Los Angeles'taki orman yangınlarında iki kişi öldü

Yangın on binlerce kişiyi evlerini boşaltma zorunda bıraktı

Los Angeles'ta şiddetli rüzgâr nedeniyle yangın çıktı (Reuters)
Los Angeles'ta şiddetli rüzgâr nedeniyle yangın çıktı (Reuters)
TT

Los Angeles'taki orman yangınlarında iki kişi öldü

Los Angeles'ta şiddetli rüzgâr nedeniyle yangın çıktı (Reuters)
Los Angeles'ta şiddetli rüzgâr nedeniyle yangın çıktı (Reuters)

Yetkililerin dün yaptığı açıklamaya göre, Kaliforniya'nın Los Angeles şehrinin eteklerinde çıkan orman yangınları sonucu iki kişi öldü, çok sayıda kişi de ağır yaralandı. Açıklamada, itfaiye ekiplerinin alevlerle mücadeleye etmeye devam ettiği belirtildi.

Birkaç orman yangını, Amerika Birleşik Devletleri'nin ikinci büyük şehrinde binden fazla binayı yok etti ve on binlerce kişiyi evlerini boşaltmak zorunda bıraktı.

Güçlü rüzgarlar yangının, lüks Pacific Palisades bölgesindeki bir evden diğerine sıçramasına neden oldu.

Los Angeles İtfaiye Şefi Anthony Maroney gazetecilere yaptığı açıklamadai,"5 bin dönümden (yaklaşık 2.000 hektar) fazla alan yandı ve yangının kapsamı hala genişliyor" dedi.

Maroney “Kontrol altına alma konusunda bir yüzdemiz yok. Yaklaşık bin bina yıkıldı... ve evlerini tahliye etmeyen sakinler arasında çok sayıda ciddi yaralanma var" ifadelerini kullandı.

Görsel kaldırıldı.Los Angeles'ta bir kişi evi yanmaktan kurtarmaya çalışıyor (AFP)

Şehrin kuzeyindeki Altadena civarında ikinci bir büyük yangın çıktı ve görüntülerde alevlerin tüm caddeyi kapladığı görüldü.

Maroney, "Şu anda 2 bin dönümden fazla alan yanıyor ve yangının kapsamı yüzde sıfır kontrol altına alınarak genişlemeye devam ediyor" diyerek, "Görevde olan 500'den fazla personel var ve ne yazık ki iki sivilin hayatını kaybettiği bildirildi, nedeni henüz bilinmiyor. Çok sayıda ciddi yaralı var” dedi.

Bölgede çıkan diğer iki yangın da kaynakları tüketiyor.

Şiddetli rüzgârın perşembe gününe (bugün) kadar devam edebileceği ve hızının saatte 95 kilometreye ulaşabileceği uyarısında bulunan yetkililer, yaklaşık 30 bin kişi için tahliye emri çıkarıldığını açıkladı.

Görsel kaldırıldı.Los Angeles'ta çıkan yangınları söndürmeye çalışan itfaiye araçları (Reuters)

Belediye Başkanı Karen Bass dün "X" platformunda yaptığı paylaşımda, "rüzgar fırtınasının gün içinde daha da kötüleşmesinin beklendiği" uyarısında bulundu.

Pek çok bölge sakini, az sayıda eşyasını ve evcil hayvanlarını da yanlarına alarak panik içinde evlerini tahliye etti.

Pek çok kişi kendilerini boğucu bir trafik sıkışıklığının ortasında buldu. Bunların arasında oalan Kelsey Trainor, “Gidecek hiçbir yer yok. İnsanlar arabalarını bırakıp yaya olarak kaçıyorlar” dedi.

"Herkes arabalarının kornalarını çalıyordu ve her taraftan, sağdan ve soldan ateşler etrafımızı sarıyordu... Korkunçtu."

Şarku’l Avsat’ın Reuters'ten aktardığına göre Trainor, "Herkes arabalarının kornalarını çalıyordu ve her taraftan, sağdan ve soldan ateşler etrafımızı sarıyordu... Korkunçtu" ifadelerini kullandı.

Şiddetli bir “kuraklık” kışının başlangıcı

Müzenin "X" sitesinde yaptığı duyuruya göre yangın, ünlü Getty Villası'nı çevreleyen ağaç ve bitkileri yok etti, ancak bina ve içerdiği Roma ve Yunan eserleri koleksiyonu zarar görmedi.

Orman yangınları Los Angeles için en kötü zamanda geliyor; hava durumu ajansı, salı ve çarşamba günleri Kaliforniya'da kışın yaygın olarak görülen saatte 160 kilometreye varan hızlarda sıcak rüzgarlar olacağı tahmininde bulunmuştu.

Görsel kaldırıldı.Los Angeles'ta yanan araçlar (AP)

Meteroloji uzmanı Daniel Swain, “Bunun 2011'den bu yana bölgedeki en güçlü sıcak rüzgâr dönemi olmasını bekliyoruz” dedi. Ancak Swain yangın riskinin o zamana kıyasla şimdi “çok daha yüksek” olduğunu da vurguladı.

Güney Kaliforniya'nın bitki örtüsünü canlandıran bol yağış aldığı iki yılın ardından bölge “kayıtlardaki en kurak kışı” yaşıyor ve bu da bitki örtüsünü yangınlar için yakıt haline getiriyor.

Bilim insanları, iklim değişikliğinin aşırı hava olaylarının sıklığını artırdığına düzenli olarak dikkat çekiyor.

Newsom, "Yangınların artık belirli bir mevsimi olmadığını kasım, aralık ve ocak aylarında çıkabileceği gibi yıl boyunca da çıkabileceğini" vurguladı.

Görsel kaldırıldı.
Kaliforniya'da çıkan orman yangını nedeniyle Pasifik Okyanusu kıyısında yanan bir evin kalıntıları (EPA)

Fırtına, eyaletin güneyinde iki büyük koruma alanının inşaatının başladığını duyurmak üzere dün Kaliforniya'ya gelen ABD Başkanı Joe Biden'ın ziyaretini etkiledi.

82 yaşındaki başkan, Amerika Birleşik Devletleri'nin ikinci büyük şehri için derhal federal yardımı onayladı.

Eyalette bir evi olan yardımcısı Kamala Harris, "Evlerini boşaltan Kaliforniya sakinleri için" dua ettiğini söyledi.

Eylül ayında, Beyaz Saray'da Biden'ın yerini alacak olan ABD Başkanı seçilen Donald Trump, Kaliforniya'nın orman yangınlarıyla mücadele için aldığı federal yardımı kesmekle tehdit etti.



4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
TT

4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)

ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Los Angeles'ı kasıp kavurmaya devam eden orman yangınlarını kontrol altına alma çabaları sürüyor.

5 ayrı yangında hayatını kaybedenlerin sayısı dün akşam (9 Ocak) itibarıyla 10'a yükseldi. En az 180 bin kişi tahliye edilirken, neredeyse 10 bin yapının küle döndüğü aktarılıyor.

Salı günü patlak veren en büyük iki yangın Palisades ve Eaton yangınları halihazırda 13 bin 750 hektardan fazla alanı yok ederek Los Angeles tarihindeki en yıkıcı yangınlar olarak kayıtlara geçti.

CBS'in haberine göre halihazırda Palisades yangını yüzde 6 ve Eaton yangını yüzde 0 oranında kontrol altına alındı.

En büyük yangınların nasıl ortaya çıktığı araştırılmaya devam ederken, uzmanlar Santa Ana rüzgarlarının yangını körüklediğini söylüyor. 

1) Santa Ana rüzgarları nasıl oluşuyor?

Genellikle sonbahar aylarından ocağa kadar görülen Santa Ana rüzgarları, dağlardan Güney Kaliforniya kıyılarına doğru kuru ve güçlü bir şekilde esiyor.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'ndan yangın ekolojisti Jon Keeley; Nevada, Utah, Kaliforniya ve diğer eyaletlerin bazı bölümlerine yayılan Büyük Havza'da yüksek basınç, kıyıların açıklarındaysa alçak basınç olduğunda bu rüzgarların meydana geldiğini söylüyor.

Hava kütleleri yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket ediyor ve basınç farkıyla birlikte rüzgarların şiddeti de artıyor.

Kaliforniya Üniversitesi Los Angeles kampüsündeki Çevre ve Sürdürülebilirlik Enstitüsü Direktörü Alex Hall, Büyük Havza'daki çöl ortamında ortaya çıktığı için Santa Ana rüzgarlarının son derecede kuru olduğunu ifade ediyor. 

Yine aynı nedenle rüzgarlar soğuk başlasa da dağ yamacından aşağı inerken sıkıştığı için genellikle ısınıyor. Hall bu durumun, bisiklet lastiklerine hava verince ısınmasıyla aynı sebepten kaynaklandığını belirtiyor.

Keeley, Conversation için kaleme aldığı yazıda kanyonların da rüzgarları yönlendirdiğini söyleyerek ekliyor: 

Eskiden Altadena bölgesinde yaşardım ve Santa Ana rüzgarları sırasında yaşadığımız yerde hiç rüzgar yokken birkaç blok ötede rüzgarın epey güçlü estiği günler olurdu.

Bu güçlü, kuru rüzgarlar genellikle saatte 40 ila 60 kilometre hıza ulaşırken, önceki günlerde saatte 120 kilometreyi aştıkları bildirilmişti.

2) Neden bu sefer şiddetli yangınlar patlak verdi?

Los Angeles'ta salı gününden beri devam eden yangınların bu seviyeye ulaşmasında, Santa Ana rüzgarlarının yanı sıra düşük nem oranı ve kuruyan bitki örtüsü de kritik bir rol oynuyor.

Keeley normalde Güney Kaliforniya'daki yağmurların, bitkilerin nemli kalıp yanmamasını sağladığını belirtiyor.

Ancak bölgenin bu yıl çok kuru kalması, güçlü rüzgarların bitkileri kolayca yangına katarak durumun şiddetini artırmasına yol açıyor.

Ekolojist bu şartlarda bölge halkını tahliye etmenin de epey zorlaştığını ekliyor.

Ayrıca Washington Post'un aktardığı üzere 2023 sonbaharıyla 2024 ilkbaharı arasındaki aşırı yağışlar bitki örtüsünün genişlemesine neden olarak yangınlara yakıt sağladı.

3) İklim krizi Santa Ana rüzgarlarını nasıl etkiliyor?

Uzmanlar hava sıcaklıklarının artmasının, daha büyük yangınlara zemin hazırladığını ifade ediyor.  

İklim krizinin etkisiyle Kaliforniya'nın daha az yağış alması da rüzgarların daha kuru olmasına yol açıyor ve ortamı orman yangınlarına daha uygun hale getiriyor.

Ancak Hall, çölün okyanustan daha fazla ısınması durumunda ikisi arasındaki basınç farkının zalacağını ifade ediyor. Bu durumunda Santa Ana rüzgarlarının şiddetinin azalması bekleniyor.

Hall "Bu rüzgarları basınç farkı harekete geçiriyor" diye açıklıyor. 

Bu nedenle iklim krizinin bu rüzgarlar üzerindeki etkisine dair henüz fikir birliği sağlandığı söylenemez.

Keeley de Kaliforniya'da artık daha şiddetli orman yangınları görülmesinin, iklim ve rüzgarlardaki değişimlerin yanı sıra nüfus artışından da kaynaklandığını belirtiyor.

Yerleşim alanının ormanlara yaklaşmasıyla birlikte elektrik şebekeleri de bu bölgelere kadar uzanıyor. 

Keeley bunun yangınlara zemin hazırlayabileceğini söyleyerek ekliyor: 

Aşırı hava koşullarında, elektrik iletim hatlarının düşme veya ağaç dallarına çarparak yangın çıkarma riski daha yüksek.

2021 tarihli bir araştırmada, son 10 yılda Santa Ana rüzgarları sonucu çıkan yangınlarda elektrik hattı arızalarının başlıca kaynak olduğu tespit edilmişti.

4) Yangın neden okyanus suyuyla söndürülmüyor?

Los Angeles yangınları kontrol altına alınmaya çalışılırken bazı itfaiye depolarında su kalmaması en büyük zorluklardan birini yaratıyor.

KTLA 5 News'un akardığı üzere çarşamba günü bazı itfaiyecilerin Büyük Okyanus'tan su aldığı görüldü.

Sosyal medya kullanıcıları da okyanus suyunun kullanılmasını söylerken, uzmanlar durumun daha karmaşık olduğunu belirtiyor.

Technology.org'a göre, tuzlu su yangın söndürmek için kullanılabilir ancak itfaiye ekipmanına zarar verme ihtimali var.

Ayrıca okyanus suyu, yüksek miktarda tuz içermesi nedeniyle ekosistemlere uzun süreli zarar verme ve bu bölgelerin yıllarca çorak kalmasına yol açma potansiyeline sahip.

Bu nedenle tuzlu suyun yangın söndürmede kullanılması için arıtılması gerekiyor. Ancak bu da verimsiz ve pahalı olduğu gerekçesiyle çevrecilerin önermediği bir yöntem.

Independent Türkçe, Conversation, New York Times, Washington Post, Reuters, CBS, KTLA 5 News, USA Today, Technology.org, Science Advances