Trump'ın Çin politikası, fentanil krizini çözebilecek mi?

Biden yönetimi de Çin'e bu konuda baskı yaptı ancak ölümlerdeki düşüş istenen oranda olmadı (AP)
Biden yönetimi de Çin'e bu konuda baskı yaptı ancak ölümlerdeki düşüş istenen oranda olmadı (AP)
TT

Trump'ın Çin politikası, fentanil krizini çözebilecek mi?

Biden yönetimi de Çin'e bu konuda baskı yaptı ancak ölümlerdeki düşüş istenen oranda olmadı (AP)
Biden yönetimi de Çin'e bu konuda baskı yaptı ancak ölümlerdeki düşüş istenen oranda olmadı (AP)

Ocak ayında koltuğuna geri dönmesi beklenen Donald Trump'ın izleyeceği politikalar merak edilirken önemli soru işaretlerinden biri de Çin'le nasıl anlaşacağına dair.

Çin'le ilişkilerde ticaret ve silahlanma yarışı dışında bir de uyuşturucu başlığı önemli. Zira Asya devinden gelen hammaddelerin de etkisiyle 2023'te ABD'de 100 bini aşkın kişi yüksek dozdan öldü. 

ABD'nin önde gelen ekonomi gazetelerinden Wall Street Journal (WSJ) konuyu bugün işledi. "Trump'ın agresif taktikleri Amerika'nın fentanil krizini hafifletebilecek mi?" başlıklı haberde, Cumhuriyetçi Parti'nin seçim zaferinden üç gün sonra Çin'in yaptığı açıklamaya dikkat çekildi.

Pekin, uzun süredir fentanil malzemeleri ürettiğinden şüphelenilen bir kişinin ABD'den gelen ihbarla yakandığını duyurmuştu.

Açıkça fentanil hammaddesi üreten Hubei Aoks Bio-Tech şirketinin kurucusu Gao Şuening'le birlikte birkaç kişinin daha tutuklandığı 8 Kasım'da açıklanmıştı.

WSJ, Cumhuriyetçiler için bu iyi niyet gösterisinin geç kalmış ufak bir adım olduğunu aktardı. 

Seçim kampanyası sırasında Pekin'i gümrük vergileriyle tehdit eden Trump'ın fentanil konusunda da Çin'e sert bir tavır takınmayı planladığı bildirildi. 

Düşünce kuruluşu RAND Corporation'dan Scott Harold, bu tavrın ters tepebileceğini düşünenlerden:

Çinliler 'Biz bu konuda boyun eğersek Donald Trump'ın bizi gümrük vergileriyle tehdit edeceği sıradaki konu ne olacak?' gibi düşünüyor. Şi Cinping zayıf biriymiş gibi resmedilmek istemiyor.

ABD'de yalnızca 2023'te 107 bin 543 kişinin yüksek dozdan öldüğü tahmin ediliyor. Bunlardan 74 bin 702'sinin ölümünde fentanil gibi sentetik opioidler rol oynadı.

Amerikalı yetkililer, Çin'in bu konuya el atmasıyla ölüm rakamlarının son dönemde azalma trendi sergilediğini söylüyor. 

Pekin ise ABD'nin uyuşturucu krizinin asıl sebeplerini görmezden gelip kendilerini günah keçisi haline getirdiğini savunuyor.

Diğer yandan geçen ay bir "süper laboratuvara" baskın düzenleyen Kanada federal polisi, 95 milyonu aşkın kişiyi öldürebilecek dozda uyuşturucu yakaladı.

Kanada tarihinin en büyük ve gelişmiş uyuşturucu laboratuvarının ortaya çıkarılması, ABD'li yetkilileri korkutuyor. 

Zira kuzeydeki komşuda üretimin yaygınlaşması, Çin hammaddelerinin ulaştığı Meksika'ya odaklanan ABD'deki kolluk kuvvetleri için yeni bir zorluk anlamına geliyor. 

Demokratlar da Trump'ın tutumunu merakla bekliyor. Meksika sınırındaki Arizona'nın valisi Katie Hobbs pazartesi yaptığı açıklamada fentanil kaçakçılığı konusunda Trump yönetimiyle yakın çalışabileceğini söyledi. 

Independent Türkçe, Wall Street Journal, AP



Maoriler ayaklandı: Yeni Zelanda'nın en büyük protestosu

Maori bayraklarının dalgalandığı protestoda, Filistin bayrağı da açıldı (Reuters)
Maori bayraklarının dalgalandığı protestoda, Filistin bayrağı da açıldı (Reuters)
TT

Maoriler ayaklandı: Yeni Zelanda'nın en büyük protestosu

Maori bayraklarının dalgalandığı protestoda, Filistin bayrağı da açıldı (Reuters)
Maori bayraklarının dalgalandığı protestoda, Filistin bayrağı da açıldı (Reuters)

Yeni Zelanda'da Maori yerlilerinin haklarına yönelik yasa değişikliği tasarısı ülke tarihindeki en büyük protestolardan birine yol açtı.

Yeni Zelanda polisinin verdiği bilgilere göre yaklaşık 42 bin kişi salı günü Parlamento binası önünde toplandı. Protesto, binlerce kişinin çeşitli kasabalardaki mitinglere katıldıktan sonra yaya olarak ya da arabalarla başkent Wellington'a gittiği 8 günlük eylemin ardından geldi. 

Ülkenin Güney Adası bölgesindeki Maori kabilelerinden Ngati Toa'nın lideri Helmut Modlik, iktidarın yasa tasarısıyla ülkeyi bölmeye çalıştığını söyleyerek şu ifadeleri kullandı: 

Bizi bölüp parçalamaya çalışanlar, bunun için geç kaldınız. Biz tek bir halkız.

Ngati Kauwhata kabilesinden Hayley Komene de yürüyüşün "gerçek bir güç ve gurur gösterisi" olduğunu belirterek, iktidarın yasada değişiklik yapma çağrısını "saçmalık" diye niteledi.

Birleşik Krallık merkezli haber ajansı Reuters, "ülkenin en büyük protestolarından biri" diye nitelediği eylemin barışçıl geçtiğini aktarıyor. Britanya gazetesi Guardian da "Yeni Zelanda tarihindeki en büyük eylemlerden birinin" yaşandığını, protestocuların polisle çatışmaya girmediğini yazıyor.

xc
Maoriler yasa tasarısının iptal edilmesini istiyor (AFP)

Guardian'ın aktardığına göre eylemlere Maori Kraliçesi Ngā Wai Hono i te Pō da katıldı. Kraliçenin sözcüsü Ngira Simmons, şunları söyledi: 

Maori Kraliçesi, ulusal birliğe yönelik bir diyaloğa katkı sağlamak istiyor fakat anlaşmayı baltalayan tek taraflı bir süreci kabul etmeyecektir.

Protestolara sadece yerliler değil, Maorilere destek vermek isteyen Yeni Zelandalılar da katıldı. Wellington sakinlerinden Alice Soper, şunları söylüyor: 

Maorilere yönelik pek çok saldırı gördük ama bu sadece onlarla değil hepimizle ilgili. Hayatımda hiç bu kadar büyük bir yürüyüş görmemiştim. Bu aslında her şeyi özetliyor.

Eylemlere muhalefetteki Te Pati Maori partisinden parlamenter Hana-Rawhiti Maipi-Clarke da katıldı. 22 yaşındaki siyasetçi, geçen hafta yasa tasarısıyla ilgili Parlamento'da düzenlenen görüşmeyi haka dansıyla protesto etmesiyle gündem olmuştu.
 

Tartışmalı yasa ne öneriyor?

Sağcı iktidar koalisyonundaki ACT Yeni Zelanda partisinin sunduğu "Antlaşma İlkeleri Yasası", Birleşik Krallık'la Maori liderleri arasında 1840'ta imzalanan, yerlilere belirli haklar tanıyan Waitangi Antlaşması'nın "yeniden yorumlanmasını" talep ediyor. 

Yasa tasarısını destekleyenler, Waitangi Antlaşması'nın yerli olmayan Yeni Zelandalılara karşı ayrımcılığa yol açtığını öne sürüyor. Yaklaşık 5,3 milyonluk Yeni Zelanda nüfusunun neredeyse yüzde 20'sini oluşturan Maorilerse antlaşmanın değiştirilmesine yönelik çabalara karşı çıkıyor.

ACT Yeni Zelanda'nın yasa tasarısının Parlamento'dan geçmesi için yeterli desteği alması mümkün görünmüyor. Koalisyon ortakları Ulusal Parti ve Önce Yeni Zelanda partisi de tasarının Parlamento'da tartışılmasını desteklediklerini fakat yasalaşmasına izin vermeyeceklerini bildirmişti.

Independent Türkçe, Guardian, BBC, Reuters