AB yanlısı Bükreş Belediye Başkanı, Romanya cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı

Bükreş Belediye Başkanı Nicuşor Dan, Romanya cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı. (EPA)
Bükreş Belediye Başkanı Nicuşor Dan, Romanya cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı. (EPA)
TT

AB yanlısı Bükreş Belediye Başkanı, Romanya cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı

Bükreş Belediye Başkanı Nicuşor Dan, Romanya cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı. (EPA)
Bükreş Belediye Başkanı Nicuşor Dan, Romanya cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı. (EPA)

Bükreş Belediye Başkanı Nicuşor Dan, Rusya'nın müdahalesi şüpheleriyle gölgelenen bir önceki seçimin iptal edilmesinden beş ay sonra yapılan seçimde Romanya'da cumhurbaşkanlığını kazandı.

55 yaşındaki Dan, neredeyse tüm sandıkların sayıldığı seçimde oyların yaklaşık yüzde 54'ünü aldı.

Avrupa'ya övgü ve Rusya'ya yergi sloganları arasında destekçilerine seslenen Dan, “Bu, Romanya'nın doğru yönde ilerleyebileceğine inanan binlerce insanın zaferidir” dedi.

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığına göre, kendisine oy vermeyenlere de seslenen Dan, onları ‘çalışmaya başlamaya’ ve ‘birleşik bir Romanya inşa etmeye’ çağırdı.

sdfrgty67
Romanya cumhurbaşkanlığı seçiminin galibi Nicuşor Dan, Bükreş'te destekçilerini selamladı. (AP)

Uluslararası toplum Romanya'daki cumhurbaşkanlığı seçimlerini takip etti. İkinci tur sonuçlarının ardından Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Rumenlerin ‘güçlü bir Avrupa’ tercihini överken, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ‘demokrasinin çeşitli manipülasyon girişimlerine rağmen’ zafer kazandığını söyledi.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ise Romanya'daki seçimlerin sonucunu ‘tarihi’ bir başarı olarak değerlendirdi ve ‘Romanya'nın güvenilir bir ortak olarak önemini’ hatırlattı.

‘Manipülasyon’

Rusya'nın müdahalesi şüpheleriyle gölgelenen kasım ayındaki seçimlerin iptal edilmesinden yaklaşık beş ay sonra Romanya şimdi bu çalkantılı sayfayı kapatmayı umuyor.

dfrgthy
Romanya'da cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan Nicuşor Dan'ın bir destekçisi, Bükreş'te Dan'ın afişini tutuyor. (AP)

Ancak ayrışmalar çok derin. Başlangıçta yenilgiyi kabul etmeyi reddeden ve sonuçların ‘manipüle edildiğini’ kınayan sağcı milliyetçi aday George Simion, rakibini tebrik etti ancak ‘mücadeleye devam etme’ sözü verdi.

ABD Başkanı Donald Trump'a hayranlık duyan ve AB'nin yaşayabilirliği konusunda şüpheci olan Simion, rakibinin iki katı olan yaklaşık yüzde 41'lik oy oranıyla ilk turu açık ara önde tamamladı.

Ancak pek çok Romanyalı, Rusya'nın müdahalesi şüphesiyle nadiren iptal edilen bir seçimden beş ay sonra, Ukrayna'ya komşu ülkenin geleceği için hayati önem taşıyan bir seçimde gidişatı değiştirmek için çabalarını iki katına çıkardı.

İlk turda yüzde 53 olan katılım oranı, ikinci turda yüzde 65 gibi yüksek bir oranda gerçekleşti.

thyu
Romanya'da cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan Nicuşor Dan'ın bir destekçisi Dan’ın afişini tutuyor. (EPA)

19 milyon nüfuslu Romanya, AB üyesi ve Ukrayna'nın komşusu olup Rusya'nın 2022'de başlayan işgalinden bu yana NATO'da giderek önem kazanan bir ülke.

Romanya, aşırı sağcı Calin Georgescu'nun kasım ayında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turundaki sürpriz zaferinden bu yana belirsizlik içinde. Muhalifleri, Georgescu'yu Kremlin yanlısı olmakla suçluyor.

57 yaşındaki Berca, Bükreş'te AFP'ye yaptığı açıklamada, “Daha iyi bir yaşam için, başa dönmeyi reddederek Avrupa yolunda kalmak için oy verdim” dedi. Simion, AB'nin ‘saçma politikalarını’ sık sık eleştiriyor.

AB ve Kiev yanlısı Nicuşor Dan, Transilvanya'nın Vagaras kasabasında oyunu kullanırken “Bu bir dönüm noktası, belirleyici bir seçim… Romanya geleceğini seçiyor; sadece önümüzdeki beş yıl için değil, çok daha uzun bir süre için” ifadelerini kullandı.

efrty6u
Romanya'da cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan Nicuşor Dan'ın bir destekçisi Bükreş'te AB bayrağını kaldırıyor. (AP)

Ukrayna'ya yapılan askeri yardımların durdurulması, şimdiye kadar yapılanlar için ‘mali tazminat’ ödenmesi ve ‘tarafsızlık’ çağrısı yapan Simion, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in dostu olduğunu savunuyor.

İkinci sınıf

Dün başkent yakınlarındaki Mogosoaia'da oyunu kullanırken mesajını tekrarlayan Simion, ‘adaletsizliğe’, insanların aşağılanmasına ve hepimizi hor görenlere karşı olduğunu vurguladı. Simion, ‘ülkenin geleceğinin sadece Rumenler tarafından ve Rumenler için belirlenmesini’ istediğini söyledi. Bu tür sloganlar, kendilerini AB'de ikinci sınıf vatandaş olarak gören pek çok seçmene hitap ediyor.

frgtyh56u
Romanya cumhurbaşkanı adayı George Simion (sağda) eski cumhurbaşkanı adayı Calin Georgescu ile birlikte (AFP)

Simion, Moskova'ya yakınlığı konusunda şüpheler uyandıran büyük bir TikTok kampanyasının ardından 24 Kasım seçimlerinde birinci gelerek herkesi şaşırtan Calin Georgescu'ya desteğini yineledi.

O tarihten sonra eski üst düzey yetkili hakkında dava açıldı ve tekrar aday olması yasaklandı. Bu da büyük protestolara yol açtı.

Sosyal medyada da aktif olan Simion, cumartesi günü propaganda yasağı nedeniyle geçici olarak kapattığı Facebook ve TikTok hesaplarını dün yeniden açtı.

Romanya'daki aşırı sağ, özellikle kırsal kesimde yaşayan halkın, 1989'dan beri iktidarda olan ‘hırsız politikacılara’ karşı duyduğu hayal kırıklığını istismar ediyor ve AB'nin en yoksul ülkelerinden birinin içinde bulunduğu ekonomik zorlukları fırsata çeviriyor.

Telegram'ın kurucusu Pavel Durov dün, isim vermeden Fransa'yı, bazı paylaşımların silinmesini talep ederek Romanya cumhurbaşkanlığı seçimlerine müdahale etmeye çalışmakla suçladı. Fransız hükümeti ise bu iddiaları kesin bir dille yalanladı.

Romanya hükümeti, sosyal medya platformlarında, özellikle de Telegram'da dolaşan ve ‘seçim sürecini etkilemeyi’ amaçladığını ve ‘bir kez daha Rus müdahalesinin parmak izlerini’ taşıdığını söylediği bilgilerin geçerliliğini reddetti.



İran ve müzakereler öncesinde kartları toplama

Fotoğraf: İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi (AFP)
Fotoğraf: İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi (AFP)
TT

İran ve müzakereler öncesinde kartları toplama

Fotoğraf: İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi (AFP)
Fotoğraf: İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi (AFP)

Hasan Fahs

Tahran ve Moskova arasında pozisyon ve hedeflerde bir ayrışma veya uzaklaşma olduğunu düşündüren atmosfere ve Rusya'nın ihaneti, İsrail saldırılarına karşı koymak için gerekli desteği sağlamayı reddetmesi nedeniyle İran sokaklarını saran hayal kırıklığı hissine rağmen, iki taraf arasında perde arkasında yaşananlar bu hissin ve görüntüye dayalı tutumların ötesine geçiyor. Zira Tahran'ın düşüşü, her şeyden önce Moskova'yı kuşatma, hatta devirme yolunun artık açık olduğu anlamına geliyor. Bu durum, özellikle Rus mevkidaşı Vladimir Putin'in tutumundan duyduğu derin rahatsızlığı dile getiren Başkan Trump başta olmak üzere, ABD yönetiminin tutumlarındaki tırmandırma ile birlikte netleşmeye başladı. Trump son olarak Washington'un bunların bedelini ödemeyeceğini vurgulayarak, Ukrayna'ya silah sevk etme kararı ile birlikte Rusya'ya yönelik vergileri artırma kararı aldı.

Tahran'ın düşmesi, ikinci olarak, Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi’ne trajik bir şekilde son verecek ve Trump'ın Çin'i kuşatma ve ekonomik ve siyasi emellerine nokta koyma hedefini daha gerçekçi ve ulaşılabilir kılacaktır. Zira İran toprakları, Batı Asya’daki kara bağlantısı projesindeki en önemli ve jeo-ekonomik bağlantıyı oluşturuyor. Buradan yola çıkarak, Çin'in Şanghay İşbirliği Örgütü Dışişleri Bakanları Konferansı kapsamında Çin'in başkenti Pekin'de İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov arasında bir görüşme gerçekleşmesini kolaylaştırma çabası anlaşılabilir. Bu görüşme, Arakçi'nin Çinli mevkidaşı Dışişleri Bakanı Wang Yi ile yaptığı ön görüşmenin akabinde, Çin Devlet Başkanı Şi Jinping ile yaptığı görüşmenin ardından gerçekleşti.

Rus bakanın belirli bir tutum benimsememe konusundaki ısrarı -veya başka bir deyişle, İran-Amerikan nükleer krizi konusunda açık ve net bir tavır beyan etme konusundaki isteksizliği- ile Lavrov'un Rusya'nın barışçıl nükleer enerji hakkı konusunda İran'ın yanında durduğu açıklaması göz önüne alındığında, Lavrov, ülkesinin İran'ın kendi topraklarında zenginleştirme faaliyetlerinde bulunma hakkı talebine ilişkin tutumunu bir şekilde belirsiz bıraktı. Bu durum, Moskova'nın bu ilişkiyi, Washington ile yaşanan krize çözümler ve çıkış yolları sunmak için kullanmasına olanak tanıyor. En azından İran'ın zenginleştirilmiş uranyum stoku ve Rusya'ya nakledilerek İran'ın gelecekteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere elektrik üretimi için yakıta dönüştürülmesi olasılığı konusunda.

Ancak, her iki yöndeki bu ikili görüşmeler, yeni bir diplomatik çerçeve oluşturabilir. Söz konusu çerçevenin de 16 Ekim'de, BM Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı kararının sona ermesinden, 7. Bölüm kapsamında İran'a karşı uluslararası yaptırımların yeniden devreye alınmasına yönelik “tetik mekanizmasının” çökmesinden önceki üç ay boyunca, bir sonraki aşamanın şekillenmesine katkıda bulunması bekleniyor.

Her iki tarafın, yani Amerikalılar ile İranlıların, bu sefer doğrudan müzakere masasına döneceğine şüphe yok. Bu nedenle, her iki taraf da müzakere masasına oturmadan önce gücünü pekiştirecek kartları toplamaya çalışıyor. Washington askeri eyleme başvurmakla tehdit ederken ve askeri seçeneğe geri dönebileceğini deklare ederken, aynı zamanda Güvenlik Konseyi'ne başvurma ve tetik mekanizmasını aktifleştirme hakkına sahip olan Avrupa “troykası”ndaki (üçlüsü) müttefiklerinin nüfuzuna güveniyor.

Buna karşılık, Tahran'ın elindeki seçeneklerden biri, bir ay önce 13 Haziran'da şafak vaktinde düzenlenen saldırıda olduğu gibi hazırlıksız yakalanmamak için olası bir askeri çatışmaya hazırlık seviyesini yükseltmektir. Tahran ayrıca, Avrupa üçlüsünün Washington ile koordinasyon halinde başvurabileceği herhangi bir kararı engellemek için diplomatik seçeneği de aktifleştirecektir. Yani hem Moskova'yı hem de Pekin'i 5 Ağustos'tan önce nükleer anlaşmadan çekildiklerini açıklamaya ikna etmek için çalışması gerekecektir. Bu durumda iki ülke, 2015 anlaşmasına bağlı kalmaları halinde kaybettikleri veto haklarını geri kazanacak, böylece Washington ve üçlünün alabileceği herhangi bir karara karşı bu hakkı kullanabileceklerdir.

Tahran, eşzamanlı füze kabiliyetlerini yeniden değerlendirerek askeri hazırlıklarının seviyesini yükseltiyor ve bu kabiliyetleri müzakere masasında görüşmeye zorlayabilecek herhangi bir baskıyı kabul etmeyi reddediyor. Bununla birlikte bakım ve muharebe kabiliyetleri açısından, gelişmiş SU-35 savaş uçaklarının kendi istediği koşullar altında tedariki konusunda Moskova ile yaşadığı mevcut anlaşmazlığı, ihtiyaçlarını karşılayabilecek Çin savaş uçaklarına yönelerek aşmaya çalışıyor. Zira Çin'in koşulları daha az karmaşık ve daha dinamik. Bu hazırlıklar veya Tahran'ın deyimiyle “parmağını tetikte tutmak”, özellikle de güçlü bir konumda olduğunu hissettiği için diplomatik sürece geri dönmeyi reddettiği anlamına gelmiyor. Eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'in, rejimin ve İran'ın tarihindeki bu kritik anda Dini Lider'in diplomasinin rolü hakkındaki sözlerini tekrarlaması, İran rejiminin diplomatik ve siyasi seçeneği destekleme ve askeri seçeneğe geri dönme ihtimalini savuşturma arzusunun birçok göstergesini taşıyor olabilir. Zarif'in de dediği gibi, Dini Lider diplomatik çabaları İran’ın gücünün temel taşlarından biri olarak nitelendirdi ve bunlara başvurmanın diğer tüm seçeneklerin veya güç yapılarının yokluğu veya kaybı anlamına gelmediğini belirtti. Çünkü “diplomasiyle elde edilebilecek bir şey savaşla elde edilmemelidir ve diplomatik seçenek kesinlikle daha az maliyetlidir.” Bakan Arakçi de tüm temaslarında, Şanghay İşbirliği Örgütü, BRICS ülkeleri ve hatta Avrupa üçlüsündeki mevkidaşlarıyla yaptığı çeşitli toplantı ve istişarelerde bu seçeneğe bağlı kalıyor. Washington ile müzakere masasına dönme olasılığını, Güvenlik Konseyi ve Avrupa üçlüsü tarafından İran nükleer tesislerine yönelik ABD-İsrail ortak saldırısının açıkça kınanmasına ilave olarak, yaptırımların yeniden uygulanması seçeneğinin, yani “tetik mekanizmasının” geri çekilmesi koşuluna bağlıyor. Zira tetik mekanizmasının aktifleştirilmesi “troyka” ülkelerini müzakerelerin dışında bırakabilir. Bu durum da İran'ı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ve müfettişleriyle iş birliğini askıya alma kararının ardından tansiyonu daha da yükseltecek adımlar atmaya zorlayabilir.

Arakçi'nin belirgin sert tutumu, İran'ın müzakereler konusunda isteksiz olduğu anlamına gelmiyor. Aksine, İran’ın müzakerelere güçlü bir konumda katılmaya çalıştığını gösteriyor. Çünkü İran, herkese güç ve kudrete sahip olduğunu ve bu gücü kullanabileceğini kanıtladığına, ABD-İsrail saldırısına verdiği yanıtla da bunu gösterdiğine inanıyor. Dolayısıyla, diplomatik fırsat, bu gücü ve elde ettiği başarıları pekiştirmek için en uygun yol ve en etkili mekanizmadır.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.