Pilotlar uzmanlar gibidir, ağırlıkları altın değerindedir ve onları korumak son derece önemlidir. Yerleri bir kez tespit edildiğinde, düşman o bölgeyi yok etmek için hiçbir çabadan ya da kaynaktan kaçınmaz.”



Fidan: Suriye'de YPG'nin tasfiyesi yakın

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan (Reuters)
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan (Reuters)
TT
20

Fidan: Suriye'de YPG'nin tasfiyesi yakın

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan (Reuters)
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan (Reuters)

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan bugün yaptığı açıklamada, Suriye'deki terör örgütü YPG'nin varlığının ortadan kaldırılmasının an meselesi olduğunu söyledi.

Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre Fidan, Ankara'nın YPG'nin Suriye'deki varlığını sürdürmesine izin verecek herhangi bir politikayı kabul etmeyeceğini belirtti.

Ürdünlü mevkidaşı Eymen es-Safadi ile ortak bir basın toplantısı düzenleyen Fidan, “Bölgedeki her türlü oyunu görecek durumdayız. Sadece görecek durumda değil, aynı zamanda bozacak durumdayız.” dedi.

Suriye'nin kuzeyinde Türkiye destekli gruplar ile Ankara'nın terör örgütü PKK’nın uzantısı olarak gördüğü YPG'nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında çatışmalar yaşanıyor.

Ancak Washington, 2019'da Suriye'de DEAŞ'la savaşan bu güçleri, DEAŞ’ın bölgede yeniden ortaya çıkmasını önlemek için ‘elzem’ olarak görüyor. Batı'nın Suriye'deki SDG savaşçılarına vereceği desteğe karşı uyarıda bulunan Fidan, “Bölgede emelleriniz farklıysa, DEAŞ'ı bahane ederek, PKK'yı güçlendirerek başka bir politikaya hizmet edilmek isteniyorsa, ona da geçit yok” ifadelerini kullandı.

Fidan sözlerini şöyle sürdürdü: “Suriye'de ve bölgede DEAŞ tehdidine karşı birlikte neler yapabileceğimizi görüştük. DEAŞ, Müslüman toplumlar için bir zehirdir. Dinimizi kullanarak sınırsız şiddet uygulayarak, vahşice insanların öldürülmesi, terör yoluna gidilmesi, toplumların ve devletlerin bu yolla ifsat edilmesi, istikrarsızlığın ve kaosun oluşturulması bizim sessiz kalacağımız bir durum değildir.”

Ckdjdjd
Halep vilayetinin kuzeydoğusundaki Münbiç’te devriye gezen Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu'na (SMO) bağlı savaşçılar, 4 Ocak 2025. (AFP)

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) bugün Halep'in doğusundaki Münbiç kırsalında yer alan Tişrin Barajı ve Karakozak Köprüsü ekseninde Türkiye yanlısı Suriye Milli Ordusu (SMO) birlikleri ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında, Türk insansız hava araçları (İHA) tarafından desteklenen yeni çatışmalar ve topçu atışları yaşandığını bildirdi.

SDG'ye ait bir İHA’nın Karakozak Köprüsü yakınlarındaki mevzilerini hedef alması sonucu 4 SMO mensubu hayatını kaybederken, aynı eksende bir SDG üyesi de  topçu ateşi sonucu öldü.

Öte yandan, bir Türk İHA’sının SDG'ye ait bir askeri aracı hedef alması sonucu araç sürücüsü ağır yaralanarak tedavi için hastaneye kaldırıldı.

Bombardımanın Münbiç kırsalındaki cephelerde temkinli bir sükunetin hâkim olmasından saatler sonra yeniden başlaması dikkat çekti.

Nxjddjj
Türkiye destekli gruplar ile SDG liderliğindeki güçler arasında Tişrin Barajı yakınlarında devam eden çatışmaların ortasında 4 Ocak 2025 tarihinde Halep vilayetinin kuzeydoğusundaki Münbiç bölgesinde Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu'na (SMO) bağlı savaşçılar (AFP)

SOHR, çatışmaların başlamasından bu yana her iki taraftan 285 kişinin öldürüldüğünü belgeledi.

SDG'nin daha önce ABD arabuluculuğunda bir ateşkes ilan ettiğini, ancak karşılıklı ihlallerin ve yoğun bombardımanın devam etmesi nedeniyle anlaşmanın başarısız olduğunu, bunun da ölü ve yaralı sayısının artmasına ve her iki tarafın ateşi arasında kalan sivillerin trajedisinin derinleşmesine yol açtığını belirtmek gerekiyor.