700 ABD'li diplomat kalkınma ajansının lağvedilmesi nedeniyle Dışişleri Bakanı'nı protesto etti

USAID yardımı Kiev'de (Arşiv- Reuters)
USAID yardımı Kiev'de (Arşiv- Reuters)
TT

700 ABD'li diplomat kalkınma ajansının lağvedilmesi nedeniyle Dışişleri Bakanı'nı protesto etti

USAID yardımı Kiev'de (Arşiv- Reuters)
USAID yardımı Kiev'de (Arşiv- Reuters)

Yüzlerce Dışişleri Bakanlığı ve USAID diplomatı, Dışişleri Bakanı Marco Rubio'ya bir mektup yazarak ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın (USAID) lağvedilmesini protesto etti. Diplomatlar, ajansın yokluğunun ABD liderliğini ve güvenliğini zayıflattığını, Çin ve Rusya tarafından doldurulacak bir boşluk bıraktığını belirtti.

Bakanlığın, diplomatların politikalarla ilgili endişelerini anonim olarak ifade etmelerine olanak tanıyan dahili “muhalefet kanalı” aracılığıyla gönderilmesi beklenen mektupta diplomatlar, Trump yönetiminin 20 Ocak'ta neredeyse tüm dış yardımları dondurmasının, yurtdışındaki ABD diplomatlarının ve askerlerinin güvenliğini tehdit ettiğini ve ABD yardımlarına bel bağlayan milyonlarca insanın hayatını riske attığını ifade ettiler.

Adının açıklanmaması kaydıyla konuşan ABD'li bir yetkili, 700'den fazla diplomatın mektubu imzaladığını söyledi. Bir kopyası Reuters tarafından görülen mektupta, “Dış yardım ve destek sözleşmelerinin ciddi bir inceleme yapılmaksızın dondurulması ve feshedilmesi kararı, kilit müttefiklerimizle olan ortaklıklarımızı zayıflatmakta, güveni aşındırmakta ve düşmanların nüfuzlarını genişletmeleri için fırsatlar yaratmaktadır” denildi.

Cumhuriyetçi Başkan, “Önce Amerika” gündeminin bir parçası olarak 20 Ocak'ta göreve döndüğünde tüm dış yardımlar için 90 günlük bir moratoryum emri vermişti. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre bu emir USAID'in dünya çapındaki operasyonlarını durdurdu, hayat kurtaran gıda ve tıbbi yardımların sağlanmasını baltaladı ve küresel insani yardım çabalarını kaosa sürükledi.



Antarktika ozon deliğinin iyileştiği doğrulandı: 10 yıl içinde tamamen kaybolabilir

Antarktika'daki ozon deliğinin küçülmesi, toplumsal çabalarının meyve verdiğini gösteriyor (AP)
Antarktika'daki ozon deliğinin küçülmesi, toplumsal çabalarının meyve verdiğini gösteriyor (AP)
TT

Antarktika ozon deliğinin iyileştiği doğrulandı: 10 yıl içinde tamamen kaybolabilir

Antarktika'daki ozon deliğinin küçülmesi, toplumsal çabalarının meyve verdiğini gösteriyor (AP)
Antarktika'daki ozon deliğinin küçülmesi, toplumsal çabalarının meyve verdiğini gösteriyor (AP)

Bilim insanları, Antarktika'nın üstündeki ozon deliğinin, insanların çabaları sayesinde iyileştiğini doğruladı. 

Stratosferde doğal yolla oluşan ozon, Dünya'yı Güneş'in zararlı ultraviyole (UV) ışınlarından koruyan bir tür güneş kremi görevi görüyor.

1985'te Antarktika üzerindeki ozon tabakasında, Güney Yarımküre'nin ilkbahar dönemine denk gelen eylülle aralık arasında açılan bir "delik" keşfedilmişti. Bu mevsimsel ozon incelmesi, UV ışınlarının aniden yüzeye süzülmesine izin vererek cilt kanseri gibi sağlık sorunlarına yol açıyor.

Bu dönemde ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi'nde çalışan bilim insanı Susan Solomon ve ekip arkadaşları Antarktika'da yaptıkları incelemeler sonucu, ozon deliğine kloroflorokarbonların (CFC) neden olduğunu tespit etmişti. 

Daha sonra 197 ülke tarafından imzalanan Montreal Protokolü kapsamında, ozon tabakasını incelten malzemelerin kademeli olarak yasaklanmasına karar verilmişti. CFC'ler soğutma sistemleri, klima, ve aerosol spreyleri gibi alanlarda kullanılıyordu.

Son yıllarda yapılan çalışmalar, özellikle eylül aylarında ozon deliğinin küçüldüğünü gösterse de bilim insanları bunlara temkinli yaklaşıyordu. 

Solomon, daralmaya CFC'lerin azalmasının mı yoksa hava durumundaki El Niño ve kutup girdabı gibi doğal süreçlerin mi neden olduğunu belirlemenin zorluğundan bahsediyor. Bu nedenle bazı bilim insanları, iyileşmenin sanıldığı kadar iyi gitmediğini düşünüyordu.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden (MIT) doktora öğrencisi Peidong Wang "Ozonda istatistiksel olarak anlamlı bir artış tespit etmek nispeten kolay olsa da, bu değişiklikleri belirli etkenlere bağlamak daha zor" diyor.

Wang, Solomon ve ekip arkadaşları hakemli dergi Nature'da dün (5 Mart) yayımlanan çalışmada, bu küçülmenin gerçekten de ozon tabakasını incelten malzemelerin devre dışı bırakılmasından kaynaklandığını saptadı.

Bilim insanları Dünya atmosferinin simülasyonlarını oluşturarak farklı senaryoları test etti. Bu sayede incelmenin hava durumundaki doğal değişimlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamaya çalıştılar.

Örneğin sera gazı veya ozon tabakasını incelten maddelerin artmadığı senaryoları incelediler. Ayrıca sadece bu maddelerin azaldığı veya sera gazlarının arttığı simülasyonlar da yürüttüler. 

Ekip daha sonra bunları, Antarktika ozon deliğinin 2005'ten bugüne kadarki gerçek uydu gözlemleriyle karşılaştırdı.

Bulgular, Antarktika ozon deliğinin toplumların çabası sayesinde iyileştiğini doğruladı.

Solomon "Yüzde 95 kesinlikle söyleyebiliriz ki sonuçlar, deliğin iyileştiğini gösteriyor. Bu harika bir şey. Bu da çevre sorunlarını gerçekten çözebileceğimizi gösteriyor" diyor.

Araştırmacılar süreç bu şekilde ilerlerse 10 yıl içinde deliğin tamamen ortadan kalkabileceğini düşünüyor. 

Solomon "2035 gibi bir tarihte, Antarktika'da ozon deliğinin hiç incelmediği bir yıl görebiliriz. Ve bu benim için çok heyecan verici olacak" diyerek ekliyor: 

Bazılarınız yaşam süreniz içinde ozon deliğinin tamamen ortadan kalktığını göreceksiniz. Ve bunu insanlar başardı.

Independent Türkçe, IFLScience, Phys.org, Nature