Batı Şeria'daki silahlı saldırıda 3 kişi öldü, 7 kişi yaralandı... Netanyahu failleri tehdit etti

Batı Şeria'daki olayın gerçekleştiği yer (The Times of Israel)
Batı Şeria'daki olayın gerçekleştiği yer (The Times of Israel)
TT

Batı Şeria'daki silahlı saldırıda 3 kişi öldü, 7 kişi yaralandı... Netanyahu failleri tehdit etti

Batı Şeria'daki olayın gerçekleştiği yer (The Times of Israel)
Batı Şeria'daki olayın gerçekleştiği yer (The Times of Israel)

İsrail ordusu bugün yaptığı açıklamada, silahlı kişilerin işgal altındaki Batı Şeria'da bir Filistin köyü yakınlarında, aralarında bir yolcu otobüsünün de bulunduğu araçlara ateş açarak 3 kişiyi öldürdüğünü ve 7 kişiyi yaraladığını bildirdi. Ordu, failleri yakalamak için ‘teröristleri kovaladıklarını, kontrol noktaları kurduklarını ve bölgedeki birkaç kasabayı kordon altına aldıklarını’ söyledi.

Saldırı işgal altındaki Batı Şeria'nın kuzeyinde yer alan Kalkilya şehrinin doğusundaki el-Fundug köyü yakınlarında meydana geldi.

İsrail acil yardım servisi Kızıl Davut Yıldızı’na göre, sağlık görevlileri otobüste bulunan ve durumu ciddi olarak nitelendirilen şoför dahil yedi kişiye müdahale etti.

Kızıl Davut Yıldızı, ölen iki kadının altmışlı yaşlarda olduğunu, üçüncü kurbanın ise kırk yaşlarında olduğunu bildirdi.

Sağlık görevlisi Avichai Ben-Zeruya yaptığı açıklamada, “Birçok yeri etkileyen güçlü bir saldırıydı; araçlar ve otobüs silahla vuruldu. Kurbanları aramaya başladığımızda bir arabanın içinde 60 yaşlarında iki kadın bulduk, bilinçleri yerinde değildi ve hayat belirtisi göstermiyorlardı, üzerlerinde kurşun yaraları vardı” ifadelerini kullandı.

Netanyahu: Katillere ulaşacağız

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bugün bir açıklama yaparak, hayatını kaybedenlerin ailelerine başsağlığı diledi. Netanyahu, “Katillere ulaşacağız ve onlara yardım eden herkesle birlikte onları adalete teslim edeceğiz. Hiç kimse cezasız kalmayacak” dedi.

Savunma Bakanı Yisrael Katz ise şu ifadeleri kullandı: “İsrail ordusuna katillerin izleri nereye çıkarsa çıksın agresif bir şekilde hareket etme talimatı verdim. Hamas'ın yolunu takip eden her kim olursa olsun ağır bir bedel ödeyecektir.”

Diğer yandan aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, ‘yerleşimcilerin hayatlarının Filistin Yönetimi sakinlerinin hareket özgürlüğünden daha önemli olduğunu’ vurguladı.

Ben-Gvir, “Barış için bir ortak olduğu yanılsamasına kapılmayı bırakmalı, Filistin Yönetimi'nin terörizmi desteklediğini hatırlamalı, onunla her türlü iş birliğini durdurmalı, mümkün olduğunca çok sayıda kontrol noktası kurmalı ve yolları kapatmalıyız” şeklinde konuştu.

Saldırının gerçekleştiği yerin yakınındaki Kedumim yerleşiminde yaşayan aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ise “Saldırının gerçekleştiği köy, Nablus ve Cenin, Gazze Şeridi'ndeki Cibaliye'ye benzemeli ki Kfar Saba (İsrail'in orta kesimlerinde bir şehir) geleceğin Gazze'si olmasın” dedi.

Ramallah'taki Sağlık Bakanlığı'na göre geçen yıl Gazze Şeridi'ndeki savaşın başlamasından bu yana Batı Şeria'da İsrail ordusu ya da yerleşimciler tarafından düzenlenen saldırılarda en az 818 Filistinli hayatını kaybetti.

İsrail'in resmi rakamlarına göre aynı dönemde İsrail'in 1967'den beri işgal altında tuttuğu Batı Şeria'da Filistinlilerin İsraillilere yönelik saldırılarında en az 25 kişi öldü.



4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
TT

4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)

ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Los Angeles'ı kasıp kavurmaya devam eden orman yangınlarını kontrol altına alma çabaları sürüyor.

5 ayrı yangında hayatını kaybedenlerin sayısı dün akşam (9 Ocak) itibarıyla 10'a yükseldi. En az 180 bin kişi tahliye edilirken, neredeyse 10 bin yapının küle döndüğü aktarılıyor.

Salı günü patlak veren en büyük iki yangın Palisades ve Eaton yangınları halihazırda 13 bin 750 hektardan fazla alanı yok ederek Los Angeles tarihindeki en yıkıcı yangınlar olarak kayıtlara geçti.

CBS'in haberine göre halihazırda Palisades yangını yüzde 6 ve Eaton yangını yüzde 0 oranında kontrol altına alındı.

En büyük yangınların nasıl ortaya çıktığı araştırılmaya devam ederken, uzmanlar Santa Ana rüzgarlarının yangını körüklediğini söylüyor. 

1) Santa Ana rüzgarları nasıl oluşuyor?

Genellikle sonbahar aylarından ocağa kadar görülen Santa Ana rüzgarları, dağlardan Güney Kaliforniya kıyılarına doğru kuru ve güçlü bir şekilde esiyor.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'ndan yangın ekolojisti Jon Keeley; Nevada, Utah, Kaliforniya ve diğer eyaletlerin bazı bölümlerine yayılan Büyük Havza'da yüksek basınç, kıyıların açıklarındaysa alçak basınç olduğunda bu rüzgarların meydana geldiğini söylüyor.

Hava kütleleri yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket ediyor ve basınç farkıyla birlikte rüzgarların şiddeti de artıyor.

Kaliforniya Üniversitesi Los Angeles kampüsündeki Çevre ve Sürdürülebilirlik Enstitüsü Direktörü Alex Hall, Büyük Havza'daki çöl ortamında ortaya çıktığı için Santa Ana rüzgarlarının son derecede kuru olduğunu ifade ediyor. 

Yine aynı nedenle rüzgarlar soğuk başlasa da dağ yamacından aşağı inerken sıkıştığı için genellikle ısınıyor. Hall bu durumun, bisiklet lastiklerine hava verince ısınmasıyla aynı sebepten kaynaklandığını belirtiyor.

Keeley, Conversation için kaleme aldığı yazıda kanyonların da rüzgarları yönlendirdiğini söyleyerek ekliyor: 

Eskiden Altadena bölgesinde yaşardım ve Santa Ana rüzgarları sırasında yaşadığımız yerde hiç rüzgar yokken birkaç blok ötede rüzgarın epey güçlü estiği günler olurdu.

Bu güçlü, kuru rüzgarlar genellikle saatte 40 ila 60 kilometre hıza ulaşırken, önceki günlerde saatte 120 kilometreyi aştıkları bildirilmişti.

2) Neden bu sefer şiddetli yangınlar patlak verdi?

Los Angeles'ta salı gününden beri devam eden yangınların bu seviyeye ulaşmasında, Santa Ana rüzgarlarının yanı sıra düşük nem oranı ve kuruyan bitki örtüsü de kritik bir rol oynuyor.

Keeley normalde Güney Kaliforniya'daki yağmurların, bitkilerin nemli kalıp yanmamasını sağladığını belirtiyor.

Ancak bölgenin bu yıl çok kuru kalması, güçlü rüzgarların bitkileri kolayca yangına katarak durumun şiddetini artırmasına yol açıyor.

Ekolojist bu şartlarda bölge halkını tahliye etmenin de epey zorlaştığını ekliyor.

Ayrıca Washington Post'un aktardığı üzere 2023 sonbaharıyla 2024 ilkbaharı arasındaki aşırı yağışlar bitki örtüsünün genişlemesine neden olarak yangınlara yakıt sağladı.

3) İklim krizi Santa Ana rüzgarlarını nasıl etkiliyor?

Uzmanlar hava sıcaklıklarının artmasının, daha büyük yangınlara zemin hazırladığını ifade ediyor.  

İklim krizinin etkisiyle Kaliforniya'nın daha az yağış alması da rüzgarların daha kuru olmasına yol açıyor ve ortamı orman yangınlarına daha uygun hale getiriyor.

Ancak Hall, çölün okyanustan daha fazla ısınması durumunda ikisi arasındaki basınç farkının zalacağını ifade ediyor. Bu durumunda Santa Ana rüzgarlarının şiddetinin azalması bekleniyor.

Hall "Bu rüzgarları basınç farkı harekete geçiriyor" diye açıklıyor. 

Bu nedenle iklim krizinin bu rüzgarlar üzerindeki etkisine dair henüz fikir birliği sağlandığı söylenemez.

Keeley de Kaliforniya'da artık daha şiddetli orman yangınları görülmesinin, iklim ve rüzgarlardaki değişimlerin yanı sıra nüfus artışından da kaynaklandığını belirtiyor.

Yerleşim alanının ormanlara yaklaşmasıyla birlikte elektrik şebekeleri de bu bölgelere kadar uzanıyor. 

Keeley bunun yangınlara zemin hazırlayabileceğini söyleyerek ekliyor: 

Aşırı hava koşullarında, elektrik iletim hatlarının düşme veya ağaç dallarına çarparak yangın çıkarma riski daha yüksek.

2021 tarihli bir araştırmada, son 10 yılda Santa Ana rüzgarları sonucu çıkan yangınlarda elektrik hattı arızalarının başlıca kaynak olduğu tespit edilmişti.

4) Yangın neden okyanus suyuyla söndürülmüyor?

Los Angeles yangınları kontrol altına alınmaya çalışılırken bazı itfaiye depolarında su kalmaması en büyük zorluklardan birini yaratıyor.

KTLA 5 News'un akardığı üzere çarşamba günü bazı itfaiyecilerin Büyük Okyanus'tan su aldığı görüldü.

Sosyal medya kullanıcıları da okyanus suyunun kullanılmasını söylerken, uzmanlar durumun daha karmaşık olduğunu belirtiyor.

Technology.org'a göre, tuzlu su yangın söndürmek için kullanılabilir ancak itfaiye ekipmanına zarar verme ihtimali var.

Ayrıca okyanus suyu, yüksek miktarda tuz içermesi nedeniyle ekosistemlere uzun süreli zarar verme ve bu bölgelerin yıllarca çorak kalmasına yol açma potansiyeline sahip.

Bu nedenle tuzlu suyun yangın söndürmede kullanılması için arıtılması gerekiyor. Ancak bu da verimsiz ve pahalı olduğu gerekçesiyle çevrecilerin önermediği bir yöntem.

Independent Türkçe, Conversation, New York Times, Washington Post, Reuters, CBS, KTLA 5 News, USA Today, Technology.org, Science Advances