Los Angeles yangınları büyüyor: Hollywood'da kaos yaşanıyor

Kaliforniya'da, bölge tarihinin en korkunç yangını yaşanıyor (AP)
Kaliforniya'da, bölge tarihinin en korkunç yangını yaşanıyor (AP)
TT

Los Angeles yangınları büyüyor: Hollywood'da kaos yaşanıyor

Kaliforniya'da, bölge tarihinin en korkunç yangını yaşanıyor (AP)
Kaliforniya'da, bölge tarihinin en korkunç yangını yaşanıyor (AP)

ABD'nin Kaliforniya eyaletinde şiddetli rüzgarın etkisiyle yayılan orman yangını devam ediyor. 

Los Angeles şehrinde birçok bölgede ağır hasara yol açan yangınlarda can kaybı 5'e yükseldi. Ayrıca en az 130 bin kişi için tahliye emri verildi. 

Donald Trump, orman yangınları nedeniyle ABD Başkanı Joe Biden yönetimini hedef aldı. Sosyal medya platformu Truth Social'da yaptığı paylaşımda, yangınların "Biden ve Kaliforniya Valisi Gavin Newsom ikilisinin berbat beceriksizliği ve kötü yönetimi" sebebiyle çıktığını iddia etti.

Los Angeles'ta yangın musluklarında su olmadığını ve Federal Acil Durum Yönetim Kurumu'nun (FEMA) parasının bulunmadığını öne süren Trump, "İşte Joe Biden'ın bana bıraktığı bu. Teşekkürler Joe" ifadelerini kullandı.

Cumhuriyetçi lider, Kalifornia yönetiminin çevre politikalarının tatlı suyu yaban hayatı bölgelerine yönlendirdiğini, bunun da yangınla mücadelede kullanılan su kaynaklarını kuruttuğunu iddia ederek, Newsom'un istifasını istedi.
 

dvfgthy
Kaliforniya'nın güneyindeki sahil şeridinde büyük hasar meydana geldi (Maxar)

Demokrat Vali Newsom ise CNN'e yaptığı açıklamada, Trump'ın eleştirilerine yanıt vererek "Bu durumda bile siyaset yapmak istemesi inanılır gibi değil" dedi ve ekledi: 

İnsanlar evlerini, sevdiklerini hatta hayatlarını kaybediyor. Yangınlar çocukların okullarını, ailelerin yaşamlarını yok ediyor ama Trump siyaset peşinde.

En az bin yapının kullanılmaz hale geldiği yangın, salı günü şiddetlenen rüzgarın da etkisiyle yaklaşık 110 kilometrekarelik alanı yok etti. CNN'in aktardığına göre bu, Kaliforniya bölgesi tarihindeki en yıkıcı yangın. Uydu görüntüleri de yaşanan doğa felaketinin boyutlarını ortaya koyuyor.

BBC'nin aktardığına göre itfaiye ekipleri, havuz ve göletlerden su çekerek yangınlara müdahale etmeye çalışıyor. 

Los Angeles Belediye Başkanı Karen Bass'in yangınlar patlak verdiğinde şehirde bulunmaması da tepki topladı. Bass, geçen yaz itfaiye bütçesinden 17 milyon dolar kesinti yaptığı için de eleştiri yağmuru altında. 
 

dvfgthy
İtfaiye ekipleri yangınları henüz kontrol altına alamadı (Maxar)

Wall Street Journal, zenginlerin evlerinin yer aldığı Pasifik Palisades bölgesinde kaos yaşandığını aktarıyor. Bölgede mülkü olan Hollywood yıldızları arasında Reese Witherspoon, Ben Affleck, Jennifer Garner ve Steven Spielberg gibi isimler var. 

Hollywood Hills bölgesi de tahliye ediliyor. BBC, Paris Hilton ve Billy Crystal'ın buradaki evlerinin boşaltıldığını aktarıyor.

76 yaşındaki Crystal, orman yangınında 9 milyon dolarlık evini kaybederken, Hollywood Reporter'a yaptığı açıklamada "Yıkımın büyüklüğünü anlatmaya kelimeler yetmez" dedi. 

87 yaşındaki Anthony Hopkins'in 6 milyon dolar değerindeki evi de yangında kül oldu. Hollywood yıldızları John Goodman, Miles Teller, Anna Faris, Adam Brody ve Leighton Meester da evleri alevlerde yok olan isimler arasında yer alıyor. 

Independent Türkçe, Wall Street Journal, Guardian, BBC, CNN



4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
TT

4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)

ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Los Angeles'ı kasıp kavurmaya devam eden orman yangınlarını kontrol altına alma çabaları sürüyor.

5 ayrı yangında hayatını kaybedenlerin sayısı dün akşam (9 Ocak) itibarıyla 10'a yükseldi. En az 180 bin kişi tahliye edilirken, neredeyse 10 bin yapının küle döndüğü aktarılıyor.

Salı günü patlak veren en büyük iki yangın Palisades ve Eaton yangınları halihazırda 13 bin 750 hektardan fazla alanı yok ederek Los Angeles tarihindeki en yıkıcı yangınlar olarak kayıtlara geçti.

CBS'in haberine göre halihazırda Palisades yangını yüzde 6 ve Eaton yangını yüzde 0 oranında kontrol altına alındı.

En büyük yangınların nasıl ortaya çıktığı araştırılmaya devam ederken, uzmanlar Santa Ana rüzgarlarının yangını körüklediğini söylüyor. 

1) Santa Ana rüzgarları nasıl oluşuyor?

Genellikle sonbahar aylarından ocağa kadar görülen Santa Ana rüzgarları, dağlardan Güney Kaliforniya kıyılarına doğru kuru ve güçlü bir şekilde esiyor.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'ndan yangın ekolojisti Jon Keeley; Nevada, Utah, Kaliforniya ve diğer eyaletlerin bazı bölümlerine yayılan Büyük Havza'da yüksek basınç, kıyıların açıklarındaysa alçak basınç olduğunda bu rüzgarların meydana geldiğini söylüyor.

Hava kütleleri yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket ediyor ve basınç farkıyla birlikte rüzgarların şiddeti de artıyor.

Kaliforniya Üniversitesi Los Angeles kampüsündeki Çevre ve Sürdürülebilirlik Enstitüsü Direktörü Alex Hall, Büyük Havza'daki çöl ortamında ortaya çıktığı için Santa Ana rüzgarlarının son derecede kuru olduğunu ifade ediyor. 

Yine aynı nedenle rüzgarlar soğuk başlasa da dağ yamacından aşağı inerken sıkıştığı için genellikle ısınıyor. Hall bu durumun, bisiklet lastiklerine hava verince ısınmasıyla aynı sebepten kaynaklandığını belirtiyor.

Keeley, Conversation için kaleme aldığı yazıda kanyonların da rüzgarları yönlendirdiğini söyleyerek ekliyor: 

Eskiden Altadena bölgesinde yaşardım ve Santa Ana rüzgarları sırasında yaşadığımız yerde hiç rüzgar yokken birkaç blok ötede rüzgarın epey güçlü estiği günler olurdu.

Bu güçlü, kuru rüzgarlar genellikle saatte 40 ila 60 kilometre hıza ulaşırken, önceki günlerde saatte 120 kilometreyi aştıkları bildirilmişti.

2) Neden bu sefer şiddetli yangınlar patlak verdi?

Los Angeles'ta salı gününden beri devam eden yangınların bu seviyeye ulaşmasında, Santa Ana rüzgarlarının yanı sıra düşük nem oranı ve kuruyan bitki örtüsü de kritik bir rol oynuyor.

Keeley normalde Güney Kaliforniya'daki yağmurların, bitkilerin nemli kalıp yanmamasını sağladığını belirtiyor.

Ancak bölgenin bu yıl çok kuru kalması, güçlü rüzgarların bitkileri kolayca yangına katarak durumun şiddetini artırmasına yol açıyor.

Ekolojist bu şartlarda bölge halkını tahliye etmenin de epey zorlaştığını ekliyor.

Ayrıca Washington Post'un aktardığı üzere 2023 sonbaharıyla 2024 ilkbaharı arasındaki aşırı yağışlar bitki örtüsünün genişlemesine neden olarak yangınlara yakıt sağladı.

3) İklim krizi Santa Ana rüzgarlarını nasıl etkiliyor?

Uzmanlar hava sıcaklıklarının artmasının, daha büyük yangınlara zemin hazırladığını ifade ediyor.  

İklim krizinin etkisiyle Kaliforniya'nın daha az yağış alması da rüzgarların daha kuru olmasına yol açıyor ve ortamı orman yangınlarına daha uygun hale getiriyor.

Ancak Hall, çölün okyanustan daha fazla ısınması durumunda ikisi arasındaki basınç farkının zalacağını ifade ediyor. Bu durumunda Santa Ana rüzgarlarının şiddetinin azalması bekleniyor.

Hall "Bu rüzgarları basınç farkı harekete geçiriyor" diye açıklıyor. 

Bu nedenle iklim krizinin bu rüzgarlar üzerindeki etkisine dair henüz fikir birliği sağlandığı söylenemez.

Keeley de Kaliforniya'da artık daha şiddetli orman yangınları görülmesinin, iklim ve rüzgarlardaki değişimlerin yanı sıra nüfus artışından da kaynaklandığını belirtiyor.

Yerleşim alanının ormanlara yaklaşmasıyla birlikte elektrik şebekeleri de bu bölgelere kadar uzanıyor. 

Keeley bunun yangınlara zemin hazırlayabileceğini söyleyerek ekliyor: 

Aşırı hava koşullarında, elektrik iletim hatlarının düşme veya ağaç dallarına çarparak yangın çıkarma riski daha yüksek.

2021 tarihli bir araştırmada, son 10 yılda Santa Ana rüzgarları sonucu çıkan yangınlarda elektrik hattı arızalarının başlıca kaynak olduğu tespit edilmişti.

4) Yangın neden okyanus suyuyla söndürülmüyor?

Los Angeles yangınları kontrol altına alınmaya çalışılırken bazı itfaiye depolarında su kalmaması en büyük zorluklardan birini yaratıyor.

KTLA 5 News'un akardığı üzere çarşamba günü bazı itfaiyecilerin Büyük Okyanus'tan su aldığı görüldü.

Sosyal medya kullanıcıları da okyanus suyunun kullanılmasını söylerken, uzmanlar durumun daha karmaşık olduğunu belirtiyor.

Technology.org'a göre, tuzlu su yangın söndürmek için kullanılabilir ancak itfaiye ekipmanına zarar verme ihtimali var.

Ayrıca okyanus suyu, yüksek miktarda tuz içermesi nedeniyle ekosistemlere uzun süreli zarar verme ve bu bölgelerin yıllarca çorak kalmasına yol açma potansiyeline sahip.

Bu nedenle tuzlu suyun yangın söndürmede kullanılması için arıtılması gerekiyor. Ancak bu da verimsiz ve pahalı olduğu gerekçesiyle çevrecilerin önermediği bir yöntem.

Independent Türkçe, Conversation, New York Times, Washington Post, Reuters, CBS, KTLA 5 News, USA Today, Technology.org, Science Advances