عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Trump, John F. Kennedy suikastına ilişkin belgeleri yayınladı... Neler içeriyor?

Dallas'taki bir müzede Kennedy suikastçısı Lee Harvey Oswald tarafından kullanılana benzer bir tüfek (AFP)
Dallas'taki bir müzede Kennedy suikastçısı Lee Harvey Oswald tarafından kullanılana benzer bir tüfek (AFP)
TT
TT

Trump, John F. Kennedy suikastına ilişkin belgeleri yayınladı... Neler içeriyor?

Dallas'taki bir müzede Kennedy suikastçısı Lee Harvey Oswald tarafından kullanılana benzer bir tüfek (AFP)
Dallas'taki bir müzede Kennedy suikastçısı Lee Harvey Oswald tarafından kullanılana benzer bir tüfek (AFP)

ABD Başkanı Donald Trump, Teksas'taki travmatik olayla ilgili daha fazla şeffaflık sağlama yönündeki seçim vaadini yerine getirme çabası kapsamında, eski Başkan John F. Kennedy'nin 1963'teki suikastıyla ilgili belgeleri yayınladı.

Belgelerin elektronik kopyalarından oluşan ilk parti ABD Ulusal Arşivleri internet sitesinde yayınlanırken, Adalet Bakanlığı avukatlarının saatler sürecek incelemelerinin ardından 80 binden fazla kopyanın daha yayınlanması bekleniyor. Dijital ortama aktarılan belgeler arasında, 1964 yılında Warren Komisyonu araştırmacılarından birinin ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) çalışanı Lee Wigren'i Sovyet-Amerikan evlilikleri hakkında Dışişleri Bakanlığı ve CIA tarafından Komisyon'a sağlanan materyallerdeki tutarsızlıklar hakkında sorguladığı görüşmenin el yazısı notlarının daktilo edilmiş hali olan ‘Gizli’ başlıklı bir dosya da yer alıyor.

Komplo teorileri

Belgelerde ayrıca, Kennedy'nin suikastçısı Lee Harvey Oswald'ın 1962 yılında genç başkana suikast düzenlemek amacıyla Sovyetler Birliği'nden ayrıldığını öne süren çeşitli komplo teorilerine atıflar da bulunuyor.

Bazı belgeler ise Oswald'ın Sovyetler Birliği ile olan bağlantısını küçümsüyor. Kasım 1991 tarihli bir belgede, A. B. Smith adlı Amerikalı bir üniversite profesörünün Moskova'da KGB yetkilisi Slava Nikonov ile Oswald hakkında konuştuğunu ve Nikonov'un katilin KGB ajanı olup olmadığını belirlemek için beş ciltlik dosyayı incelediğini bildiren bir rapordan bahsediliyor.

Smith, “Nikonov artık Oswald'ın hiçbir zaman KGB tarafından kontrol edilen bir ajan olmadığından emin” dedi.

Fidel Castro

ABD Savunma Bakanlığı'nın (Pentagon) 1963 tarihli belgeleri, 1960'ların başındaki Soğuk Savaş dönemini ve Küba lideri Fidel Castro'nun diğer ülkelerdeki komünist güçlere verdiği desteği engellemek amacıyla ABD'nin Latin Amerika'ya müdahalesini içeriyor. Belgeler, Castro'nun ABD ile bir savaşı kışkırtacak kadar ileri gitmeyeceğini ya da ‘Castro rejimi için ciddi tehlike’ noktasına tırmanmayacağını gösteriyor. Belgelerde “Castro'nun Latin Amerika'daki yıkıcı güçlere desteğini yoğunlaştırması muhtemel görünüyor” deniyor.

Ocak 1962'de yayınlanan bir belge, Castro rejimini devirmek amacıyla, 1961'de Kennedy'nin onayıyla CIA tarafından Küba'ya karşı yürütülen gizli operasyon ve sabotaj kampanyası olan Mongoose Operasyonu ya da kısaca Küba Projesi adlı çok gizli bir projenin ayrıntılarını ortaya koyuyor.

‘Maksimum şeffaflık’

Geçtiğimiz ocak ayında göreve geldikten kısa bir süre sonra Trump, belge yayınlama emri imzalayarak FBI'ın Kennedy'nin Dallas'taki suikastıyla ilgili binlerce yeni belge bulmasını sağladı.

Trump'ın emrine uyma çabalarının ortasında, pazartesi akşamı Reuters tarafından görülen bir e-posta, Adalet Bakanlığı'nın hassas ulusal güvenlik konularıyla ilgilenen bazı avukatlarına suikast kayıtlarını acilen gözden geçirme talimatı verdiğini gösterdi.

ABD Ulusal İstihbarat Direktörü Tulsi Gabbard X platformu üzerinden yaptığı paylaşımda, “Başkan Trump yeni bir maksimum şeffaflık dönemi başlatıyor” dedi.

Uzmanlar şüpheci

Kennedy'nin öldürülmesi tek bir tetikçiye, Oswald'a atfedildi. Adalet Bakanlığı ve diğer federal devlet kurumları o tarihten bu yana geçen on yıllar içinde bu sonucu teyit ettiler. Ancak anketler birçok Amerikalının halen onun ölümünün bir komplo sonucu olduğuna inandığını gösteriyor.

Uzmanlar bu yeni bilginin davanın temel gerçeklerini, yani Lee Harvey Oswald'ın Kennedy'yi, başkanın konvoyu Dallas'taki Daley Plaza'dan geçerken bir kitap deposunun penceresinden vurduğu gerçeğini değiştireceğinden kuşkulu.

Virginia Üniversitesi Politika Merkezi Direktörü ve suikast üzerine bir kitabın yazarı Larry Sabato, “Büyük olaylar bekleyenler neredeyse kesinlikle hayal kırıklığına uğrayacaklar” dedi. Sabato, bazı sayfaların daha önce yayınlanmış ve bazı kelimelerin çıkarılmış olabileceğini de sözlerine ekledi.

CIA'nin dahli var mı?

Trump ayrıca 1968 yılında öldürülen sivil haklar lideri Martin Luther King Jr. ve Senatör Robert Kennedy suikastıyla ilgili belgeleri de yayınlama sözü verdi. Trump'a bu belgeleri yayınlamaya yönelik bir plan geliştirmesi için daha fazla zaman sunuldu.

Robert Kennedy'nin oğlu ve John F. Kennedy'nin yeğeni olan Trump'ın Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy Jr., amcasının ölümünde CIA'in parmağı olduğuna inandığını söyledi. Kurum ise bu iddiayı asılsız olarak nitelendirdi. Kennedy Jr. Ayrıca, babasının birden fazla silahlı kişi tarafından öldürüldüğüne inandığını söyledi ki, bu iddia resmî açıklamalarla çelişiyor.

Diğer hususların yanı sıra, belgeler CIA'in Oswald hakkında daha önce açıkladığından daha fazlasını bildiğini ortaya koyabilir. Teşkilatın, Oswald'ın suikasttan altı hafta önce Mexico City'ye yaptığı ziyaretler hakkında ne bildiğine dair sorular devam ediyor. Oswald bu gezi sırasında Sovyet elçiliğini ziyaret etmişti. Trump, “İnsanlar on yıllardır bunu bekliyor. Çok ilginç olacak” ifadelerini kullandı.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Netanyahu Gazze’de varılan ateşkesi neden bozdu?

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (DPA)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (DPA)
TT
TT

Netanyahu Gazze’de varılan ateşkesi neden bozdu?

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (DPA)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (DPA)

İsrail, dün sabaha karşı Gazze Şeridi'nde yüzlerce Filistinlinin ölümüne yol açan hava saldırıları düzenledi. Saldırılar İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ocak ayında Hamas ile varılan ateşkesi bozma çabalarının bir sonucuydu.

Netanyahu, savaşın başlamasından bu yana birbiriyle çelişen baskılarla karşı karşıya kaldı. Rehinelerin aileleri Gazze tutulan yakınlarının serbest bırakılmaları için Hamas'la bir anlaşmaya varılmasını isterken, hükümet koalisyonunun aşırı sağcı ortakları Hamas’ın ortadan kaldırılması için savaşın sürdürülmesini istiyor. Associated Press (AP) haberinde, Netanyahu’nun dün bu iki seçenekten ikincisini tercih etmiş gibi göründüğünü ve ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin de Netanyahu'nun ateşkes anlaşmasından tek taraflı olarak çekilme kararını desteklediğini yazdı.

İsrail ve ABD, çatışmaların yeniden başlamasının gerekçesi olarak Hamas'ın ateşkes anlaşmasında yer almayan savaşı nihai olarak sona erdirme müzakereleri başlamadan önce daha fazla rehineyi serbest bırakmayı reddetmesini gösteriyor. İsrail, hiçbir kanıt sunmadan Hamas’ı ‘yeni saldırılara hazırlanmakla’ suçlarken, Hamas, bu iddiaları reddetti. İsrail’in saldırılarına henüz askeri olarak karşılık vermeyen Hamas, haftalardır ateşkes anlaşmasının ikinci aşaması için ciddi görüşmeler yapılması çağrısında bulunuyor. Bu anlaşma, daha fazla Filistinli tutuklunun serbest bırakılması karşılığında geriye kalan İsrailli rehinelerin serbest bırakılmasını, İsrail'in Gazze'den tamamen çekilmesini ve kalıcı bir ateşkes sağlanmasını öngörüyor.

Söz konusu müzakerelerin, geçtiğimiz şubat ayı başlarında başlaması bekleniyordu. AP’nin haberine göre bu görüşmeler hiçbir zaman gerçekleşmeyebilir.

İsrail'in Gazze’de düzenlediği hava saldırılarında ölenlerin cesetlerinin başında yas tutan kadınlar (AFP)İsrail'in Gazze’de düzenlediği hava saldırılarında ölenlerin cesetlerinin başında yas tutan kadınlar (AFP)

Ateşkes anlaşmasında ne var?

Eski ABD Başkanı Joe Biden yönetimi ve Donald Trump'ın yeni yönetiminin baskısıyla ocak ayında varılan anlaşma, Hamas’ın 7 Ekim 2023’teki saldırısı sırasında Gazze Şeridi’ne kaçırılan tüm rehinelerin serbest bırakılmasını ve savaşın sona erdirilmesini amaçlayan kademeli bir ateşkes öngörüyordu.

Hamas, 19 Ocak'tan 1 Mart'a kadar süren ateşkesin ilk aşamasında, aralarında müebbet hapis cezasına çarptırılanların da bulunduğu yaklaşık bin 800 Filistinli tutuklunun serbest bırakılması karşılığında 25 İsrailli rehineyi ve sekiz rehinenin de cesedini İsrail’e teslim etti. Bunun yanında İsrail güçleri tampon bölgeye çekilirken, yüz binlerce Filistinli yıkık dökük evlerinin kalıntılarına geri döndü ve insani yardım girişlerinde artış oldu. Her iki taraf da birbirlerini ihlalde bulunmakla suçladı. İsrail’in düzenlediği hava saldırıları onlarca Filistinlinin ölümüne neden olurken, İsrail ordusu, ölenleri ‘silahlı faaliyetlerde bulunmakla ya da yasak bölgelere girmekle’ suçladı. Ancak ateşkes devam etti.

Ancak, ikinci aşama her zaman en zorlu aşama olarak kabul ediliyordu.

Aylardır süren müzakereler sırasında Netanyahu, İsrail'in tüm rehineleri iade etmeye ve Hamas'ın askeri ve idari kabiliyetlerini yok etmeye kararlı olduğu konusunda ısrar ederek müzakerelerin uygulanabilirliğini defalarca sorguladı ki, bu iki savaş hedefinin pek çok kişi tarafından uzlaşmaz olduğuna inanılıyor.

İsrail Başbakanı, geçtiğimiz haziran ayında bir televizyon kanalına yaptığı açıklamada, Hamas yok edilmeden kalıcı ateşkese varılabileceğine şüpheyle yaklaşan bir tutum sergileyerek, “Hamas'ı ortadan kaldırma hedefine ulaşmak için belli bir aradan sonra savaşı sürdürmeye kararlıyız. Bundan vazgeçmeyeceğim” ifadelerini kullandı.

Netanyahu, ateşkese varılmasının hemen öncesinde 18 Ocak’ta yaptığı bir açıklamada, “Gerekirse ABD'nin desteğiyle savaşa geri dönme hakkımızı saklı tutuyoruz” dedi.

Netanyahu neden ateşkes anlaşmasını tek taraflı olarak bozdu?

Şarku’l Avsat’ın  AP’den aktardığı habere göre kalıcı bir ateşkesi kabul etmek Netanyahu'yu neredeyse kesintisiz 15 yıllık iktidarını sona erdirebilecek bir siyasi krize sürükleyecek.

Aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Netanyahu'nun saldırıya devam etmek yerine ikinci aşamaya geçmesi halinde hükümet koalisyonundan çekilme tehdidinde bulundu. İsrail’in muhalefet kanadındaki partileri rehineleri geri getirecek her türlü anlaşmada Netanyahu'yu destekleyeceklerini açıklarken, hükümet koalisyonu o kadar zayıflayacak ki erken seçimlere bile gidilebilir.

İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Knesset'teki 2023 bütçe oylaması öncesinde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile (AFP)İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Knesset'teki 2023 bütçe oylaması öncesinde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile (AFP)

Çatışmaları yeniden başlatarak Smotrich'in desteğinin devam etmesini sağlayan Netanyahu, bunun yanında ocak ayında ateşkes nedeniyle hükümet koalisyonundan çekilen, fakat dün Gazze Şeridi’ne saldırıların yeniden başlamasıyla koalisyona geri dönen bir diğer aşırı sağcı ortak Itamar Ben-Gvir’i tekrar kazandı. Tüm bu siyasi manevralar bir yana Netanyahu eğer ateşkese sadık kalsaydı, Hamas'ı ortadan kaldırma hedefine ulaşamayacağı neredeyse kesindi.

Hamas, Gazze Şeridi’ndeki Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre 48 binden fazla Filistinlinin ölümüne ve Gazze'nin büyük bölümünün yıkılmasına neden olan 15 ay boyunca, İsrail’in devam eden bombardımanlarına ve kara operasyonlarına karşı direndi. Hamas, ateşkes sağlandığında da hiç vakit kaybetmeden Gazze Şeridi’nde kontrolü yeniden ele geçirdi.

Savaştan sonra Gazze'yi kimin yöneteceği konusunda bir anlaşmaya varılmadı. Batı destekli Filistin Yönetimi nominal kontrolü sağlasa bile Hamas’ın sahada güçlü bir nüfuza sahip olacağı ve askeri yeteneklerini yeniden inşa edebileceği düşünülüyor.

İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir (AP)İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir (AP)

Bu da başta Netanyahu'nun aşırı sağcı tabanı ve müttefikleri olmak üzere pek çok İsrailli için bir yenilgi gibi görünecekti. Hamas başta olmak üzere Filistinli silahlı grupların yaklaşık bin 200 kişiyi öldürdüğü ve 251 kişiyi kaçırdığı 7 Ekim saldırısının ortaya çıkardığı güvenlik başarısızlıkları nedeniyle Netanyahu’nun halihazırda karşı karşıya olduğu eleştirilere bir yenisi daha eklenecekti.

Netanyahu ateşkesi nasıl bozdu?

Netanyahu, ilk aşamanın sona ermesinin ardından İsrail'in ABD'nin yeni önerisi olarak nitelendirdiği, ateşkesin yedi hafta daha uzatılması ve kalıcı ateşkes için müzakerelerin başlamasına dair üstü kapalı olarak söz verilmesi karşılığında. Hamas’ın geriye kalan rehinelerin yarısını serbest bırakmasını kabul ettiğini açıkladı.

Hamas ise bu öneriyi reddederek, yeni teklifin ocak ayında kabul ettiğinden farklı olduğuna işaret etti ve ikinci aşamayla ilgili müzakerelerin derhal başlatılması çağrısında bulundu. Hatta müzakereleri yeniden rayına oturtmak için İsrail-ABD çifte vatandaşlığına sahip bir canlı rehineyi ve diğer dört rehinenin cesetlerini iade etmeyi teklif etti. İsrail ise bu teklifi ‘psikolojik savaş’ olarak niteleyerek reddetti. ABD Başkanı Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, Hamas'ın kamuoyu önünde esneklik iddiasında bulunurken ‘tamamen pratik olmayan’ talepler öne sürdüğünü söyledi.

İsrail, yeni öneriyi Hamas’a kabul ettirmek amacıyla Gazze'ye tüm gıda, yakıt ve diğer insani yardımların girişini durdurdu. Daha sonra Gazze Şeridi’nin elektriğini kesen İsrail, böylece burası için hayati önem taşıyan deniz suyunun tuzdan arındırıldığı bir tesisi çalışamaz hale getirdi. İsrail ayrıca anlaşmada öngörüldüğü gibi Gazze'nin Mısır sınırındaki stratejik öneme sahip Philadelphia Koridoru'ndan çekilmeyeceğini de açıkladı.

İsrail son günlerde Gazze'ye yönelik saldırılarını arttırarak, bombalı saldırı ya da başka silahlı faaliyetlerde bulunduklarını iddia ettiği kişileri hedef alıyor. İsrail, dün gece saat 02.00 sularında Gazze Şeridi’ne savaşın başlamasından bu yana en ağır saldırından birini başlattı.