Himalayalar'daki Butan Krallığı'nın, mutluluk temelli ekonomik yaklaşımı, artan göç ve işsizlik oranları nedeniyle teste tabi tutuluyor.
Anayasasında gayrisafi milli mutluluk (GSMM) endeksi yer alan ve "mutluluk krallığı" diye de anılan Güney Asya ülkesi, iktidardaki Halkın Demokratik Partisi'nin geçen yıl derlediği verilere göre "benzeri görülmemiş" düzeyde göç yaşıyor. Yaklaşık 792 bin kişinin yaşadığı ülkede 2023'te nüfusun yüzde 1,5'i çalışmak ve okumak için Avustralya'ya taşındı.
GSMM'den esinlenerek hazırlanan Oxford Dünya Mutluluk Raporu'nda, 2014'te 156 ülke arasında 84. sıraya yerleşen Butan, 2019'da 95. sıraya geriledi. En son ölçüm de o yıl yapılmıştı.
Topraklarının yüzde 85'i ormanlardan oluşan ve ilk demokratik seçimlerini 2007 yılında düzenleyen Güney Asya ülkesinin temel gelir kaynaklarından biri turizm. Ancak pandemi nedeniyle durma noktasına gelen sektör halen tam olarak toparlanamadı.
Olumsuz gidişat kaçınılmaz olarak iş piyasasını da vurdu. 2019'da kadınların yüzde 61,2'si çalışırken, bu oran son verilere göre neredeyse yüzde 50'ye geriledi. 2004'ten bu yana sürekli artan genç işsizliği de 2022'de yüzde 28,6'ya yükseldi. Her sekiz Butanlıdan biri yoksulluk içinde yaşıyor.
Hindistan ve Çin'in Tibet Özerk Bölgesi'yle sınır komşusu olan Butan, ekonomiyi toparlamak için kripto para madenciliği faaliyetlerine de ağırlık veriyor.
Diğer yandan Birleşik Krallık'ın tanınmış gazetelerinden Guardian'ın aktardığına göre Mutluluk Bakanlığı'na sahip ülkedeki tek sorun ekonomik değil. Himalaya ülkesinin, 2023 Dünya Basın Özgürlüğü endeksinde 33. sıradan 90. sıraya gerilediği hatırlatılıyor.
Gazete, röportaj yapmak için iletişime geçtikleri genç bir Butanlının, hükümetle başı derde gireceği endişesiyle konuşmak istemediğini aktarıyor.
Haberde, Güney Asya ülkesinde, kimin "etnik Butanlı" olduğunu belirlemeye yönelik nüfus sayımlarının, 1980'ler ve 1990'larda birçok kişinin Butan'ı terk etmesine yol açtığı belirtiliyor. Hollanda'da yaşayan Butanlı mülteci hakları aktivisti Ram Karki de bu dönemde ülkede kaçanlar arasında yer alıyor. Aktivist, etnik Nepalli olduğu düşünülenlerin çoğunun Butan'ın güneyinde yaşadığını belirterek, nüfus sayımı sırasında bu kişilerin ülkeyi terk etmeleri için baskı gördüğünü savunuyor.
Guardian'ın aktardığına göre o dönem nüfusun altıda biri ülkeyi terk etti ve Nepal'deki mülteci kamplarında halen en az 108 bin Butanlı mülteci yaşıyor. Protesto düzenleyerek ülkeden ayrılmayı reddedenlerin tutuklandığı ve cezaevinde işkence gördüğü öne sürülüyor. ABD merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü, Butan'da hapiste tutulan 34 siyasi mahkumun serbest bırakılması için yıllardır çağrıda bulunuyor.
Avustralya'nın Perth kentindeki Butanlılar Derneği'nin başkanı Chimmi Dorji ise Butan'dan göç haberlerinin abartıldığını savunuyor. Dorji, Avustralya'ya giden Butanlıların evlerine dönmeyi planladığını iddia ediyor ve ekliyor:
Butan yeryüzündeki cennet.
Independent Türkçe, Guardian, UCA News
Beyaz Saray yakınlarındaki silahlı saldırının gerçekleştiği yerde bulunan Ulusal Muhafızlar, (AFP)
