Filistinlilere işkence konusunda uzmanlar… Şin-Bet'in en önde gelen başkanları kimler?

Sadece ikisi başarısızlık nedeniyle istifa etti

Sorgulanmak üzere bir İsrail kamyonuyla taşınan Filistinli esirler, Gazze Şeridi, 8 Aralık. (AP)
Sorgulanmak üzere bir İsrail kamyonuyla taşınan Filistinli esirler, Gazze Şeridi, 8 Aralık. (AP)
TT

Filistinlilere işkence konusunda uzmanlar… Şin-Bet'in en önde gelen başkanları kimler?

Sorgulanmak üzere bir İsrail kamyonuyla taşınan Filistinli esirler, Gazze Şeridi, 8 Aralık. (AP)
Sorgulanmak üzere bir İsrail kamyonuyla taşınan Filistinli esirler, Gazze Şeridi, 8 Aralık. (AP)

İsrail'in kurulduğu 1948 yılından bu yana Şin-Bet'in başında hepsi de güvenlik alanında deneyimli 14 general görev yaptı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Eli Sharvit'i Şin-Bet'in yeni direktörü olarak ataması, kurumun liderlik geçmişini hatırlattı.

İç güvenlik servisi Şin-Bet’in direktörü hükümet tarafından atanır. Direktör doğrudan başbakana rapor verir.

Şin-Bet ve memurları Filistinlilere işkence yapmış ve insan hakları yasalarını çiğnemiş olsa da, teşkilatın mevcut liderleri sağcı yönetimi reddeden ve Netanyahu hükümetinin politikalarının ‘barış sürecini’ göz ardı ettiği ve halkın saflarını böldüğü için ulusal güvenliğe zararlı olduğu konusunda uyarıda bulunan muhalefete mensup.

İsrail hükümeti 21 Mart'ta, Netanyahu'nun önerisi üzerine Şin-Bet Direktörü Ronen Bar'ı görevden almaya karar verdi. Gerekçe olarak da aralarında ‘hükümetin ve başbakanın görevlerini etkin bir şekilde yerine getirmesini engelleyen kişisel ve profesyonel güven eksikliği’ gösterildi.

Netanyahu ve Bar arasındaki ilişki, Şin-Bet'in Gazze Şeridi'nde savaşın patlak vermesine neden olan 7 Ekim'deki Hamas saldırısına ilişkin bir iç soruşturmanın sonucunu 4 Mart'ta yayınlamasının ardından daha da kötüleşti. Söz konusu raporda teşkilatın saldırıyı önleyemediği kabul ediliyor, ancak ‘sükûnet politikasının Hamas'ın askeri gücünü katlanarak arttırmasına imkân verdiği’ belirtiliyordu.

frgthyu
Ronen Bar (EPA)

Ancak muhalefetin ve bir sivil toplum kuruluşunun temyize başvurması üzerine Yüksek Mahkeme 21 Mart'ta Bar'ın görevden alınmasını 8 Nisan'da yapılacak duruşmaya kadar askıya aldı.

Yasada Şin-Bet'in direktörü için bir görev süresi belirtilmediğinden, bazı liderler bir ya da üç yıl görev yaptı. 1964'ten 1974'e kadar teşkilata direktörlük yapan ve 1974'te altı yıllığına göreve geri çağrılan Abraham Akhitov ise 16 yıl boyunca direktörlük görevini yürüttü.

Şin-Bet başkanlarından sadece ikisi başarısızlık nedeniyle erken istifa etmek zorunda kaldı. Abraham Shalom (1980-1986), adı sorgulama sırasında Filistinli tutukluların öldürülmesini içeren ‘Dava 300’ skandalıyla anıldı.

Tutukluların öldürülmesiyle ilgili soruşturmalar ordu subaylarının suçlanmasıyla bulandırılırken, infazı gerçekleştirenlerin Şin-Bet müfettişleri olduğu ortaya çıktı.

Başarısızlık nedeniyle istifa eden ikinci isim ise 1994 yılında göreve atanan ve 1995 yılında Başbakan Yitzhak Rabin'e düzenlenen suikastı önleyemeyince istifa eden Carmi Gilon oldu. O tarihten bu yana sağcılar, ana akımı suça bulaştırmak için Rabin suikastına katıldığına inandığı Şin-Bet'e karşı olumsuz bir tutum takındı.

htmj6u

Şin-Bet direktörlerinin büyük çoğunluğu teşkilatı terk edip sivil topluma geçti. İçlerinden birkaçıysa siyasete girdi. Bunlardan biri de donanma komutanı olan ve 1996-2000 yılları arasında teşkilatın başkanlığını yapan ve İşçi Partisi'nden Knesset'e seçilen Ami Elon'du.

1988-1995 yılları arasında Şin-Bet'in başkanlığını yapan Yaakov Peri, Ehud Olmert hükümetinde Bilim, Teknoloji ve Uzay Bakanı oldu. 2000-2005 yılları arasında teşkilatın başkanlığını yürüten Avi Dichter halen Likud Partisi’nden Tarım Bakanı’dır.



Trump, silah ihracatı kurallarını gevşetecek

Trump'ın silah satışı düzenlemelerini değiştirmesi, büyük savunma şirketlerinin gelirlerini artıracak (Reuters)
Trump'ın silah satışı düzenlemelerini değiştirmesi, büyük savunma şirketlerinin gelirlerini artıracak (Reuters)
TT

Trump, silah ihracatı kurallarını gevşetecek

Trump'ın silah satışı düzenlemelerini değiştirmesi, büyük savunma şirketlerinin gelirlerini artıracak (Reuters)
Trump'ın silah satışı düzenlemelerini değiştirmesi, büyük savunma şirketlerinin gelirlerini artıracak (Reuters)

ABD Başkanı Donald Trump’ın, silah ihracatını düzenleyen kuralları hafifletecek bir kararname hazırladığı bildiriliyor. 

Kimliklerinin açıklanmaması şartıyla Reuters’a konuşan ABD’li yetkililer, Trump’ın kararnameyi birkaç gün içinde imzalamayı planladığını söylüyor. 

Haberde, böyle bir hamlenin Lockheed Martin, RTX Corp ve Boeing gibi Amerikan savunma sanayisi devlerinin gelirlerini artırabileceğine dikkat çekiliyor. 

Kararnamenin içeriğinin, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Waltz’un geçen yıl Temsilciler Meclisi üyesiyken sunduğu tasarıya benzer olabileceği aktarılıyor. 

Waltz’un gündeme getirdiği tasarı, ABD Silah İhracatı Kontrol Yasası'nda değişikliğe gidilerek diğer ülkelere silah ihracatında gözetilen asgari eşik miktarının artırılmasını öngörüyordu. Mevcut düzenlemede 14 milyon dolar üzerindeki silah ihracatı anlaşmalarının onaylanmadan önce Kongre tarafından incelenmesi şart koşuluyor. 

Silah transferleri için belirlenen bu miktarın 14 milyon dolardan 23 milyon dolara; askeri teçhizat, silah modernizasyonu, eğitim ve diğer hizmetlerin satışı için konan 50 milyon dolarlık sınırın da 83 milyon dolara yükseltilmesi öngörülüyordu. 

Bu eşikler NATO üyelerinin yanı sıra ABD'nin yakın ortakları Avustralya, İsrail, Japonya, Güney Kore ve Yeni Zelanda için daha yüksek. Bu ülkelere silah satışı gerçekleştirileceğinde transferden 15 gün önce Kongre'ye bildirimde bulunulması gerekiyor. Diğer ülkeler içinse bu süre 30 gün. 

Trump, ilk döneminde Kongre’nin silah satışlarına onay verme işlemlerini kasten geciktirdiğini öne sürmüştü. Cumhuriyetçi lider, İran’la artan gerginlik nedeniyle 2019’da ulusal acil durum ilan etmiş, böylelikle Kongre’nin onay mekanizmasını devre dışı bırakarak Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Sudan’a 8 milyar dolar değerinde askeri teçhizatın satışını tamamlamıştı.

Independent Türkçe, Reuters, ABC News