Arakçi: İsrail'deki hedeflerimizi belirledik ve diplomasi hâlâ mümkünhttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5073183-arak%C3%A7i-i%CC%87sraildeki-hedeflerimizi-belirledik-ve-diplomasi-h%C3%A2l%C3%A2-m%C3%BCmk%C3%BCn
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, İran'a ait bir insansız hava aracının (İHA) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun konutunu hedef aldığı iddiasının Tahran tarafından yalanlandığı bir dönemde, İsrail'deki hedeflerinin belirlenmesine atıfta bulunarak ülkesinin İsrail'in herhangi bir eylemine benzer şekilde karşılık vereceğini bildirdi.
Şarku’l Avsat’ın İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’ndan (ISNA) aktardığına göre Arakçi basına yaptığı açıklamalarda, İran'a yönelik herhangi bir saldırıya karşı uyarıda bulunarak, ülkesinin ‘işleri geciktirmeyeceğini ama aceleye de getirmeyeceğini’ söyledi.
Nükleer tesislerle ilgili olarak “Herhangi bir saldırı bizim için kırmızı çizgi olacaktır ve cevapsız kalmayacaktır” diyen Arakçi, İsrail'deki tüm hedeflerini belirlediklerini ve benzer saldırılar gerçekleştireceklerini vurguladı.
İran'ın bu ay başındaki füze saldırısının ‘meşru müdafaa’ olduğunu ifade eden Arakçi, herhangi bir eyleme aynı şekilde karşılık vermeye hazır olduklarını belirtti. Arakçi, “İran tüm olasılıklara karşı hazırlıklıydı ve bu saldırıya karşı koymak için tüm düzenlemeleri yaptık. İran füzeleri sadece askeri merkezleri hedef aldı ve İsrail'in ekonomik ya da ekonomik olmayan tesislerine saldırmadık” ifadelerini kullandı.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Ankara'da 3+3 Güney Kafkasya Bölgesel İşbirliği Platformu toplantısına katıldı. (AFP)
İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı Fars Haber Ajansı, bilgi sahibi bir kaynağın ‘savaş uçakları komşu ülkelerdeki hava üslerine gönderilmesine rağmen İsrail üslerinden birinde en az 3 gelişmiş savaş uçağının imha edildiğini’ aktardı.
Arakçi, Tahran ve Washington'un ‘bazı iletişim kanalları aracılığıyla mesaj alışverişinde bulunduklarını, ancak bu mesajların müzakere yapıldığı anlamına gelmediğini’ söyledi. Bu açıklama, Arakçi'nin geçen hafta Tahran ve Washington arasında nükleer programa ilişkin dolaylı görüşmelerin, artan bölgesel gerginlikler ışığında uygun bir ‘zemin’ bulunamaması nedeniyle durduğunu ifade etmesinin ardından geldi.
ABD Başkanı Joe Biden cuma günü yaptığı açıklamada, İsrail'in İran'ın füze saldırılarına nasıl ve ne zaman karşılık vereceği konusunda bilgi sahibi olduğunu söyledi.
Arakçi Biden’a X platformu üzerinden yanıt vermekte gecikmedi: “İsrail'in İran'a nasıl ve ne zaman saldıracağını bilen ya da anlayan ya da böyle bir çılgınlık için araç ve destek sağlayan herkes, olası insan kayıplarından sorumlu tutulmalıdır.”
ISNA'nın aktardığına göre Arakçi dün şunları söyledi: “ABD ve İsrail arasında ne olup bittiğini bilmiyoruz ama ABD'nin İsrail'i desteklediğini ve İsrail'in herhangi bir saldırısının ABD tarafından destekleneceğini biliyoruz. İsrail ABD'nin yardımı olmadan yoluna devam edemez. Bu, Lübnan ve Gazze Şeridi'nde Amerikan silahlarının kullanılması için de geçerlidir. Eğer Washington gerçek bir siyasi iradeye sahipse, saldırıları önleyebilecektir. Siyonistlerin müttefiki olan ABD, bölgede büyük çaplı bir savaş patlak verirse buna dahil olacak. Biz savaşı diğer ülkelere yaymak istemiyoruz, diplomasi fırsatı halen mevcut.”
‘Kısıtlamanın sonu’
Diğer yandan İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Sözcüsü İbrahim Rızai, “Direnişin kısıtlanması sona erdi ve hedef bankası tüm Siyonistleri ve bölgedeki destekçilerini içerecek şekilde güncellendi” dedi.
“Biden'ın açıklamaları Amerikalılar ile Siyonistler arasında hiçbir fark olmadığını ortaya koyuyor” diyen Rızai, ‘İsrail'in bölgede ABD'nin askeri üssü haline geldiğini’ vurguladı. Rızai, “Amerikalılar Filistin ve Lübnan'da Siyonistlerin tüm ihtiyaçlarını karşılarken, onlar da işledikleri suçları meşrulaştırmaya çalışıyorlar” ifadesini kullandı.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi ise cumartesi günü geç saatlerde yaptığı açıklamada, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun konutuna yönelik İHA saldırısında İran'ın herhangi bir rolü olduğunu reddetti.
İran'ın 1 Ekim 2024 tarihinde İsrail'e balistik füze fırlatmasının ardından Tel Aviv semalarında bir mermi (Reuters)
IRNA'ya göre Bekayi, “Yalan yaymak Siyonist varlığın daimî yaklaşımıdır ve bu rejimin ve onun suçlu liderlerinin mevcut ve daimî bir uygulamasıdır” dedi.
İran'ın Birleşmiş Milletler (BM) misyonu da cumartesi günü Netanyahu'nun konutuna yapılan İHA saldırısının Hizbullah tarafından gerçekleştirildiğini doğruladı.
Suçlamalar, İsrail'in İran'ın 1 Ekim'deki füze saldırısına karşılık vermekle defalarca tehdit ettiği Ortadoğu'da askeri gerilim korkularını arttırıyor.
İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, İran'ın saldırılarına İsrail'in yanıtının ‘ölümcül, spesifik ve ani’ olacağı uyarısında bulundu.
Tehditler ve diplomasi arasında
İsrail'i sert bir şekilde eleştirmek ve tehdit etmek ile gerilimin daha da artmasını önlemek için yoğun diplomatik istişarelerde bulunmak arasında gidip gelen İran'ın yaklaşımı, Tel Aviv'in bu ay başında kendisini hedef alan İran füze saldırısına misilleme sözü vermesiyle çelişkili görünüyor.
DMO Komutanı Hüseyin Selami, “Eğer bir hata yapar ve ister bölgede ister İran'da olsun hedeflerimize saldırırsanız, size acı verici bir darbe vururuz” ifadesini kullandı. İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ise İsrail'i ‘kanserli bir tümör’ olarak tanımlayarak, “Siyonist düşman sefil hayatının sonuna yaklaştığını bilmelidir” dedi.
Arakçi ülkesinin pozisyonunu desteklemek için yoğun bir diplomatik kampanya yürütüyor. Nasrallah'ın Beyrut'ta öldürülmesinden bir hafta sonra Lübnan'ı ziyaret eden Arakçi, İran'ın İsrail'e yönelik füze saldırılarından sonraki ilk ziyaretini, İran tarafından askeri ve mali olarak desteklenen Hizbullah'a silah temininde stratejik bir rol oynayan Suriye'ye yaptı.
İran Dışişleri Bakanı, Suudi Arabistan'ın yanı sıra Katar, Irak ve genellikle ABD ile dolaylı görüşmelerde arabuluculuk yapan Umman'a da uğradı. Arakçi daha sonra İran'la karmaşık ilişkileri olan Ürdün'e ve 2013'ten bu yana İranlı bir dışişleri bakanı tarafından ziyaret edilmeyen Mısır'a geçti. Cuma günü ise Türkiye'yi ziyaret etti.
AFP'ye konuşan analist Ahmed Zeydabadi, “Bu pozisyonların çelişkili olduğu söylenemez” dedi ve Arakçi'nin İsrail'in bir saldırı başlatması halinde ‘İran'ın cevabının acı verici olacağı yönündeki askeri açıklamaları bizzat tekrarladığını’ belirtti. Zeydabadi’ye göre Dışişleri Bakanı'nın görevi ‘gerilimi düşürmek.’
Sih diasporası siyaseti: Hindistan ve Kanada arasında bir beka mücadelesihttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5073312-sih-diasporas%C4%B1-siyaseti-hindistan-ve-kanada-aras%C4%B1nda-bir-beka-m%C3%BCcadelesi
Sih diasporası siyaseti: Hindistan ve Kanada arasında bir beka mücadelesi
Eduardo Ramon/Al Majalla
Şakir Hüseyin
Hindistan ve Kanada, hızlı ve yoğun gelişmelerin yaşandığı bir günde karşılıklı olarak üst düzey diplomatlarını sınır dışı ederek Kanada Başbakanı Justin Trudeau'nun Eylül 2023'teki G20 zirvesi için Yeni Delhi'ye yaptığı ziyaretten bu yana tırmanan diplomatik krizi daha da kötüleştirdi.
İki ülke arasındaki bu gerginliğin geçmişi, ayrılıkçı Halistan Hareketi’nin önde gelen destekçilerinden Hardeep Singh Nijjar'ın geçtiğimiz yıl haziran ayında Kanada'nın British Columbia eyaletinin Surrey kentinde maskeli saldırganlar tarafından öldürülmesine kadar uzanıyor. Hindistan, Nijjar'ı ‘terörist’ olarak ilan etmiş ve Nijjar'ın davasını Kanadalı ve Hint yetkililer arasındaki üst düzey toplantılarda görüşmelerin başlıca gündem maddelerinden biri haline getirmişti.
Ancak anlaşmazlığı arkasında Hint diasporası, özellikle de Kanada toplumu ve siyasetinde önemli bir rol oynayan Sih diasporası gibi geniş çaplı bir bağlam yatıyor. Hindistan hükümetinin endişeleri muhtemelen Kanada'daki Sih diasporasının siyasi faaliyetleri ve etkisinin ötesine kadar uzanıyor. Ancak Hint yetkililer, yerel ve diplomatik hassasiyetler nedeniyle bu konuları doğrudan tartışmaktan kaçınıyor olabilir. Hindistan, Kanada'yı yıllardır defalarca kez Halistan Hareketi’nin yanında ‘teröristlere ve suçlulara’ güvenli bir liman olmakla suçladı.
Hindistan'ın Pencap bölgesinde bir Sih devleti kurmayı amaçlayan Halistan Hareketi, 1980'li yıllarda zirveye ulaştı, ancak Hint güvenlik güçleri tarafından düzenlenen ve büyük insani kayıplara neden olan operasyonlar sonucu bastırıldı. Bugün Halistan fikri Hindistan içinde aktif bir desteğe sahip değil. Olaylar, Sihlerde derin yaralar açarken olayların anıları hala acı veriyor.
Hindistan Hükümeti, Halistan Hareketi’nin şimdi ya da gelecekte herhangi bir şekilde yeniden ortaya çıkmasını sağlayabilecek her türlü girişime karşı temkinli olmaya devam ediyor. Böyle bir olasılık Hindistan’ın başlıca endişe kaynağı olmaya devam ediyor. Bu durum, sık sık yapılan resmi açıklamalar ve Yeni Delhi ile Ottawa arasında devam eden anlaşmazlıkların yanı sıra Hindistan'daki kamuoyu söyleminde de açıkça görülüyor.
Kanada, yaklaşık 800 bin Sih'in yaşadığı Pencap dışındaki en büyük Sih topluluğuna ev sahipli yapıyor. Sihler, kendilerini Hindistan'daki baskın din olan Hinduizm'den ayıran tek tanrılı bir dine mensuplar. Öte yandan Hindistan kökenli Kanada vatandaşlarının sayısı geçtiğimiz yıl itibariyle 1,5 milyonu aşarken aralarında Sihlerin de bulunduğu 178 bin yerleşik olmayan Hindistan vatandaşı Kanada'da ikamet ediyor.
Kanada'daki Sih siyaseti, Hindistan'ın yargı yetkisi ve kontrolü dışında gerçekleştiğinden Hindistan için endişe kaynağı olmaya devam ediyor. Burada “Hindistan, Justin Trudeau iktidarda olsun ya da olmasın Sih göç politikalarını etkileyebilir mi?” sorusu ortaya çıkıyor.
Hindistan ve Kanada arasındaki diplomatik anlaşmazlık, uluslararası hukuk bölümünde okuyan öğrencilerin için uzun yıllar boyunca önemli bir çalışma konusu olacağa benziyor.
Tartışma Trudeau ile mi sınırlı?
İster Hindu milliyetçisi Hindistan Halk Partisi (Bharatiya Janata Partisi/BJP) iktidarda olsun, ister muhalefetteki seküler eğilimli Hindistan Kongre Partisi (INC) yeniden iktidara gelsin, isterse de inançsız Marksistler Delhi'de kontrolü ele geçirsin, bu mesele var olmaya devam edecek.
Hindistan Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalarda Kanada Başbakanı Justin Trudeau sorunlu ilişkilerin arkasındaki başlıca suçlu olarak gösteriliyor. Hindistan, Liberal Parti lideri olarak 2015 yılından bu yana üç seçim kazanan Trudeau'dan genel olarak rahatsızlık duyuyor.
Sih protestocular bir protesto gösterisi sırasında Kanada ulusal bayrağını ve Kanada Başbakanı Justin Trudeau'yu tasvir eden pankartları ateşe verdiler, 23 Eylül 2023 (AFP)
Hindistan ve Kanada arasındaki diplomatik anlaşmazlık, uluslararası hukuk bölümünde okuyan öğrencilerin için uzun yıllar boyunca önemli bir çalışma konusu olacağa benziyor. Altı Hint ve altı Kanadalı diplomatın karşılıklı olarak sınır dışı edilmelerinden önce Hindistan tarafından yapılan açıklamalar krizin tırmanacağının açık sinyallerini veriyordu.
Hindistan Dışişleri Bakanlığı tarafından o gün Kanada'ya ilişkin yapılan üç yazılı açıklamadan ilkinde Hindistan'ın Kanada'dan, Hindistan Yüksek Komiseri (İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerindeki büyükelçiye eşdeğer) ve diğer diplomatların Kanada'da devam eden bir soruşturma davasıyla ilgili olabileceğini belirten diplomatik bir mesaj aldığı duyuruldu.
Birkaç saat sonra Kanada Büyükelçiliği maslahatgüzarı bakanlığa çağrıldı. Bunu, aralarında Yüksek Komiser Vekili Stuart Ross Wheeler'ın da olduğu Kanadalı diplomatların sınır dışı edildiğini duyuran bir başka açıklama izledi.
Mevcut dinamikler, Trudeau yönetimindeki Hindistan-Kanada ilişkilerinde önemli zorluklar olduğunu gösteriyor.
Wheeler bakanlıktaki toplantıdan çıktıktan sonra gazetecilere yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Kanada, Hindistan hükümetinin ajanları ile Kanada topraklarında bir Kanada vatandaşının öldürülmesi arasında bağlantı olduğuna dair inandırıcı ve tartışılmaz kanıtlar sundu. Şimdi Hindistan'ın yapacağını söylediği şeyi yapma ve bu iddiaları soruşturma zamanı. Bu olayın aydınlatılması her iki ülkenin ve her iki ülke halkının menfaatine olacaktır. Kanada, Hindistan ile iş birliği yapmaya hazır.”
Kanada'ya kadar ulaştı. Trudeau, yaptığı bir açıklamada “Yabancı bir hükümetin Kanada topraklarında Kanada vatandaşlarını tehdit etmesine ya da öldürmesine asla müsamaha göstermeyeceğiz” dedi. Kanada Başbakanı, Hint diplomatları ‘gizli-kapaklı ve zorlayıcı uygulamalarla’ bilgi toplamak ve bunları Kanadalıları hedef almak üzere organize suç gruplarına aktarmakla suçladı.
Hindistan aynı gün Trudeau'yu Hindistan’a karşı ‘düşmanlık yapmakla’ suçlayan bir açıklama yayınladı. Açıklamada Kanada Başbakanı’nın 2018 yılında Agra, Ahmedabad, Mumbai, Amritsar ve Mumbai'yi ziyaret ettiği ve Delhi'deki etkinliklere katıldığı yedi günlük resmi ziyaretine atıfta bulunuldu.
Siyasi gözlemciler, Hindistan hükümetinin açıkça istekli görünmediği ziyaretle ilgili gerginliğe dikkat çekmişlerdi. Hindistan basını da o dönemde Hindistan hükümetinin ‘ziyaretin düzeyini düşürdüğünü’ bildirmişti. Hindistan Başbakanı Narendra Modi de Trudeau'ya Gujarat gezisinde eşlik etmezken diğer yabancı ülke liderlerinin ziyaretleri sırasında alışılageldiği üzere bir karşılama tweeti atmadı.
Ancak Trudeau, mevcut duruma meydan okumaya karar verdi ve turu kendi ülkesindeki siyasi profilini yükseltmek için kullanıyor gibi bir tablo çizdi. Sihizm'in en kutsal dini mekânı olan Altın Tapınak'ı ziyaret ederken büyük bir saygı gösteren Trudeau, Sihlerin en kutsal dini mekanını ziyaret eden Trudeau, o zamanki eşi Sophie, c ve oğlu Xavier James ile Mumbai'de film yıldızı Shah Rukh Khan ve ailesiyle birlikte poz verirken Bollywood yıldızlarından daha göz alıcı görünüyordu.
Hindistan Dışişleri Bakanlığı tarafından geçtiğimiz hafta pazartesi günü yapılan açıklamada, ‘2018 yılında Hindistan'a yaptığı ve belirli bir seçmen kitlesinin gözüne girme çabası olarak görülen ziyaretin geri teptiği ve kendisini utandırdığı’ sözleriyle Hindistan'ın Trudeau'ya yönelik rahatsızlığı bir kez daha ifade edildi.
Hindistan, bu ziyaret sırasında Trudeau'yu görmezden gelirken Hint basını onun abartılı kıyafetleriyle alay etti. Trudeau, Hindistan'ın umduğunun aksine, 2019 yılında ve iki yıl erken yapılan 2021 seçimlerinde yeniden galip çıktı.
Mevcut dinamikler, Trudeau iktidarı sırasında Hindistan-Kanada ilişkilerinde önemli zorluklar olduğunu gösterirken Kanada’da farklı bir partinin iktidara gelmesi halinde ilişkilerin iyileşmesinin umulmasa da Kanada'da hangi parti iktidarda olursa olsun sorunların var olmaya devam edeceği ön görülüyor.
Hindistan, bu yılın nisan ayında Toronto'da Sih topluluğunun düzenlediği ve Halistan Hareketi yanlısı sloganların atıldığı bir etkinlik nedeniyle sert bir diplomatik protestoda bulunmuştu. Etkinliğe Trudeau'nun yanı sıra muhalefet Lideri ve Muhafazakar Parti Başkanı Pierre Poilievre, Yeni Demokrat Parti (NDP) lideri Jagmeet Singh, Toronto Belediye Başkanı Olivia Chow ve çok sayıda milletvekili katıldı.
NDP lideri Singh
Kanada’da NDP lideri Jagmeet Singh, Sih meselelerine ilişkin açık sözlü tutumları, özellikle de Hindistan'daki 1984 yılında yaşanan olayları ‘soykırım’ olarak tanınması yönündeki çağrıları nedeniyle Hindistan hükümeti için tartışmalı bir isim. Jagmeet Singh, geçtiğimiz nisan ayında Khalsa Günü münasebetiyle düzenlenen bir etkinlikte Sihleri Hindistan'daki 1984 olaylarını ‘soykırım’ olarak tanımaya çağırdı.
Yeni Delhi'deki Kanada Yüksek Komisyonu, 16 Ekim 2024 (AFP)
Dönemin Hindistan Başbakanı Indira Gandhi, 1984 yılının haziran ayında bir grup silahlı Sih ayrılıkçıyı Sihler için en kutsal dini mekan olan Altın Tapınak'tan çıkarmayı amaçlayan bir askeri operasyon olan 'Mavi Yıldız Operasyonu' için talimat verdi. Operasyon, aynı yılın ekim ayında kendisine suikast düzenleyen İndira Gandhi'nin Sih korumaları da dahil olmak üzere pek çok Sih'i kızdırdı. Suikast, Sihlere karşı aşırı bir şiddet ve kaos dalgasının fitilini ateşledi.
O yıl yaşanan olaylar Sihlerin zihninde hâlâ tazeliğini koruyor.
Mavi Yıldız Operasyonu sırasında iktidarda olan INC, son yıllarda Sih toplumunun desteğini yeniden kazanmayı başardı. INC tarafından geçtiğimiz ay yapılan açıklamada BJP ve Rashtriya Swayamsevak Sangh'ın (RSS) Indira Gandhi hükümetine Altın Tapınak'a askeri operasyon düzenlemesi için ‘baskı yaptığı’ öne sürüldü.
INC, Sihlerin BJP'nin Pencap'ın çıkarlarına zarar verdiğini düşündükleri, Hindistan'daki Hindu milliyetçiliğinin en yaygın şekli olan ‘Hindutva’ ideolojisine uygun politikalarına ilişkin artan endişelerinden faydalanıyor. BJP hükümetini 2021 yılında tartışmalı tarım yasalarını kabul edildikten bir yıl sonra yürürlükten kaldırmaya zorlamayı başaran Pencap liderliğindeki ‘çiftçi hareketi’ de INC’nin son zamanlarda çıkarı için kullandığı en önemli konulardan biri.
1984 yılında yaşanan olaylar Sihlerin zihninde hâlâ tazeliğini koruyor.
Kanada'daki ve başka ülkelerdeki Sih diasporası çiftçilerin hükümete karşı başlattığı protesto hareketini destekliyor. Sihler – tıpkı diğer dini azınlıklar ve Müslümanlar gibi - Hindistan'ın Hindutva politikalarını, kimliklerine yönelik bir tehdit olarak görüyor. BJP'nin ideolojik babası olarak RSS, Hindistan siyasetini büyük ölçüde etkiliyor. RSS’nin amacının Hindistan'ı bir ‘Hindu devletine’ (Hindu Rashtra) dönüştürmek olduğu biliniyor.
NDP lideri Jagmeet Singh, Hindistan hükümetini ve politikalarını şiddetle eleştiren bir bildiri yayınladı. Singh’in lideri olduğu NDP ise Kanada hükümetinden Hindistan'a karşı diplomatik yaptırımlar uygulamasını istedi ve RSS’nin Kanada'da yasaklanması çağrısında bulundu.
Bu siyasi ortamın Hindistan ve Kanada'nın aralarındaki anlaşmazlıkları gidermelerini kolaylaştırması pek mümkün görünmüyor. Kanada'da Başbakan Justin Trudeau, Dışişleri Bakanı Melanie Joly ve Kamu Güvenliği Bakanı Dominic LeBlanc'ın Hintli diplomatları sınır dışı etme kararlarını desteklemek için kullandıkları belgeleri polis ve güvenlik kurumları sağladı. Kanada Kraliyet Atlı Polisi (RCMP) tarafından ‘Kanada'da Hindistan hükümeti ajanlarıyla bağlantılı şiddet içeren suçların işlendiği’ belirtilen yazılı bir açıklama yayınlandı. Bu açıklamada, Kanada siyasi liderliği tarafından yapılan suçlamaları güçlendirdi.
Kanada tarafından Hint diplomatlara sınır dışı edildikleri bildirmeden önce Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly, yaptığı bir açıklamada, “Hindistan'dan soruşturmada iş birliği yapmak üzere diplomatik ve konsolosluk dokunulmazlıklarından feragat etmesi istendi” dedi.
Hindistan ise Kanada'yı Hint diplomatlara yöneltilen suçlamaları ‘uydurmakla’ suçladı ve bunları Trudeau hükümetinin ‘oy kazanma siyasetine odaklanan siyasi gündeminin’ bir parçası olduğunu öne sürdü.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau, geçtiğimiz yıl G20 Liderler Zirvesi’nin oturum aralarında Hint mevkidaşı Narendra Modi ile bir görüşme gerçekleştirdi. Kanada Parlamentosu'nda yaptığı konuşmada bu görüşmeden duyduğu memnuniyetsizliği açıkça dile getiren Trudeau Nijjar'ın öldürülmesi konusunu doğrudan Modi'ye ‘kesin bir dille’ ilettiğini belirtti.
Trudeau'nun Parlamentonun alt kanadı Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmadaki sert tutumu Hindistan ve Kanada arasındaki diplomatik gerilimi arttırdı. Trudeau bu konuşmasında Nijjar'ın öldürülmesiyle ‘Hindistan hükümeti ajanları arasında olası bir bağlantıya’ atıfta bulunarak iki ülke arasındaki gergin ilişkileri daha hassas bir aşamaya taşıdı. Bu gerilim çerçevesinde son tartışma kimseyi şaşırtmadı.
Kanada polisinin Hindistan hükümetini ‘31 yaşındaki azılı gangster Lawrence Bishnoi tarafından yönetilen suç şebekesiyle çalışmakla’ suçlaması sonrası suçlamalar yeni bir boyut kazandı. Hindistan’da bir hapishanede tutulan Bishnoi, halen suç şebekesine emirler vererek suç işlemeye devam ediyor gibi görünüyor. Bishnoi'nin adı, 2022 yılında Pencaplı şarkıcı Sidhu Musiwala'nın ve kısa bir süre Mumbai'de 66 yaşındaki eski Maharaştra Yasama Meclisi Üyesi Baba Siddique'nin öldürülmesi gibi yüksek profilli suçlarla ilişkilendirildi.
Bishnoi'nin suç şebekesinin geçtiğimiz yıl 20 Eylül'de Kanada'nın Winnipeg kentinin kuzeybatısında ölü bulunan Sukhdul Singh Gill cinayetinde de parmağı olduğundan şüpheleniliyor.
Kanada, Hindistan'a son derece ciddi ve uzun vadede diplomatik gerilimi tırmandırma potansiyeline sahip suçlamalar yöneltiyor. Şu an ne Kanada ne de Hindistan, gerilimin daha fazla tırmanmasını istiyor. Bunun nedeni, iki ülke arasındaki yakın ticari faaliyetler ve halkları arasındaki temas da dahil olmak üzere güçlü bağların olması.
Kanada'nın Trudeau'nun geçtiğimiz yıl yaptığı gibi Hindistan'dan kendileriyle iş birliği yapmasını istemeye devam etmesi, Hindistan'ın ise Kanada'nın baskılarına cevap vermeden Kanada'ya karşı sert bir tutum sergilemesi bekleniyor. Hindistan ayrıca Kanada'nın suçlamalarının Araştırma ve Analiz Kanadı (RAW) olarak bilinen dış istihbarat teşkilatınin üzerinde topladığı dikkatleri dağıtmak için elinden geleni yapacaktır.
Ancak Hindistan, son tartışmalarda daha özgüvenli ve iddialı görünen Kanada ile ilişkilerinde daha temkinli davranabilir. Kanada'nın kendine olan güveninin bir kısmı Avustralya, İngiltere, Yeni Zelanda ve ABD'den oluşan istihbarat ittifakı Beş Göz’den (FVEY) aldığı destekten kaynaklanıyor olabilir.
En nihayetinde Hindistan'ın Batı teknolojisine, finansına ve pazarlarına ihtiyaç duyması ve Hint diasporası ile olan bağları göz önüne alındığında, Kanada'ya karşı katı önlemler alma ihtimali oldukça zayıf. Buna karşın Kanada'nın FVEY ortaklarından gelen açıklamalar, Hindistan'ın bu ülkelerle iyi ilişkilere sahip olmasına rağmen Kanada'ya karşı tutumunu desteklemek için onlara güvenemeyeceğini gösteriyor.
Geçtiğimiz yıl yaşanan olaylar, Hindistan'ın Kanada'nın gelecekteki adımlarını garantili bir şekilde tahmin edemeyeceğini kanıtladı. Zira her an yeni bir diplomatik kriz patlak verebilir ve bu durum uzun vadeli iş ve yatırım kararları için önemli zorluklar yaratabilir. Nihai sonuçlara varmak için henüz çok erken olsa da kesin olan bir şey var ki o da Kanada'daki Sih diasporası siyasetinin etkisinin, Hindistan-Kanada ilişkilerinin Hindistan'ın çıkarlarının aksine şekillenmesinde rol oynayacağı gerçeğidir.
*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Lodra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.
