İran dün şafak vakti, daha büyük bir çatışmadan kaçınmak için “Amerikan kruması” altında “kontrollü” olduğu anlaşılan İsrail saldırılarına maruz kaldı. Saldırılarda, yaşananların “son” olmasını umduğunu ifade eden Başkan Joe Biden'ın talep ettiği gibi, nükleer tesisler ya da petrol tesisleri hedef alınmadı. Ancak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ülkesinin İran'daki hedeflerini Washington'un dikte ettiği şekilde değil, ulusal çıkarları doğrultusunda seçtiğini vurguladı.
İsrail'e ait onlarca savaş uçağı İran'daki askeri üsleri ve füze mevzilerini hedef alan saldırılar düzenlerken, İran ordusu dört askerinin öldüğünü doğrulayarak “sınırlı kayıplardan” ve “bazı radar sistemlerinin zarar gördüğünden” bahsetmeden önce, bu saldırıların önemini küçümseyen ve sakin bir tavırla “meşru müdafaa hakkına sahip olduğunu” belirten bir açıklama yaptı.
ABD'li üst düzey bir yetkili, ülkesinin saldırıların “iki taraf arasındaki doğrudan ateş teatisine son vermesini” umduğunu söyledi ve Washington'un Lübnan ve Gazze'deki çatışmaları sona erdirecek anlaşmalar için baskı yapmaya devam edeceğini belirtti.
Suudi Arabistan, İran'ın askeri olarak hedef alınmasını “egemenliğinin ihlali ve uluslararası kanun ve normların çiğnenmesi” olarak nitelendirerek kınadığını ifade etti. Diğer Arap ülkeleri de benzer kınamalarda bulunurken, “en üst düzeyde itidal gösterilmesi ve gerginliğin azaltılması için çalışılması” gerektiğini vurguladılar.
2011'deki nükleer felaketin ardından uzun ve karmaşık bir şekilde devam eden devreden çıkarma çalışmaları kapsamında bir robot, Japonya'daki Fukushima I santralinin reaktörlerinden birinden erimiş nükleer yakıtı çıkarmak için ikinci denemesine başladı.
Salı günü Tokyo Elektrik Enerjisi Şirketi (Tepco), santralin 2 numaralı reaktöründe çekirdeğe yakın bir yerden yeni bir radyoaktif kalıntı örneği almayı amaçlayan bu son görevi başlattı.
Bu çaba, geçen kasımda gerçekleştirilen ve analiz için bir gramdan daha az miktarda enkazı başarıyla çıkaran ilk deneme çalışmasının üzerine kuruldu.
"Telesco" diye bilinen robotik sistem, uzatılabilir kollar, kameralar ve yüksek radyasyonlu bölgelerde çalışmak üzere tasarlanmış bir kavrama aracına sahip.
Dar bir geçitten geçirilen cihaz, reaktörün birincil muhafaza kabının içinde 22 metreye kadar manevra yapabilecek. Robotun ucunun yeni hedef konuma ulaşmasının 12 gün kadar sürmesi bekleniyor.
Bu ikinci operasyon, Mart 2011'deki 9.0 büyüklüğündeki deprem ve tsunaminin yol açtığı üçlü erime sırasında erimiş yakıtın daha fazlasının biriktiğine inanılan reaktörün merkezine 1 ila 2 metre yakınından malzeme almaya odaklanıyor.
Japonya'nın kuzeydoğusundaki Futaba kasabasında bulunan Fukuşhima I nükleer santralinde 20 Şubat 2025'te bir kuş uçarken (AP)
Felaket, tarihteki en kötü nükleer kazalardan birini tetiklemiş ve üç reaktörde yaklaşık 880 ton radyoaktif yakıt enkazı bırakmıştı.
Bir önceki görevde alınan ve kabaca bir kuru üzüm büyüklüğündeki numunede uranyum, zirkonyum ve nükleer yakıtta kullanılan diğer maddelerin izlerine rastlanmıştı. Ancak bilim insanları, hasarlı reaktörlerin içindeki enkaz bileşimi ve dağılımının daha iyi anlaşılabilmesi için daha fazla örnekleme yapılması gerektiğini söylüyor.
Nihai amaç, 3 numaralı reaktörde 2030'larda başlaması planlanan büyük ölçekli yakıt çıkarma işlemi için gerekli teknoloji ve teknikleri geliştirmek. Tepco, robotun engeller nedeniyle daha derin bölgeye ulaşamaması halinde bir önceki konumdan örnek toplamaya geri dönebileceğini söylüyor.
Tepco geçen yıl, teleskopik geri alma sisteminin ilk kullanımından bu yana geliştirildiğini doğruladı. Görüşü iyileştirmek için yeni bir kamera eklendi ve uç bölümde denge artırıldı.
Marttaki hazırlık çalışmaları, boruların sırasını kontrol etmek için yoğun işçi eğitimini ve daha önceki görevi birkaç ay geciktiren kamera sorunlarını içeriyordu.
Tepco'nun Fukuşima prefaktörlüğünün Okuma kentindkei Fukuşima I nükleer santralinde ikinci yakıt enkazı denemesi sırasında izolasyon vanasından geçen uçtaki cihazı gösteren fotoğraflar (AFP)
Hizmetten çıkarma sürecinin onlarca yıl sürmesi bekleniyor. Bazı uzmanlar aşırı radyasyon seviyeleri ve teknik karmaşıklık nedeniyle bir yüzyıldan fazla sürebileceği uyarısında bulunuyor.
Robotlar, geçen ay iki reaktör binasının yeraltı bölgelerinden radyasyonlu kum torbalarını çıkarmaya başlamıştı.
2023'te Japonya, 540 olimpik yüzme havuzu hacmine eşdeğer arıtılmış atık suyu Pasifik Okyanusu'na bırakmaya başlamıştı. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın desteklediği bu hamle, Çin ve Rusya'nın Japon deniz ürünleri ithalatını yasaklamasına yol açmıştı.
Çin o zamandan beri Fukuşima yakınlarındaki deniz suyunda ya da deniz yaşamında herhangi bir anormallik olmadığını bildirmiş olsa da daha ileri testler yapılana kadar yasağı uygulamaya devam edecek.
