Trump, İran'a ‘koordineli’ yanıtı için teşekkür etti

Suudi Arabistan, Katar'a yönelik saldırıyı en güçlü ifadelerle kınadı

Katar'daki el-Udeyd Hava Üssü'nü hedef alan İran füzesi önlendi. (Reuters)
Katar'daki el-Udeyd Hava Üssü'nü hedef alan İran füzesi önlendi. (Reuters)
TT

Trump, İran'a ‘koordineli’ yanıtı için teşekkür etti

Katar'daki el-Udeyd Hava Üssü'nü hedef alan İran füzesi önlendi. (Reuters)
Katar'daki el-Udeyd Hava Üssü'nü hedef alan İran füzesi önlendi. (Reuters)

İran dün Katar'daki ABD güçlerine ait el-Udeyd Hava Üssü’ne füze saldırısı düzenledi, ancak bu saldırı herhangi bir can kaybı ya da yaralanmaya yol açmadı. Katar hava savunma sistemlerinin füzeleri önlemesinin ardından ABD Başkanı Donald Trump Tahran'a saldırıyı ‘erken haber verdiği’ için teşekkür ederek ‘barış ve uyum yolunda ilerleme’ çağrısında bulundu.

Trump Truth Social platformundaki hesabından yaptığı açıklamada, İran'ın ‘beklendiği gibi çok zayıf bir karşılık verdiğini ve ABD’nin de buna çok etkili bir şekilde karşılık verdiğini’ söyledi. Trump, “En önemlisi, içlerinde ne varsa döktüler ve umuyoruz ki, artık nefret olmayacak” dedi. Trump'ın İran'a ‘can kaybı ya da yaralanmayı önlemeyi sağlayan erken bildirimi’ için teşekkür etmesi dikkat çekti. “Belki de İran artık bölgede barış ve uyuma doğru ilerleyebilir. Ben de İsrail'i aynı şeyi yapması için şevkle teşvik edeceğim” ifadelerini kullandı.

İran Dini Lideri Ali Hamaney, İran'ın ‘hiç kimseye saldırmadığını ve hiçbir koşulda hiç kimsenin kendisine yönelik saldırganlığını kabul etmeyeceğini’ söyledi. Hamaney, X hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Kimseye zarar vermedik. Hiçbir koşul altında hiç kimsenin tacizini kabul etmeyeceğiz. Kimsenin tacizine boyun da eğmeyeceğiz. İran milletinin mantığı işte budur” ifadelerine yer verdi. Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) saldırıyı üstlenirken, İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi söz konusu saldırının ‘ABD'nin küstah saldırganlığına ve hamlesine bir yanıt’ olduğunu belirtti. Konsey tarafından yapılan açıklamada, “Bu hamle kardeş ve dost Katar devleti için herhangi bir tehdit oluşturmuyor” denildi.

Doha saldırıyı şiddetle kınayarak, bunun ‘Katar'ın egemenliğinin ve hava sahasının, uluslararası hukukun ve Birleşmiş Milletler (BM) Şartı’nın bariz bir ihlali’ olduğunu belirtti. “Katar, bu bariz saldırganlığın şekli ve boyutuyla orantılı ve uluslararası hukuka uygun olarak doğrudan karşılık verme hakkını saklı tutar” denilen açıklamada, ‘tüm askeri eylemlerin derhal durdurulması ve müzakere ve diyalog masasına geri dönülmesi’ çağrısında bulunuldu.

Suudi Arabistan, İran tarafından Katar'a karşı başlatılan saldırıyı en güçlü ifadelerle kınayarak, bunun ‘uluslararası hukukun ve iyi komşuluk ilkelerinin açık bir ihlali olduğunu, kabul edilemez olduğunu ve hiçbir koşul altında haklı gösterilemeyeceğini’ vurguladı. Doha ile dayanışmasını ve tam desteğini teyit eden Suudi Arabistan, ‘kardeş Katar devletini aldığı tüm tedbirlerde desteklemek için tüm imkânlarını seferber ettiğini’ ifade etti.



Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
TT

Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)

İran’ın Dini Lideri (Rehber)Ayetullah Ali Hamaney'in oğlu olan Mücteba Hamaney, babasının başkanlık ettiği dini kurumlarda en etkili şahsiyetlerden biri ve ülkenin liderliğini devralması muhtemel adaylar arasında gösteriliyor.

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı. Hamaney'in 1989 yılından beri liderliğini yaptığı, İran'ı korumakla görevli Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile yakın ilişkileri olan muhafazakâr bir isim.

Huccetu’l-İslam unvanına sahip olan Mücteba (55), İran hükümetinde hiçbir resmi görevde bulunmadı. İranlı gözlemcilere göre babasının muhafızı olarak perde arkasında nüfuzunu kullandı.1979'da ABD destekli Şah'ı deviren bir ülkede, aile siyasetine herhangi bir atıfta bulunulmasını reddeden eleştirmenler ve Hamaney'in kendisinin aile veraseti fikrine karşı olduğunu ifade etmesi nedeniyle, rolü İran içinde tartışmalara neden oldu.

ABD yaptırımları

ABD Hazine Bakanlığı, 2019 yılında Mücteba Hameney’i yaptırımlar uygulanan kişiler listesine ekledi ve onun, babasının ofisinde çalıştığı dönem dışında hiçbir zaman seçilmediği veya atanmadığı halde resmi olarak en üst düzey isim olduğunu vurguladı.

Bakanlığın internet sitesinde, Hamaney'in bazı sorumluluklarını, DMO’nun yurtdışı kolu Kudüs Gücü ve Besic Güçleri komutanlarıyla yakın iş birliği içinde çalıştığı belirtilen Mücteba'ya devrettiği bildirildi.

Kaynaklar, 20 yıl boyunca Devrim Muhafızları ile yakın ilişkiler kurduğunu ve bu sayede siyasi ve güvenlik kurumlarında ilave nüfuz kazandığını belirtti. Mücteba, 2009 yılından bu yana, özellikle 2022 yılında ülkedeki katı kıyafet kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla gözaltına alınan bir genç kızın polis nezaretindeyken ölmesi üzerine İran'ın dört bir yanında başlayan ayaklanmalar sırasında, protestocuların öfkesinin hedefi olmuştu.

Mücteba, rejimi destekleyen toplantılarda boy gösterdi, ancak kalabalığın önünde nadiren konuştu. 2024 yılında, Kum'da verdiği İslam hukuku derslerini askıya aldığını duyurduğu birçok kez paylaşılırken, bu açıklamanın nedenleri hakkında spekülasyonlar başladı.

Dini niteliklerin eksikliği

Babasına çok benzeyen Mücteba, siyah takke takıyor, bu da onun seyyidlerden olduğunu, yani ailesinin Hz. Muhammed'in soyundan geldiğini gösteriyor. Mücteba’yı eleştirenler, onun en yüksek liderlik pozisyonu için gerekli dini niteliklerden yoksun olduğunu söylüyorlar, çünkü Huccetu’l-İslam rütbesi, babasının ve İran İslam Cumhuriyeti'nin kurucusu Ruhullah Humeyni'nin ulaştığı Ayetullah rütbesinden daha düşük bir rütbedir.

Liderliğe giden yol

2007 yılında yazılan ve WikiLeaks tarafından yayınlanan bir Amerikan diplomatik telgrafında, üç İranlı kaynağın Mücteba'yı Hamaney'e ulaşmanın yolu olarak tanımladığı ve Mücteba'nın Batı ile iş birliğini tercih eden ve eski cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ve Hasan Ruhani gibi isimlerin temsil ettiği İranlı reformistlere karşı çıktığı belirtildi. Mücteba Hamaney’in 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde muhafazakâr aday Mahmud Ahmedinejad'ın ani yükselişinin arkasında olduğu düşünülüyordu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre 2005 seçimlerinde aday olan reformist din adamı Mehdi Kerrubi, o dönemde Hamaney'e bir mektup yazarak Mücteba’nın Ahmedinejad'ı desteklediğini iddia etti, ancak Hamaney bu iddiayı reddetti.

frgtyhu7
İran Dini Lideri Ali Hamaney (Reuters)

Mücteba, 2009 yılında yeniden aday olan ve tartışmalı seçimlerde ikinci kez göreve gelen Ahmedinejad’ı bir kez daha destekledi. Seçim sonuçlarının duyurulmasıyla hükümet karşıtı protestolar başladı. Protesto gösterileri, Besic ve diğer güvenlik güçleri tarafından şiddetle bastırıldı.

Bir diğer detay olarak Mücteba’nın eşi, eski parlamento başkanı ve en önde gelen muhafazakârlardan biri olan Gulam Ali Haddad Adil'in kızıdır.

Mücteba Hameney, 1969 yılında Meşhed şehrinde doğdu ve Şah'a karşı muhalefet hareketini yöneten babasının yanında büyüdü. Gençliğinde de İran-Irak savaşına katıldı.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.