Filistinlilere işkence konusunda uzmanlar… Şin-Bet'in en önde gelen başkanları kimler?

Sadece ikisi başarısızlık nedeniyle istifa etti

Sorgulanmak üzere bir İsrail kamyonuyla taşınan Filistinli esirler, Gazze Şeridi, 8 Aralık. (AP)

İsrail'in kurulduğu 1948 yılından bu yana Şin-Bet'in başında hepsi de güvenlik alanında deneyimli 14 general görev yaptı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Eli Sharvit'i Şin-Bet'in yeni direktörü olarak ataması, kurumun liderlik geçmişini hatırlattı.

İç güvenlik servisi Şin-Bet’in direktörü hükümet tarafından atanır. Direktör doğrudan başbakana rapor verir.

Şin-Bet ve memurları Filistinlilere işkence yapmış ve insan hakları yasalarını çiğnemiş olsa da, teşkilatın mevcut liderleri sağcı yönetimi reddeden ve Netanyahu hükümetinin politikalarının ‘barış sürecini’ göz ardı ettiği ve halkın saflarını böldüğü için ulusal güvenliğe zararlı olduğu konusunda uyarıda bulunan muhalefete mensup.

İsrail hükümeti 21 Mart'ta, Netanyahu'nun önerisi üzerine Şin-Bet Direktörü Ronen Bar'ı görevden almaya karar verdi. Gerekçe olarak da aralarında ‘hükümetin ve başbakanın görevlerini etkin bir şekilde yerine getirmesini engelleyen kişisel ve profesyonel güven eksikliği’ gösterildi.

Netanyahu ve Bar arasındaki ilişki, Şin-Bet'in Gazze Şeridi'nde savaşın patlak vermesine neden olan 7 Ekim'deki Hamas saldırısına ilişkin bir iç soruşturmanın sonucunu 4 Mart'ta yayınlamasının ardından daha da kötüleşti. Söz konusu raporda teşkilatın saldırıyı önleyemediği kabul ediliyor, ancak ‘sükûnet politikasının Hamas'ın askeri gücünü katlanarak arttırmasına imkân verdiği’ belirtiliyordu.

Ronen Bar (EPA)

Ancak muhalefetin ve bir sivil toplum kuruluşunun temyize başvurması üzerine Yüksek Mahkeme 21 Mart'ta Bar'ın görevden alınmasını 8 Nisan'da yapılacak duruşmaya kadar askıya aldı.

Yasada Şin-Bet'in direktörü için bir görev süresi belirtilmediğinden, bazı liderler bir ya da üç yıl görev yaptı. 1964'ten 1974'e kadar teşkilata direktörlük yapan ve 1974'te altı yıllığına göreve geri çağrılan Abraham Akhitov ise 16 yıl boyunca direktörlük görevini yürüttü.

Şin-Bet başkanlarından sadece ikisi başarısızlık nedeniyle erken istifa etmek zorunda kaldı. Abraham Shalom (1980-1986), adı sorgulama sırasında Filistinli tutukluların öldürülmesini içeren ‘Dava 300’ skandalıyla anıldı.

Tutukluların öldürülmesiyle ilgili soruşturmalar ordu subaylarının suçlanmasıyla bulandırılırken, infazı gerçekleştirenlerin Şin-Bet müfettişleri olduğu ortaya çıktı.

Başarısızlık nedeniyle istifa eden ikinci isim ise 1994 yılında göreve atanan ve 1995 yılında Başbakan Yitzhak Rabin'e düzenlenen suikastı önleyemeyince istifa eden Carmi Gilon oldu. O tarihten bu yana sağcılar, ana akımı suça bulaştırmak için Rabin suikastına katıldığına inandığı Şin-Bet'e karşı olumsuz bir tutum takındı.

Şin-Bet direktörlerinin büyük çoğunluğu teşkilatı terk edip sivil topluma geçti. İçlerinden birkaçıysa siyasete girdi. Bunlardan biri de donanma komutanı olan ve 1996-2000 yılları arasında teşkilatın başkanlığını yapan ve İşçi Partisi'nden Knesset'e seçilen Ami Elon'du.

1988-1995 yılları arasında Şin-Bet'in başkanlığını yapan Yaakov Peri, Ehud Olmert hükümetinde Bilim, Teknoloji ve Uzay Bakanı oldu. 2000-2005 yılları arasında teşkilatın başkanlığını yürüten Avi Dichter halen Likud Partisi’nden Tarım Bakanı’dır.